Wychowanie do życia w rodzinie na dwóję. Raport Grupy Ponton

Na początku nie chciałam, bo się wstydziłam i bardzo nie lubiłam nauczycielki, potem tylko jej nie lubiłam (bardzo dużo krzyczała), teraz nie chodzę, bo i tak jest za dużo innych zajęć, a poza tym nie wierzę w ich profesjonalizm.

Warto również wspomnieć o tzw. „terapii szokowej” stosowanej przez prowadzącą – kiedy mowa była o chorobach wenerycznych, prowadząca przyniosła zdjęcia A3 narządów płciowych zaatakowanych danym schorzeniem i podchodząc do każdego z osobna, niemal przytykała nam przed twarz te „pomoce naukowe”.

Nie ma czegoś takiego jak przemoc seksualna, kobieta musi się godzić na seks z mężem, jest to jej obowiązek.

Dziewczynka musi być skromna, bo łatwiej jest upilnować gniazdka niż ptaszka” – na temat gwałtu chyba w 5 klasie podstawówki

Najbardziej zapamiętałam, gdy nauczycielka powiedziała koledze, że gdy ktoś masturbuje się codziennie to musi to być już uzależnienie. Jako że jestem osobą z dość wysokim libido trochę mnie to ubodło, bo wtedy sama nie miałam możliwości dowiedzieć się o takich rzeczach z innych źródeł i skoro nauczycielka o tym mówi to przecież to musi być prawda.

To kilka odpowiedzi na pytania otwarte o treści i formę prowadzenia zajęć z wychowania do życia w rodzinie uzyskane przez Grupę Ponton przy Fundacji na Rzecz Kobiet i Planowania Rodziny (FEDERA). 1 czerwca organizacja przedstawiła wnioski z dużego badania, prowadzonego w 2020 r. (listopad-grudzień). Próba w badaniu nie była reprezentatywna, jednak wzięło w nim udział aż 10 730 osób.

Premiera raportu odbyła się na facebooku Fundacji Ponton.

Katolicka nauka społeczna

Lekcje Wychowania do życia w rodzinie w obecnym kształcie wprowadzono do szkół w 1999 r. Odbywają się w klasach 4-8 szkół podstawowych i klasach 1-3 szkół ponadpodstawowych w wymiarze 14 godzin w roku. Są to zajęcia nieobowiązkowe. W OKO.press piszemy o nich od dawna, szczegółowo analizując podstawę programową przedmiotu:

Pisaliśmy także wielokrotnie o tym, że lekcje WDŻ są w dużej mierze prowadzone zgodnie z katolicka nauką społeczną, a nie zgodnie wiedzą w dziedziny psychologii i seksualności. W 2022 r. na Kongresie Nauczycieli Wychowania do Życia w Rodzinie szef gabinetu politycznego ministra Czarnka przedstawił swoją wizję takich lekcji.

Nasze teksty znajdziecie tutaj.

A czego dowiadujemy się z badania Pontonu o WDŻ? Przedstawiamy najważniejsze wnioski. Cały raport dostępny jest tutaj.

Czego dowiedziałeś/aś się na WDŻ?

Respondentki i respondenci ocenili przydatność zajęć na... 2. Sposób prowadzenia zajęć - na 2,18. Chodzi oczywiście o średnią odpowiedzi.

W bardziej szczegółowych pytania osoby badane oceniły, jak dany temat był realizowany na lekcjach - czy został poruszony, czy nie. Jeżeli został poruszony, to jak rzetelna była przekazywana wiedza:

Co z przemocą?

Drugi wniosek przedstawiany w raporcie brzmi: lekcje nie przekazują wiedzy o tym, jak radzić sobie z przemocą.

• 74 proc. badanych nie uzyskało wiedzy o zgodzie na seks,
• 73 proc. nie uzyskało wiedzy o przemocy seksualnej,
• 69 proc. nie uzyskało wiedzy o przemocy psychicznej
• 66 proc. nie uzyskało wiedzy o przemocy domowej

„Dziewczynka musi być skromna, bo łatwiej jest upilnować gniazdka niż ptaszka” – na temat gwałtu chyba w 5 klasie podstawówki tak brzmiała odpowiedź na pytanie otwarte w ankiecie.

Orientacja psychoseksualna

Badanych pytano też o poruszone na lekcjach wątki orientacji psychoseksualnej i tożsamości płciowej. Wyniki?

