Krótko i na temat: najnowsze depesze OKO.press z Polski i ze świata

Co się wydarzyło?

Jacek Dobrzyński, rzecznik MSWiA, na portalu X odniósł się do kwestii postępowania sprawdzającego Karola Nawrockiego, które przeprowadzono m.in. w 2021 roku, aby podjąć decyzję o wydaniu mu poświadczenia bezpieczeństwa.

Jak wynika ze wpisu rzecznika, ABW wiedziała o sposobie nabycia i źródłach finansowania przez Karola Nawrockiego kawalerki w Gdańsku od Jerzego Ż. Funkcjonariusz analizujący sprawę w 2021 roku zarekomendował niewydawanie Karolowi Nawrockiemu poświadczenia bezpieczeństwa, ale sprawujący wówczas funkcję dyrektora ABW Krzysztof Wacławek (obecny doradca Prezydenta RP) z nieznanych przyczyn zdecydował się tą negatywną rekomendację zignorować.

„Wobec licznych zapytań mediów potwierdzam informację, że ABW w toku poszerzonego postępowania sprawdzającego Pana Karola Nawrockiego w 2021 r. zgromadziła materiały dotyczące sposobu i źródeł sfinansowania zakupu mieszkania od Jerzego Ż. Dysponujący całością wiedzy, w tym między innymi na temat negatywnej rekomendacji funkcjonariusza analizującego akta postępowania, ówczesny Szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego Krzysztof Wacławek (obecny doradca Prezydenta RP) podjął decyzję o wydaniu Karolowi Nawrockiemu poświadczenia bezpieczeństwa” — przekazał na portalu X rzecznik MSWiA Jacek Dobrzyński.

Do sprawy na portalu X odniósł się także Donald Tusk.

„Badający sprawę Nawrockiego gdański funkcjonariusz ABW w 2021 roku wydał negatywną opinię, ale pisowskie szefostwo Agencji z nieznanych powodów jej nie uwzględniło. Ówczesny szef ABW jest dziś doradcą prezydenta Dudy” — napisał premier.

Jaki jest kontekst?

Karol Nawrocki był sprawdzany przez służby co najmniej w 2009, 2014 i 2021 roku — informuje Onet. Było to związane z jego zatrudnieniem w Instytucie Pamięci Narodowej oraz dostępem do informacji niejawnych. W tym celu musiał przejść postępowanie sprawdzające. To, co dziś zastanawia polityków i opinię publiczną, to jak osoba, która miała liczne — jak się dziś okazuje — kontakty ze światem przestępczym, mogła pozytywnie przejść weryfikację służb bezpieczeństwa.

Wokół kandydata PiS na prezydenta pojawiło się w ostatnich miesiącach wiele kontrowersji.

W poniedziałek 26 maja portal Onet ujawnił, że w okresie pracy jako ochroniarz w sopockim Grand Hotelu Karol Nawrocki miał się rzekomo także trudnić sutenerstwem. Media donoszą też o znajomościach Karola Nawrockiego z trójmiejskim światkiem przestępczym.

Na początku maja wybuchła też afera związana z prawdopodobnie nieuczciwym nabyciem przez Karola Nawrockiego mieszkania komunalnego w Gdańsku. Nawrocki mieszkanie miał nabyć od starszego człowieka, jak się później okazało dwukrotnie skazywanego za przestępstwa seksualne, w zamian za dożywotnią opiekę. Okazało się jednak, że Jerzy Ż., którym Nawrocki miał się opiekować, od kilku miesięcy przebywa w DPS-ie, o czym kandydat PiS na prezydenta nawet nie wiedział.

W styczniu 2025 Gazeta Wyborcza ujawniła, że również jako dyrektor gdańskiego Muzeum II Wojny Światowej Karol Nawrocki za darmo korzystał z należącego do muzeum apartamentu „de lux”. W trakcie kampanii wyborczej Nawrocki zadeklarował, że odda pieniądze za 197 noclegów w apartamencie, jednak dotychczas tego nie zrobił. W tej sprawie trwa śledztwo prokuratury.

Jak przekazał na konferencji prasowej poseł PiS Andrzej Śliwka, we wtorek 27 maja Karol Nawrocki złożył pozew przeciwko portalowi Onet o naruszenie dóbr osobistych. Do naruszenia miało dojść w wyniku publikacji „kłamliwych i oszczerczych artykułów”.

