Epidemia: pędzimy na zderzenie ze ścianą, tym razem świadomie. [MÓJ TEKST ROKU]

Wolałabym na mój tekst roku wybrać wywiad ze statystyczką Janiną Bąk, albo materiał rozbierający na czynniki pierwsze pogłoskę, że wirus SARS-CoV--2 uciekł z chińskiego laboratorium. Jednak ze względu na powagę tematu wybrałam artykuł o zderzeniu ze ścianą, jakie nas czeka na skutek polityki rządu, choć napisany w kilka godzin, bez pracochłonnego researchu. To publicystyka, ale podparta wiedzą, którą nabyłam w ciągu dwóch już prawie lat pisania o pandemii koronawirusa.

Nic, oprócz wydawania szpitalom poleceń otwierania oddziałów covidowych, uruchamiania szpitali tymczasowych. Ktoś doszedł do wniosku, że niezadowolenie tej części elektoratu, która nie chce się szczepić przeciw COVID-19 i ograniczenia w kontaktach międzyludzkich uważa za zamach na wolność, jest groźne dla planów PiS.

W związku z tym przyzwolono na to, żeby zmarło więcej osób niż gdyby próbowano falę zatrzymać i bardziej aktywnie nakłaniać do szczepień. Od września ofiar SARS-CoV-2 było już co najmniej 19,5 tys. (w rzeczywistości te liczby są wyższe, bo część raportów o zgonach spływa później).

4. fala i tak potraktowała nas lepiej niż inne, mniej zaszczepione kraje jak Rumunia, Bułgaria czy Łotwa. Zakażenia zaczęły spadać i bez obostrzeń - co też jest normalnym zjawiskiem, tylko że zwykle dzieje się później i wolniej.

Jednak przyzwolenie na pandemiczny „leseferyzm" może mieć jeszcze jedną tragiczną konsekwencję: obecna fala wywołana wariantem delta spotka się z kolejną, za którą odpowiedzialny jest bardziej zakaźny omikron. A w szpitalach wciąż jest ponad 20 tys. osób, jeśli dojdą do nich kolejne, system może tego nie wytrzymać.

Poprosiliśmy autorów/autorki OKO.press, by wybrali jeden swój tekst lub podcast opublikowany w 2021 roku – najważniejszy, najtrudniejszy, najbardziej poruszający lub po prostu – we własnej ocenie – najlepszy.

Tekst Miłady Jędrysik został opublikowany 27 października 2021 roku.

Epidemia: pędzimy na zderzenie ze ścianą, tym razem świadomie

Ponad 8 tys. zakażeń, ponad 130 osób zmarło - poinformowało ministerstwo zdrowia w środę 27 października. Według i tak już poluzowanych rządowych kryteriów obostrzenia powinny już obowiązywać w na Lubelszczyźnie i Podlasiu. Tymczasem nie dzieje się nic. O ile rok temu katastrofa zdarzyła się, bo mało kto ją przewidział, IV fala, która właśnie się wznosi tej jesieni, właściwie mieści się w planach rządu.

We wrześniu 2020 roku wszyscy, w tym rząd Mateusza Morawieckiego, padliśmy ofiarą złudnej nadziei – dzięki szybko wprowadzonemu lockdownowi udało się nam łagodnie przejść pierwsze uderzenie wirusa na wiosnę, podobnie jak innym krajom naszej części Europy. Dlaczego więc miało się nie udać jeszcze raz? O tak niszczącym dla gospodarki i więzi społecznym zamknięciu nie było już mowy, powstał więc pomysł, żeby „nas trochę pozarażać" – jak szczerze wyznał doradca premiera prof. Andrzej Horban. Tak, jak zrobiła Szwecja, która od początku pandemii liczyła na przejście jej w sposób jak najbardziej „naturalny".

Tekst publikujemy w naszym cyklu „Widzę to tak” – od czasu do czasu pozwalamy sobie na bardziej publicystyczne podejście do opisu rzeczywistości.

Niestety, Polska nie jest Szwecją – nie ma ani takiego systemu ochrony zdrowia, ani dbających o zdrowie własne i wspólne obywateli. Ma za to dużo schorowanych ludzi po sześćdziesiątce i słabe poczucie dobra wspólnego. Jesienna fala 2020 roku okazała się katastrofą – wirus dopiero wtedy uderzył z całą swoją siłą, zabijając dziesiątki tysięcy osób i powodując zapaść systemu ochrony zdrowia. Władze w pośpiechu tworzyły szpitale tymczasowe, z których większość gotowa była już po wszystkim.

W tamtej jesiennej fali wiele osób straciło najbliższych, zwłaszcza tych z niższym PESEL-em. Potem była fala wiosenna, na którą już przynajmniej przygotowano szpitale tymczasowe – i pojawiła się szczepionka. Rząd zabrał się do jej rozdysponowywania z werwą i cały system jakoś nieźle zadziałał, przez chwilę byliśmy nawet w europejskiej czołówce.

Do czasu, kiedy się okazało, że więcej ludzi się nie zaszczepi. Temu też nie należy się zbytnio dziwić, bo zaszczepiliśmy się tak, jak państwo leżące między Niemcami i Rosją mogło się zaszczepić: swoje zrobiła nieufność do władzy, podatność na teorie spiskowe, brak tradycji szczepień dorosłych i silna jeszcze na wschodzie tradycja medycyny ludowej. Dziwić się to jedno, ale działać to drugie. Niemrawa kampania promocji szczepień i loteria, o której dziwnie cicho, nie zmieniły postaw, podobnie jak koronasceptyczne wypowiedzi prezydenta.