• Tylko 10 proc. osób badanych zadeklarowało, że otrzymały rzetelne informacje na temat orientacji psychoseksualnych.
• Tylko 6 proc. otrzymało takie informacje na temat tożsamości płciowej.

"Najlepiej pamiętam moment, kiedy prowadząca puściła nam filmik na temat osób innej orientacji. Wynikało z niego, że każda osoba LGBT+ jest dotknięta jakąś traumą z dzieciństwa, przez co „ukierunkowała” się na daną płeć (np. brak matki lub ojca w okresie dorastania, czy toksyczne relacje w rodzinie)" [Odpowiedź na pytanie otwarte w ankiecie]

Zdrowie

71 proc. osób badanych przyznało, że na zajęciach została omówiona kwestia higieny intymnej. Ale:

• 60 proc. badanych nie uzyskało wystarczający informacji o chorobach/infekcjach przenoszonych drogą płciową (innych niż HIV/AIDS)
• 50 proc. nie uzyskało wystarczających informacji o antykoncepcji
• 72 proc. kobiet nie uzyskało wystarczających informacji na temat pierwszej wizyty u ginekologa
• 86 proc. mężczyzn nie uzyskało wystarczających informacji na temat pierwszej wizyty u urologa

Aborcja i debiut seksualny

Bardzo złe wyniki uzyskała wiedza o aborcji i masturbacji. Nie było jej wcale lub treści przekazane na zajęciach były pełne szkodliwych mitów.

• 91 proc. badanych nie uzyskało rzetelnych informacji o aborcji
• 87 proc. badanych nie uzyskało rzetelnych informacji o masturbacji
• 82 proc. badanych nie uzyskało rzetelnych informacji o pornografii

Kto prowadził zajęcia?

Zajęcia WDŻ prowadzić może osoba mająca przygotowanie pedagogiczne oraz ukończone studia z Nauk o Rodzinie lub podyplomowe studia z zakresu wychowania do życia w rodzinie. Ale ocena zajęć jest różna w zależności od osoby prowadzącej.

"Najwyższe oceny otrzymały zajęcia prowadzone przez seksuologów_seksuolożki, a najniższe zajęcia prowadzone przez osoby uczące religii lub pełniące funkcję dyrektora_ki szkoły. Te dwie ostatnie grupy szczególnie rzadko pozostawiały przestrzeń na dyskusję, zadawanie pytań, a częściej stwarzały na zajęciach nieprzyjazną, napiętą atmosferę", czytamy w raporcie.

Co zmienić?

Grupa Ponton przedstawia w związku z tym rekomendacje, czyli co zmienić, by WDŻ miało sens.

1. To dobrze, że przedmiot Wychowanie do życia w rodzinie jest powszechny i powinien być, ale pod warunkiem, że będzie prowadzony dobrze i przez wykwalifikowanych nauczycieli i nauczycielki

2. Osoby prowadzące WDŻ powinny przejść szkolenia antydyskryminacyjnem by być w stanie stworzyć na zajęciach przyjazną, wspierającą atmosferę sprzyjającą dyskusji. Chodzi także o przygotowanie tych osób w zakresie kompetencji miękkich, interpersonalnych.

"Przez źle prowadzone zajęcia WDŻ w szkołach miałem do końca liceum traumę i nie dało się ze mną rozmawiać na te tematy. Słowa związane z seksualnością oraz menstruacją wywoływały u mnie ataki paniki, derealizacje, dysforie, myśli samobójcze. Dopiero miesiące terapii i związku z osobą o podobnych problemach były w stanie to cofnąć" [Odpowiedź na pytanie otwarte w ankiecie]

3. Tematyka zajęć - więcej tematów, których naprawdę potrzebują osoby młode. np. zdrowie seksualne i reprodukcyjne (np. wizyty ginekologiczne i urologiczne, choroby i infekcje przenoszone drogą płciową), przeciwdziałanie przemocy (w tym przemocy seksualnej), orientacja psychoseksualna i tożsamości płciowe.

4. Wsparcie rodziców w przekazywaniu wiedzy. Z raportu wynika, że wiedza przekazywana w domach jest niewystarczająca.

Badanie Grupy Ponton

Próba badania nie była reprezentatywna. Badanie odbywało się online za pomocą ankiety. Wzięło w nim udział 10 730 osób w wieku 13-22 lata, w tym: 88,9 proc. kobiet, 8,5 proc. mężczyzn i 2,4 proc. osób niebinarnych.