Krótko i na temat: najnowsze depesze OKO.press z Polski i ze świata

Ministrowie finansów państw należących do Unii Europejskiej ostatecznie zatwierdzili pakt migracyjny. Przeciwko głosowały tylko trzy kraje: Polska, Słowacja i Węgry. Pakt migracyjny to w sumie 10 dokumentów rozpisanych na 1358 stronach (tutaj). Przepisy mają określać sprawy migracji w UE, w tym kwestie związane z pomocą udzielaną krajom znajdującym się pod presją migracyjną.

Dla jednych (głównie na lewicy i NGO-sów) przyjęte zmiany to prosta droga ku jeszcze częstszemu łamaniu praw człowieka na unijnych granicach, dla innych (głównie skrajnej prawicy) – zaproszenie do Europy dla migrantów. Pakt wejdzie w życie od 2026 roku.

„Pomimo sprzeciwu Polski Pakt migracyjny został przyjęty. To jednak zdecydowanie nie koniec. Pakt musi uwzględniać perspektywę instrumentalizacji migracji ze strony Białorusi i Rosji. Przekonamy o tym naszych partnerów z UE. Coraz więcej krajów dostrzega konieczność zmian w pakcie” – napisał na platformie X wiceminister ds. migracji Maciej Duszczyk.

Polski parlament krytykuje główny element paktu, jakim jest obowiązkową solidarność przewidującą przyjmowanie migrantów. Jeżeli państwo odmówi przyjęcia, będzie musiało zapłacić około 20 tysięcy euro za każdą nieprzyjętą osobę. Przeciwko temu sprzeciwiała się też Słowacja. Polska będzie mogła wnioskować o całkowite odstępstwo od relokacji migrantów czy kontrybucji finansowej.

Wcześniej Komisja Europejska, pomysłodawczyni paktu, przekonywała, że przyczyni się on nie tylko do ochrony europejskich granic, ale i do ochrony praw migrujących. „Doprowadzi do większego cierpienia i sprawi, że więcej osób będzie zagrożonych łamaniem ich praw człowieka na każdym etapie podróży” – ripostowała na to Eve Geddie z Amnesty International. „Ten pakt zabija, głosujcie nie” – wołali protestujący podczas głosowania w Parlamencie Europejskim. Nawet wśród tych, którzy głosowali za, słychać było, że to „gorzka pigułka” (słoweński socjaldemokrata Matjaž Nemec) i że „nikt nie może być zadowolony” (hiszpański socjaldemokrata Juan Fernando López Aguilar). Więcej tutaj:

„Od 15 kwietnia 2024 roku Gruzini protestują przeciwko proponowanej ustawie o „przejrzystości wpływów zagranicznych”, która jest uderzająco podobna do rosyjskiej »ustawy o agentach zagranicznych«. Ustawa ta grozi wyposażeniem rządu w narzędzia do tłumienia aktywności społeczeństwa obywatelskiego i niezależnych mediów, wykolejając Gruzję z demokratycznej drogi do integracji z UE. Pilne i zdecydowane międzynarodowe wsparcie polityczne dla gruzińskiego społeczeństwa obywatelskiego ma kluczowe znaczenie dla obrony gruzińskiej demokracji przed autorytaryzmem w rosyjskim stylu” – czytamy w apelu.

Jak tłumaczą autorzy apelu, ustawa „o przejrzystości wpływów zagranicznych” wymagałaby od organizacji otrzymujących ponad 20 proc. finansowania z zagranicy zarejestrowania się jako „agenci wpływów zagranicznych”. Niezastosowanie się do tego wymogu skutkowałoby przymusową rejestracją i dochodzeniem prowadzonym przez Ministerstwo Sprawiedliwości Gruzji.

„Przyjmując tę ustawę przed wyborami 26 października, partia rządząca w Gruzji zyskałaby znaczące narzędzie do znacznego ograniczenia nadzoru obywateli nad procesem wyborczym. Inspirowane przez Rosję prawo o „zagranicznych wpływach” jest narzędziem do rozprawienia się ze społeczeństwem obywatelskim i niezależnymi mediami” – czytamy.

