13 grudnia 2025 wieczorem, w sobotę, tuż po godzinie dziewiętnastej Biuro Bezpieczeństwa opublikowało na swojej stronie raport państwowej komisji, kierowanej przez Sławomira Cenckiewicza, który powstał w listopadzie 2023 roku. Nie wiadomo, jaka była podstawa prawna decyzji o publikacji dokumentu (stworzył go podmiot państwowy, który już nie istnieje), ani w jakim celu go zamieszczono. Jak to określono na stronie BBN – w ten sposób raport „przywrócono do obiegu publicznego”.

Już w listopadzie 2023 roku, zaraz po pierwotnej publikacji raportu, ktoś w tajemnicy wprowadził do niego zmiany merytoryczne, między innymi usunął z niego niektóre nazwiska. Ujawniliśmy to wówczas w OKO.press. Teraz także sprawdziliśmy treść raportu, zamieszczonego przez BBN.

Do tego całość przeredagowano, przesunięto niektóre fragmenty, zmieniono nagłówki. Mimo że komisja, która ów raport stworzyła, od dwóch lat nie istnieje.

„To wprowadzanie opinii publicznej w błąd. Takie »przywracanie« dokumentu jest prawnie niemożliwe. Nie istnieje dziś komisja, która byłaby do takich działań uprawniona. Niemożliwe jest także wprowadzanie jakichkolwiek zmian w dokumencie, w tym redagowanie go.

Apogeum konfliktu

„Raport Państwowej Komisji do spraw Badania Wpływów Rosyjskich na Bezpieczeństwo Wewnętrzne Rzeczypospolitej Polskiej w latach 2007-2022. Kontakty Służby Kontrwywiadu Wojskowego z Federalną Służbą Bezpieczeństwa Federacji Rosyjskiej w latach 2010-2014 (studium przypadku)” – dokładnie taką nazwę nosi dokument. Tak zwana komisja Cenckiewicza, zwana też komisją #lexTusk, ogłosiła go podczas konferencji prasowej 29 listopada 2023 roku. Tuż przed głosowaniem nowo wybranego Sejmu nad rozwiązaniem owej komisji.

Dotyczy okresu pierwszego rządu Tuska, gdy relacje między Polską a Rosja wyglądały zupełnie inaczej niż dziś. Dokument zawierał bardzo konkretną i czysto polityczną rekomendację: „W odniesieniu do byłego premiera Donalda Tuska oraz ministrów Jacka Cichockiego, Bogdana Klicha, Tomasza Siemoniaka i Bartłomieja Sienkiewicza, Komisja rekomenduje niepowierzanie im zadań, stanowisk i funkcji publicznych związanych z odpowiedzialnością za bezpieczeństwo państwa”.

Zaraz po konferencji dokument został opublikowany na stronie Kancelarii Premiera (wciąż rządziło PiS), wraz z załącznikami, czyli dotychczas ściśle tajnymi i tajnymi dokumentami, które odtajniono specjalnie na potrzeby komisji Cenckiewicza. Zaatakowani w dokumencie generałowie SKW, Piotr Pytel i Janusz Nosek, wydali oświadczenie, w którym stwierdzili, że raport Komisji zawierał kłamstwa i manipulacje. Nowe władze zlikwidowały komisję i usunęły dokument ze strony internetowej.

Porównaliśmy obie wersje i…

Teraz, po dwóch latach, sprawa raportu nagle wróciła. I to w apogeum konfliktu Cenckiewicza ze służbami specjalnymi, które nie wydają mu poświadczenia bezpieczeństwa, a przez to uniemożliwiają dostęp do informacji niejawnych. Mimo braku poświadczenia Sławomir Cenckiewicz sprawuje funkcję szefa Biura Bezpieczeństwa Narodowego, które podlega prezydentowi.

Ponieważ już w listopadzie 2023 roku, zaraz po pierwotnej publikacji dokumentu, raport był w tajemnicy zmieniany, sprawdziliśmy treść materiału zamieszczonego przez BBN. Porównaliśmy ją z wersjami tego samego dokumentu zarówno z 29, jak i 30 listopada 2023 roku. Mogliśmy to zrobić, ponieważ w swoich archiwach posiadamy poprzednie wersje owego raportu, zamieszczane na stronie Kancelarii Premiera.