„Tekst, który pojawił się na portalu Onet i kolejne teksty publikowane w przestrzeni medialnej, miały mało wspólnego z rzetelnością dziennikarską, a więcej z pomówieniami i kłamstwami. Głęboko wierzymy w to, że dziennikarze przekażą również tę informację, że został złożony pozew, jak i prywatny akt oskarżenia” – mówił Śliwka w odniesieniu do artykułu ujawniającym szczegóły pracy Karola Nawrockiego w sopockim Grand Hotelu.

Przeczytaj także:

Co się wydarzyło?

Rada UE osiągnęła porozumienie w sprawie instrumentu „Bezpieczeństwo w działaniu dla Europy”, z ang. SAFE. Zgodnie z propozycją zawartą w planie ReArm Europe / Readiness 2030 Komisja Europejska pozyska do 150 mld euro na rynkach kapitałowych, zapewniając państwom członkowskim UE środki umożliwiające zwiększenie inwestycji w kluczowych obszarach obronności, takich jak np. obrona przeciwrakietowa, systemy łączności, ochrona granic czy wywiad satelitarny.

Fundusze będą gromadzone na rynkach kapitałowych i wypłacane zainteresowanym państwom członkowskim na żądanie, w oparciu o ich plany inwestycyjne. Celem programu jest wzmocnienie europejskich możliwości obronnych oraz rozwój produkcji europejskiego przemysłu zbrojeniowego. Program będzie priorytetyzował wsparcie projektów realizowanych we współpracy co najmniej dwóch państw członkowskich.

„Wyjątkowe czasy wymagają wyjątkowych środków (...) Europa musi przejąć większą odpowiedzialność za własne bezpieczeństwo i obronę. Dzięki SAFE będziemy nie tylko inwestować w najnowocześniejsze zdolności obronne Unii (...), będziemy też wzmacniać europejską bazę technologiczno-przemysłową sektora obronnego. Tu chodzi o gotowość, o odporność i o stworzenie prawdziwie europejskiego rynku obrony” – powiedziała szefowa Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen.

Państwa członkowskie mają teraz sześć miesięcy od wejścia w życie rozporządzenia na przedłożenie do oceny Komisji wstępnych planów krajowych. Po ocenie wniosków przez Komisję, wnioski o dofinansowanie produkcji zbrojeniowej będą każdorazowo zatwierdzane przez Radę UE. Po zatwierdzeniu wniosku będą wypłacane zaliczki w wysokości 15 proc. wartości projektu. Następnie wraz z postępem realizacji projektu państwa będą składały wnioski o kolejne płatności wraz ze sprawozdaniem z postępów. Rocznie będzie można złożyć dwa wnioski o płatność. Środki z programu mają zostać wydane do 31 grudnia 2030.

Jaki jest kontekst?

Program SAFE to jeden z najważniejszych programów finansowania europejskich wydatków zbrojeniowych ogłoszonych w ostatnich miesiącach. Rekomendacja do uruchomienia programu znalazła się w białej księdze obronności przygotowanej przez biuro komisarza Andriusa Kubiliusa, czyli komisarza UE ds. obronności w pierwszych stu dniach urzędowania nowej Komisji. Biała księga obronności została ogłoszona w marcu 2025.

Celem programu jest zwiększenie europejskich zdolności obronnych oraz rozwój bazy technologiczno-przemysłowej europejskiego sektora obronnego. Dlatego w program wpisane są pewne ograniczenia. Np. koszt pochodzących spoza Unii, państw EOG–EFTA i Ukrainy komponentów w produkcie końcowym nie powinien przekraczać 35 proc. szacowanego kosztu wszystkich użytych komponentów. Program określa także warunki kwalifikowalności wykonawców i podwykonawców, którzy mogą współpracować w projektach finansowanych z programu.

Przeczytaj także:

Co się wydarzyło?

Grzegorz Braun opublikował odpowiedzi Karola Nawrockiego na „siedem postulatów Brauna”.