No i mamy te zaszczepione 52 proc. populacji, a na wariant Delta to zdecydowanie za mało, skoro nawet brytyjskie 68 proc. nie chroni przed IV falą. Będzie bolało. Znowu otwierają się szpitale tymczasowe, oddziały w szpitalach zamieniają się na covidowe, odwoływane są planowane operacje.

Może nie będzie tak źle jak na Łotwie, która właśnie wprowadziła twardy lockdown, żeby zahamować największy na świecie wzrost zakażeń, a co za tym idzie - bardzo wiele śmierci. Może nie będzie tak źle jak w Rumunii, gdzie w pewnym momencie zabrakło łóżek na intensywnej terapii, ani jak w Bułgarii, która w desperacji wprowadziła zielone paszporty mimo zdecydowanej niechęci większości społeczeństwa do szczepień.

Może nie będzie, bo na Łotwie zaszczepionych co najmniej jedną dawką jest zaledwie 47 proc. osób powyżej 80. roku życia i 60 proc. powyżej 70. roku życia. W Rumunii to tylko 22 i 41 proc., a w Bułgarii 22 i 34 proc. W Polsce: 76 i 93 proc. (dane ECDC). Mimo że z wiekiem wzrasta ryzyko ponownego zakażenia i ciężkiego przejścia choroby, to jest ono jednak wyraźnie mniejsze dla zaszczepionych niż dla niezaszczepionych, szczególnie jeśli te osoby przyjmą dawkę przypominającą (według uśrednionych danych z USA szczepienie zmniejsza ryzyko zakażenia sześć razy, a śmierci 11 razy).

I te 18 mln ludzi, z których miliony są immunologicznie naiwne, czyli nie przeszły jeszcze zakażenia, oznacza również, że więcej będzie chorować osób w pełni zaszczepionych – bo np. z każdą osobą zaszczepioną w rodzinie zmniejsza się ryzyko zachorowania innych.

Osoby, które zadbały o zdrowie swoje i swoich bliskich, znów będą narażone. Nie ze swojej winy.

A nawet jeśli będzie mniej zgonów i zajętych łóżek na intensywnej terapii niż jesienią 2020, to gospodarka też na tym ucierpi, bo ludzie będą chorować. W szkołach już zajęcia są w kratkę – coraz więcej nauczycieli i dzieci ma COVID.

Przeszliśmy przez doświadczenia poprzednich fal, wiemy też już dobrze, na co stać Deltę. Mimo to władze przesuwają w czasie zapowiedzi ostrzejszych ograniczeń, nie egzekwują przestrzegania noszenia maseczek i innych reguł sanitarnych. Nie uruchomiły również zawczasu paszportów sanitarnych, które – jak pokazał przykład Francji – są skutecznym narzędziem do nakłaniania obywatelek i obywateli do tego, żeby się jednak zaszczepili.

Otwierają tylko tymczasowe szpitale.

Przedstawiciele rządu mówią w zasadzie otwartym tekstem, że ich zdaniem jakiekolwiek obostrzenia spotkałyby się ze społecznym oporem. Minister zdrowia Adam Niedzielski, pytany o to, czy pracodawcy nie powinni mieć możliwości sprawdzania, czy dany pracownik jest zaszczepiony, odpowiada: „przy obecnej liczbie zakażeń, ten projekt ma na tyle duże koszty społeczne, wiązałby się z taką negatywną reakcją, że na razie nie dojdzie do jego wprowadzenia". Mantra o oporze społeczeństwa powtarzana jest przez członków rządu i w przypadku pytania o zielone paszporty, i o obowiązkowe szczepienia.

Tylko że tym samym władze, które nie obawiają się społecznego oporu w przypadku ustaw przeorywujących sądownictwo czy edukację, powtarzające, że są emanacją woli suwerena, stawiają na pierwszym miejscu niezaszczepioną mniejszość: mniej niż 40 proc. dorosłych mieszkańców i mieszkanek Polski.

To ich reakcji się boją, to ich bunt ich niepokoi.

Najgorsze chyba jednak jest to, że można ten plan wprowadzać w życie – bo badania opinii publicznej po poprzednich śmiercionośnych falach pokazały, że obecni i potencjalni wyborcy Prawa i Sprawiedliwości przełkną jeden z największych odsetków nadmiarowych zgonów w Europie. Według najnowszych danych GUS ludność Polski w ciągu ostatnich 12 miesięcy zmniejszyła się o 204 tys. osób.

Nie bez przyczyny ten rząd i ten prezydent nie bierze przykładu z polityków innych państw i nie zorganizował żadnej uroczystości żałobnej upamiętniającej ofiary koronawirusa, których liczba zapewne przekroczyła już 100 tys.

Mówimy bowiem o władzy, która dba o życie nienarodzone, ale nie spędza jej snu z powiek koszmar wychowywania niepełnosprawnego dziecka i opieki nad niepełnosprawnym dorosłym, z minimalną pomocą ze strony państwa.

Mówimy też o społeczeństwie, które w dużej części nie przejmuje się smogiem i innymi zanieczyszczeniami, wyjeżdżając na ferie zimowe do zaśmierdłych kurortów albo budując sobie wymarzony dom z ogródkiem tuż przy wielkomiejskiej obwodnicy.

To państwo jednak wstało z kolan i sunie do przodu, zostawiając po drodze najsłabszych. Według włoskiego badania zdecydowana większość osób zaszczepionych, które mimo tego umierają na COVID-19, to osoby średnio w 85. roku życia, bardzo schorowane. A prawie połowa osób o obniżonej odporności, po przeszczepie czy przechodzących chemioterapię nie reaguje na szczepienie wytworzeniem odporności. Możemy ich ochronić tylko nie zarażając.

Tymczasem dla ministra Niedzielskiego „koszty społeczne" to niezadowolenie grupy najmniej chętnych do szczepień - zdrowych 30-latków.