W wyniku porównania odkryliśmy, że od publikacji dokumentu 30 listopada 2023 roku na stronie KPRM do momentu jego publikacji 13 grudnia 2025 roku na stronie BBN

Wszystkie znajdowały się w sekcji „Przebieg kontaktów SKW-FSB na osi czasu 2008-2014 – kalendarium, analiza, wnioski”, czyli w kluczowym merytorycznie fragmencie raportu. To właśnie owo kalendarium miało, według autorów raportu, dowodzić, że dochodziło do nielegalnych kontaktów między polską Służbą Kontrwywiadu Wojskowego a rosyjskim FSB.

Znikające dane

Oto, co zniknęło z raportu:

• Usunięto spotkanie z funkcjonariuszem FSB Władimirem Juzwikiem z 2 kwietnia 2012 roku.

• Zmieniono daty oraz skład delegacji SKW w Petersburgu we wrześniu 2013 roku, a dokładnie: ze składu usunięto nazwisko płk. Dariusza Pilarza, zmieniono daty z 11 września na 10-13 września 2013 roku.

• Zmieniono datę jednego ze spotkań z Władimirem Juzwikiem z 1 lutego 2012 roku na 2 lutego 2012 roku oraz usunięto spotkanie z nim 7 listopada 2011 roku.

W 2023 roku Sejm przegłosował ustawę, w której nie tylko zlikwidowano komisję, ale też wskazano, że czynności prawne przez nią podejmowane są nieważne. Jednak ustawy tej nie podpisał ówczesny prezydent Andrzej Duda. Jak wskazuje samo BBN: „Publikowany raport jest obowiązujący i ma charakter państwowy”. Czyli dokonano niejawnych zmian w państwowym dokumencie. Jeśli tak, to mamy do czynienia ze złamaniem prawa.

Rosati: Powinna to przeanalizować prokuratura

„Uważam, że prokuratura powinna to przeanalizować pod kątem podejrzenia popełnienia przestępstwa z artykułu 270 Kodeksu karnego, czyli fałszerstwa polegającego na przerobieniu dokumentu, jakim jest tejże raport. A być może także artykułu 227” – mówi OKO.press mecenas Przemysław Rosati, prezes Naczelnej Rady Adwokackiej.

Artykuł 227 Kodeksu karnego dotyczy przywłaszczenia funkcji publicznej. Penalizuje sytuację, gdy osoba podająca się za funkcjonariusza publicznego wykonuje czynności związane z tą funkcją.

„Po dacie rozwiązania komisji jakiekolwiek publikacje raportu oraz twierdzenia o jego przywróceniu są wprowadzaniem w błąd. Nie ma dziś komisji, która ów raport napisała. Nie istnieją przepisy, które uprawniałyby kogokolwiek do przywrócenia tego dokumentu” – podkreśla mecenas Rosati.

Znikające nazwiska

To nie pierwsze zmiany w tym dokumencie. Poprzednie zostały wprowadzone 30 listopada 2023 roku, zaledwie kilkanaście godzin po pierwotnej publikacji raportu. Usunięto wówczas nazwiska funkcjonariuszy, których komisja Cenckiewicza błędnie zidentyfikowała jako przedstawicieli rosyjskiego FSB. W rzeczywistości byli to Ukraińcy: gen. Wiaczesław Kołotow, attaché lotniczy i morski w ambasadzie Ukrainy, oraz płk Serhij Jaculczak, attaché obrony w ambasadzie Ukrainy.

Co ciekawe, chociaż pousuwano niektóre spotkania, nie zmieniono ich liczby. Nadal zresztą tak jest – w najnowszej, grudniowej wersji z kalendarium usunięto dwa spotkania z Juzwikiem, ale liczba spotkań z nim pozostała ta sama.

Cztery wersje jednego dokumentu

Na tym nie koniec dziwacznego podejścia do oficjalnego dokumentu. 29 listopada 2023 raport komisji Cenckiewicza wraz z załącznikami zamieścił bowiem także portal niezalezna.pl – do dziś jest tam dostępny.