Nawrocki zgodził się m.in. na niewysyłanie polskich żołnierzy na Ukrainę, odrzucenia paktu migracyjnego i zielonego ładu oraz zadeklarował chęć wyegzekwowania ekshumacji ofiar ukraińskiego ludobójstwa na Polakach.

Do części postulatów postawionych przez Brauna, Nawrocki nie odniósł się w ogóle lub nie odpowiedział wprost. Postąpił tak m.in. w pytaniu Brauna o „rozliczenia instytucjonalnego bezprawia lat 2020-2022”.

W odpowiedzi na to pytanie Nawrocki napisał, że „w bardzo trudnym czasie pandemii Covid, rząd podejmował różne decyzje, także niepopularne i z perspektywy czasu błędne. W całości swej polityki doprowadził jednak do uratowania milionów miejsc pracy i przeprowadził Polskę przez ten kryzys światowy”.

Braun skomentował, że taka odpowiedź kandydata PiS jest dowodem na to, że

Jednoznacznie negatywnie Braun ocenił pominięcie przez Nawrockiego części pytań, a także odpowiedź kandydata PiS na pytanie dotyczące obowiązku szczepienia dzieci.

Nawrocki w swoim liście nie tylko odpowiadał na pytania Brauna, ale zawarł w nim także kilka własnych postulatów. Zadeklarował między innymi, że jako prezydent „będzie chronił życie od poczęcia do naturalnej śmierci”, co może być interpretowane jako deklaracja wprowadzenia całkowitego zakazu aborcji.

Braun nie zajął jasnego stanowiska w sprawie poparcia któregoś z kandydatów w drugiej turze. Na koniec swojego oświadczenia napisał:

"Nasza konkluzja po analizie treści odpowiedzi Karola Nawrockiego i braku odpowiedzi Rafała Trzaskowskiego:

BOŻE, miej w opiece Polskę całą!"

Jaki jest kontekst?

19 maja, czyli tuż po pierwszej turze wyborów, Grzegorz Braun wystosował list do obu kandydatów, którzy zmierzą się w drugiej turze. Podobnie jak Mentzen, Braun przedstawił w liście kilka postulatów

Braun pytał Trzaskowskiego i Nawrockiego, czy zobowiążą się do (pisownia oryginalna):

• "Zdecydowanych działań na rzecz pokoju, a zwłaszcza do niewysyłania polskich żołnierzy na Ukrainę oraz nieprzekazywania sprzętu wojskowego na rzecz Ukrainy?
• Zdecydowanych działań na rzecz zachowania jednolitości i tożsamości narodowej państwa polskiego – a zwłaszcza powstrzymania ukrainizacji Polski, stanowczego potępienia banderyzmu i wyegzekwowania ekshumacji ofiar ukraińskiego ludobójstwa na Polakach?
• Zdecydowanych działań na rzecz bezpieczeństwa publicznego – a w szczególności odrzucenia tzw. paktu migracyjnego Unii Europejskiej i powstrzymania imigracji zarówno legalnej, jak i nielegalnej?
• Odrzucenia tzw. zielonego ładu Unii Europejskiej – zwłaszcza w odniesieniu do rolnictwa, górnictwa, budownictwa, energetyki i motoryzacji?
• Zaniechania legalnego dzieciobójstwa, a także eksperymentów medycznych na Polakach, przymusu szczepień, selekcji eugenicznej oraz eutanazji wprowadzanej m. in. pod hasłami „terapii daremnych” i „śmierci mózgowej”?
• Rozliczenia instytucjonalnego bezprawia lat 2020-2022, m. in. w lecznictwie, wojskowości i gospodarce – a w szczególności ukarania winnych i sprawców kierowniczych, oraz zadośćuczynienia poszkodowanym i rodzinom ofiar?
• Doprowadzenia do ekshumacji w Jedwabnem, odrzucenia roszczeń żydowskich oraz zaprzestania celebracji chanukowych w Pałacu Prezydenckim?"

W pierwszej turze wyborów Grzegorz Braun zdobył 6,34 proc., zdobywając czwarte miejsce.

Inne teksty OKO.press na ten temat:

Przeczytaj także:

Co się wydarzyło?

We wtorek 27 maja Komisja Europejska ogłosiła, że uruchamia postępowanie antynaruszeniowe wobec platform Pornhub, Stripchat, XNXX oraz XVideos. Platformy te miały naruszyć przepisy DSA – Aktu o usługach cyfrowych.

