Wysięgnik profilaktyczny? Policja sama niechcący przyznała, że złamała prawo

W sprawie wysięgnika — kolejnego ekscesu policji, która stara się zapewnić Jarosławowi Kaczyńskiemu komfort comiesięcznych politycznych obchodów pamięci ofiar katastrofy smoleńskiej — toczy się fascynująca korespondencja RPO z władzą.

RPO pyta o wyjaśnienia, a policja musi mu odpowiedzieć na piśmie. To pokazuje, jak struktury państwa, póki istnieją i zachowują niezależność, mogą hamować autorytarne zapędy.

• 10 stycznia członkowie oddziałów kontrterrorystycznych policji wisieli przez godzinę w koszu na podnośniku pod oknami mieszkania, które wynajęli członkowie Lotnej Brygady Opozycji. Chodziło o to, by ewentualnie spacyfikować ich skandowanie pytań do prezesa PiS podczas miesięcznicy.

• 12 stycznia rutynowym pismem RPO zapytał komendanta stołecznego Policji nadinsp. Pawła Dzierżaka o wyjaśnienia.
• 7 lutego komendant Dzierżak odpowiedział, że policja „w ramach akcji policyjnej” zabezpieczała „cykliczne zgromadzenie, w ramach którego odbywały się uroczystości o charakterze religijnym z udziałem osób podlegających ochronie funkcjonariuszy Służby Ochrony Państwa".

I opisał, jak „przy użyciu środka technicznego w postaci podnośnika Państwowej Straży Pożarnej, funkcjonariusze Policji zostali wyniesieni na wysokość okien lokalu nr 22, które znajdowały się w bezpośrednim sąsiedztwie odbywających się uroczystości, w celu dokonania sprawdzenia w zakresie istnienia realnego zagrożenia bezpieczeństwa osób biorących udział w uroczystościach, wśród których znajdowały się m.in. osoby ochraniane przez Służbę Ochrony Państwa”. Komendant powołał się m.in. art. 15 ust. 1 pkt 9 lit. a ustawy o Policji

• Na to 10 lutego RPO wyliczył korespondentowi, że do takich działań Policja nie ma podstaw prawnych. Bo art. 15 ustawy o Policji nie pozwala jej prewencyjnie zaglądać do okien.

„Wskazać zatem należy, że działania funkcjonariuszy nie miały oparcia w przywołanym przez Komendanta Stołecznego Policji przepisie ustawy o Policji ani w innym przepisie prawa. Zarazem stanowiły równocześnie ingerencję w sferę praw i wolności obywatelskich, w tym w konstytucyjne prawo do ochrony życia prywatnego (art. 47 Konstytucji RP)”.

RPO działa zgodnie z tą samą procedurą: pytanie o wyjaśnienie i odpowiedź, pod którą ktoś musi się podpisać.

„Listy gończe"

Interwencje RPO co najmniej kilka razy powstrzymały policję. Pierwszy przykład pochodzi z 2017 r. Z czasów masowych protestów pod Sejmem po PiS-owskiej próbie puczu (przeniesienia obrad do mniejszej niż plenarna Sali Kolumnowej i wykluczeniu opozycji z obrad).

Wtedy policja, idąc na rękę władzy, opublikowała zdjęcia osób, „które mogą mieć związek z tymi zdarzeniami”, czyli z protestami. RPO zapytał, na jakiej podstawie prawnej policjanci to zrobili. I dlaczego Policja napisała, że „nieznane dotąd osoby naruszyły porządek prawny" – przecież nie miała do tego podstaw.

Komendant Stołeczny Policji inspektor Robert Żebrowski został zmuszony do odpowiedzi, że „publikacja nastąpiła na ustne polecenie prokuratora referenta Radosława Jacewicza — prokuratora Prokuratury Okręgowej w Warszawie”. Inspektor Żebrowski wytłumaczył też, że w żaden sposób Policja nie stwierdza, że osoby ze zdjęć naruszyły prawo – bo na zdjęciach „są także świadkowie tych zdarzeń”.

Więcej podobnych zdarzeń już nie było.

Zadawanie niewygodnych pytań władzy

W 2018 roku z kraju przychodziły doniesienia, że ludzie zadający na spotkaniach niewygodne pytania przedstawicielom najwyższej władzy PiS, są za to legitymowani.

„Z doniesień medialnych RPO dowiedział się o legitymowaniu obywateli próbujących zabrać głos podczas spotkania Marka Kuchcińskiego z mieszkańcami Sanoka oraz Stanisława Piotrowicza w Witnicy. Rzecznik podjął sprawę z urzędu. Biuro RPO zwróciło się już do tamtejszych komendantów policji o informacje o stanie tych spraw oraz o wyjaśnienie podstaw prawnych interwencji”.

Wtedy głos zabrał sam wiceminister spraw wewnętrznych nadzorujący policję Jarosław Zieliński. Oficjalnie zapewnił Rzecznika Praw Obywatelskich, że na spotkaniach z przedstawicielami władz „jest miejsce dla osób z wszystkich opcji politycznych, jednak sam fakt prezentowania innej opinii nie może prowadzić do podejmowania przez te osoby prób zakłócania spotkania”.

Natomiast „policja reaguje tam, gdzie jest naruszane prawo i w sytuacjach, w których doszło do naruszenia porządku publicznego”.

Wynikało z tego, że tak po prostu policja nie może sobie hasać.

Okrzyk „Lech Wałęsa”

Wiosną 2018 RPO interweniował w sprawie szykanowania uczestników kontrmanifestacji smoleńskich (reagował na skargi obywateli). I inspektor Daniel Kubiak przyznał, że powodem legitymowania uczestnika kontrmiesięcznicy smoleńskiej były okrzyki... „Lech Wałęsa”.

Jest to fascynujący przykład policyjnej epistolografii czasów PiS: [Funkcjonariusze] „podjęli interwencję i wykonali czynności służbowe z udziałem (…) [skarżącego], który w trakcie zabezpieczenia zgromadzenia publicznego, wykrzykiwał słowa, cyt. »Lech Wałęsa«, czym dopuścił się popełnienia czynu zabronionego o znamionach wykroczenia określonego w art. 52 § 2 pkt 1 ustawy z dnia 20.05.1971 roku Kodeks wykroczeń”.

Na co komendant dostał pisemne wyjaśnienie od RPO, że „zgodnie z prawem okrzyki nie mogą być powodem karania za przeszkadzanie zgromadzeniu”. Żeby nie było, że komendant nie wiedział.

Jak widać, wymiana korespondencji w sprawie podnośnika jest częścią większej całości. Dokumentacja ekscesów cały czas powstaje, zawiera dane i nazwiska — cały czas stanowi bezpiecznik dla obywateli. Nadużycia są spisywane. To ważne, bo zgodnie z Konstytucją (art. 44) bieg przedawnienia w stosunku do przestępstw, nieściganych z przyczyn politycznych, popełnionych przez funkcjonariuszy publicznych lub na ich zlecenie, ulega zawieszeniu do czasu ustania tych przyczyn.