I była to jeszcze inna wersja niż ta z 29 listopada 2023 roku ze strony KPRM. Jest w niej najwięcej danych, które z kolejnych wersji po prostu znikały, można więc uznać, że to wersja pierwsza, źródłowa. I to z niej wiemy, że autorzy raportu popełnili znacznie więcej błędów. Pierwotnie do funkcjonariuszy rosyjskiego FSB zaliczyli bowiem nie tylko Ukraińców, ale także Słowaka gen. Jozefa Victorina (attaché obrony ambasady Słowacji w Warszawie) i por. Andrija Ljulija z Chorwacji. W 2023 roku szczegółowo opisał to Grzegorz Rzeczkowski w Newsweeku.

Nie dowie się o nich ani czytelnik niezalezna.pl, ani osoba, która pobierze raport ze strony BBN-u. Zmiany są dokonywane w tajemnicy przed opinią publiczną. A przecież mamy do czynienia z dokumentem, pod którym podpisało się ośmiu członków państwowej komisji.

Za to data zatwierdzenia ta sama

Mimo wprowadzonych zmian w najnowszej wersji raportu, tej z 13 grudnia 2025 roku, wciąż widnieje zdanie: „Raport przygotowała i zatwierdziła w dniu 29 listopada 2023 r. Państwowa Komisja do spraw badania wpływów rosyjskich na bezpieczeństwo wewnętrzne Rzeczypospolitej Polskiej w latach 2007–2022 w składzie”. A pod spodem wciąż znajdują się podpisy ośmiu osób:

„dr hab. Sławomir Cenckiewicz – przewodniczący Komisji, gen. bryg. Andrzej Kowalski – zastępca przewodniczącego Komisji, dr Łukasz Cięgotura, Arkadiusz Puławski, dr Marek Szymaniak, dr Michał Wojnowski, prof. dr hab. Andrzej Zybertowicz, dr hab. Przemysław Żurawski vel Grajewski”.

Także w informacji BBN na stronie internetowej zawarto stwierdzenie: „Treść i ustalenia Komisji zawarte w raporcie poświęconym Kontaktom Służby Kontrwywiadu Wojskowego z Federalną Służbą Bezpieczeństwa Federacji Rosyjskiej w latach 2010-2014 (studium przypadku) mimo upływu dwóch lat od publikacji nie wymagają sprostowań”.

Przeredagowali dokument

Skoro nie wymagają sprostowań, dlaczego z dokumentu usunięto informacje? BBN co prawda zaznaczył, że raport został „na nowo przeredagowany, poprawiony od strony językowej, nadano mu nową szatę graficzną i numerację stron”. Ale jednocześnie informuje, że „publikuje całość raportu” komisji, a w tytule stwierdza, że „przywraca” go do „obiegu publicznego”. W rzeczywistości nie ma mowy o „przywróceniu” ani o kopii raportu.

Analiza metadanych zamieszczonego na stronie BBN pliku wskazuje, że plik pdf powstał w obecnej formie tuż przed publikacją, a dokładnie 13 grudnia o godzinie 15:53. W porównaniu do trzech pierwszych wersji ma w niektórych miejscach zmienioną strukturę, nieco zmienione niektóre nagłówki, inne formatowanie i czcionkę.

Zawiera wszystkie aneksy, które wcześniej były oddzielnymi plikami, przez co ma znacznie większą liczbę stron niż pierwotny raport. A fragment, który wcześniej znajdował się w części III „Tło polityczne współpracy SKW z FSB” (str.11), w najnowszej wersji znalazł się w sekcji „Wnioski” (str.115), którą dodano po wszystkich aneksach. Wcześniej takiej sekcji w tym miejscu w ogóle nie było.

Co pominął BBN?

Autorzy raportu oskarżyli w nim o nielegalne kontakty z FSB osoby, które obecnie mają status pokrzywdzonych w sprawie. Chodzi o gen. Piotra Pytla, gen. Janusza Noska i płk. Krzysztofa Duszę. To wobec nich za czasów PiS toczyło się śledztwo. Zarzucano im nieuprawnioną współpracę ze służbami Federacji Rosyjskiej. Ten sam zarzut wprost zawarto w dokumencie komisji Cenckiewicza.