Komisja Europejska zarzuca usługodawcom brak wystarczająco skutecznych mechanizmów weryfikacji wieku, by uniemożliwić korzystanie z platform dzieci i osób niepełnoletnich – donosi portal Euractiv.

"Wszystkie te platformy używają jednokliowej weryfikacji wieku, która nie jest zgodna z wymogami regulacji DSA” – tłumaczy Komisja Europejska w informacji prasowej.

Platformy te nie dotrzymały także wymogu opracowania analizy ryzyka związanej z dostępem do ich usług osób niepełnoletnich.

Jaki jest kontekst?

Akt o usługach cyfrowych to rozporządzenie Unii Europejskiej, które weszło w życie w 2022 r., a obowiązywać zaczęło etapami od 2023 r. Jego celem jest uregulowanie działania dużych platform internetowych, aby były bardziej przejrzyste i odpowiedzialne. Duże platformy to te, których liczba użytkowników przekracza 45 milionów miesięcznie. Regulacje DSA dotyczą przede wszystkim obowiązku walki z dezinformacją, moderacji treści, transparentności reklam, ochrony użytkowników (zwłaszcza dzieci) oraz mechanizmów zgłaszania nielegalnych treści.

Na mocy Aktu o Usługach Cyfrowych (DSA) Komisja Europejska może nakładać dotkliwe kary finansowe i inne sankcje na platformy cyfrowe, jeśli nie przestrzegają przepisów. Kary mogą sięgnąć nawet 6 proc. światowego rocznego obrotu firmy. KE może też nakładać dzienne grzywny, aby wymusić wykonanie określonych obowiązków. W skrajnych przypadkach, jeśli platforma rażąco i uporczywie łamie DSA, KE może:

• zawiesić jej działalność na terenie UE,
• zażądać tymczasowego wstrzymania usług.

Postępowanie antynaruszeniowe wobec platform oferujących treści pornograficzne to kolejne postępowania wytoczone przez KE dużym platformom. Takie postępowania KE wszczęła już m.in. wobec portalu X, TikTok, AliExpress, Facebook i Instagram. Zarzuty obejmowały m.in. niewystarczające działania w zakresie moderacji treści, brak przejrzystości reklam, stosowanie zwodniczych interfejsów, nieudostępnianie danych do badań czy działania algorytmów rekomendacji treści. Pierwsze rozstrzygnięcia już zapadły.

Przeczytaj także:

Co się wydarzyło?

W poniedziałek 26 maja na ulicach Liverpoolu odbywała się parada zwycięstwa, po tym jak lokalna drużyna piłkarska zdobyła mistrzostwo Anglii Premier League w piłce nożnej. Ulicami Liverpoolu, które na ten czas zostały wyłączone z ruchu, w radosnym pochodzie szło kilkadziesiąt tysięcy osób.

Nagle, koło godziny 18, doszło do dramatycznego zdarzenia: w tłum zgromadzony na ulicy Water Street wbił się ciemny samochód i przez chwilę jechał w tłumie, taranując ludzi. Rannych zostało niemal 50 osób, przy czym trzy osoby i jedno dziecko ciężko.

27 osób zostało natychmiast zabranych do szpitali, 20 osobom rannym udzielono pomocy na miejscu — informuje BBC.

Policja zatrzymała 53-letniego białego mężczyznę pochodzącego z Wielkiej Brytanii. Nie ujawniono jego tożsamości ani powodu, dlaczego wjechał w tłum ludzi. Wiadomo tylko, że policja nie traktuje tego zdarzenia jako aktu terroryzmu.

Jak wyjaśniło BBC News, jest tak dlatego, że za akty terroryzmu można uznać tylko zdarzenia, których celem jest wywarcie wpływu na władzę, np. wymuszenie jakiejś zmiany w prawie z powodów politycznych, religijnych, rasowych lub ideologicznych. Policja przestrzega też przed spekulowaniem na temat motywu sprawcy.

„Uważamy, że był to odosobniony incydent i obecnie nie szukamy nikogo innego w związku z nim” – powiedziała na konferencji prasowej Jenny Sims, zastępczyni komendanta policji Merseyside.