Tymczasem współpraca, prowadzona w zupełnie innych okolicznościach politycznych, była legalna, a funkcjonariusze działali zgodnie z prawem. Kontakty z Rosjanami były niezbędne, by zagwarantować bezpieczeństwo i logistykę wycofującym się wówczas z Afganistanu polskim żołnierzom. Drugim powodem kontaktów było przeciwdziałanie terroryzmowi w kontekście Igrzysk Olimpijskich w Soczi (Rosja).

Po zmianie władzy i audycie spraw, prowadzonych przez upolitycznioną prokuraturę za czasów Zbigniewa Ziobry,

Mimo że dowodów nie było, śledztwo toczyło się przez siedem lat. Dopiero w 2024 roku zostało prawomocnie umorzone, a prokuratura wszczęła postępowanie przeciwko prowadzącym to bezprawne dochodzenie prokuratorom. Pytel i Nosek uzyskali status poszkodowanych w sprawie.

BBN, publikując grudniową wersję raportu Cenckiewicza, wspomniało na stronie o umorzeniu postępowania, ale już pominęło informację o przyznaniu generałom statusu pokrzywdzonych oraz o wynikach audytu w prokuraturze.

Cenckiewicz uderza w Tuska

Za to można tam znaleźć taki fragment: „Gen. Nosek w 2024 r. został doradcą sejmowej Komisji do Spraw Służb Specjalnych, a płk Dusza od grudnia 2023 r. pełni stanowisko zastępcy szefa SKW. Z kolei osoby, które były odpowiedzialne za bezpieczeństwo państwa, w tym nadzór nad służbami specjalnymi, a zdaniem Komisji nie powinno się im powierzać »zadań, stanowisk i funkcji publicznych związanych z odpowiedzialnością za bezpieczeństwo państwa«, od dwóch lat ponownie są u steru władzy”.

Po co w ogóle BBN w sobotę wieczorem opublikował zmienioną wersję raportu? Być może celem było przekierowanie uwagi opinii publicznej. Trwa bowiem coraz głośniejszy konflikt między Sławomirem Cenckiewiczem a kierownictwem polskich służb specjalnych. Cenckiewicz, choć jest szefem BBN, nie ma dostępu do informacji niejawnych, ponieważ służby nie wydały mu poświadczenia bezpieczeństwa. Odmowa wynika z faktu, że Cenckiewicz podczas wcześniejszego wypełniania ankiety bezpieczeństwa zataił wrażliwe dane medyczne na swój temat.

Reakcja na pytania Wyborczej?

W poniedziałek 15 grudnia „Gazeta Wyborcza” ujawniła, że Cenckiewicz zataił fakt stosowania konkretnego leku psychotropowego. Natychmiast pojawiły się opinie, iż artykuł Wojciecha Czuchnowskiego w „Gazecie Wyborczej” to odwet właśnie za opublikowanie przez BBN owego raportu. Jak napisała na platformie X Agnieszka Jędrzak, ministra w Kancelarii Prezydenta: „Dzisiejszą publikację […] trudno odebrać inaczej niż reakcję rządzących na przywrócenie przez BBN do obiegu państwowego raportu dot. wpływów rosyjskich, którzy chcieli z tego obiegu usunąć. Atak realizują posłuszne media”.

„Szczegółowe pytania z Wyborczej Sławomir Cenckiewicz dostał w piątek o godz. 11:45. Jego prawniczka przysłała odpowiedź w sobotę o godz. 11:47. Raport […] pojawił się na stronie BBN w sobotę wieczorem” – tak sytuację opisał dziennikarz na platformie X.

Jak ustaliliśmy, publikacja raportu na stronie BBN nastąpiła dokładnie o godz. 19:06 w sobotę, 13 grudnia. A plik z raportem, przypomnijmy, powstał o godz. 15:53. Czyli po przesłaniu odpowiedzi do „Gazety Wyborczej". Wydaje się więc prawdopodobne, że publikacja dokumentu miała zmienić przebieg debaty publicznej, w kontekście informacji o lekach przyjmowanych przez Sławomira Cenckiewicza.