„Podobne przepisy dotyczące »zagranicznych agentów« zostały wprowadzone w Rosji w 2012 roku. Coraz bardziej represyjne poprawki do ustawy doprowadziły do całkowitego unicestwienia niezależnych mediów i działalności społeczeństwa obywatelskiego w Rosji. Niezależna organizacja monitorująca wybory Golos była jedną z pierwszych uznanych za „zagranicznego agenta”. Obecnie niezależna obywatelska obserwacja wyborów w Rosji jest całkowicie zabroniona. W 2022 roku. Europejski Trybunał Praw Człowieka orzekł, że rosyjskie prawo dotyczące »zagranicznych agentów« narusza Europejską Konwencję Praw Człowieka”.

„Gruzińskie władze uciekają się do przemocy wobec pokojowych demonstrantów: 2 maja 2024 roku gruzińska policja użyła przemocy wobec pokojowych demonstrantów, używając gazu łzawiącego, gumowych kul i armatek wodnych, zatrzymując dziesiątki osób. Bezprecedensowe użycie przemocy przez gruzińskie władze w celu stłumienia pokojowych protestów podkreśla krytyczną potrzebę wsparcia narodu gruzińskiego, przez społeczność międzynarodową”.

Według międzynarodowych organizacji, które walczą o prawa człowieka:

• Szefowie państw i rządów UE powinni uznać pilność sprawy, bo „po przyjęciu ustawy pogorszenie sytuacji społeczeństwa obywatelskiego i uczciwości wyborczej może znacznie przyspieszyć”.
• UE powinna wezwać gruziński rząd do zbadania ostatnich przypadków nacisków i nękania obserwatorów wyborów obywatelskich i obrońców praw człowieka w kraju.
• Państwa członkowskie UE i ich przedstawiciele w Gruzji powinni okazać solidarność z Gruzinami, którzy wyszli na ulice w obronie swoich demokratycznych praw i europejskiej przyszłości.
• Wraz z przewodniczącymi Rady Europejskiej i Komisji Europejskiej, a także wysoką przedstawiciel/wiceprzewodniczącą, społeczność dyplomatyczna w Gruzji powinna być obecna na gruzińskich ulicach w geście solidarności z narodem gruzińskim.

"W przypadku, gdyby gruziński rząd przyjął represyjną ustawę, proponujemy następujące pięć zaleceń do rozważenia przez instytucje europejskie:

1. Komisja Europejska powinna wstrzymać proces integracji Gruzji z UE, który wymaga od rządu w Tbilisi spełnienia dziewięciu kroków określonych przez Komisję Europejską, w tym zapewnienia wolnego, uczciwego i konkurencyjnego procesu wyborczego.
2. Komisja Europejska powinna zastosować się do rezolucji Parlamentu Europejskiego z 25 kwietnia 2024 r. i wprowadzić środki ograniczające, takie jak zakaz podróżowania i zamrożenie aktywów gruzińskiego oligarchy Bidziny Iwaniszwilego za jego rolę w pogorszeniu sytuacji politycznej w Gruzji, a także sankcje wobec osób odpowiedzialnych za brutalne stłumienie pokojowych protestów.
3. Komisja Europejska powinna zawiesić wsparcie budżetowe dla Gruzji i finansowanie projektów rządowych;
4. Instytucje europejskie powinny zwiększyć wsparcie finansowe i zbadać alternatywne sposoby wspierania gruzińskiego społeczeństwa obywatelskiego i ruchów demokratycznych, w tym poprzez Europejski Fundusz na rzecz Demokracji.
5. UE i jej państwa członkowskie powinny wspierać zakrojone na szeroką skalę i długoterminowe działania w zakresie obserwacji wyborów, zarówno za pośrednictwem instytucji międzynarodowych, takich jak OBWE/ODIHR, jak i obserwatorów krajowych w okresie poprzedzającym październikowe wybory parlamentarne".

Jak dowiedziało się OKO.press, wiceminister zdrowia Wojciech Konieczny zaprosił we wtorek 14 maja 2024 roku aktywistki na spotkanie w resorcie. Na razie nie wiadomo, czy włączy je do zespołu, który będzie zajmował się bezpieczeństwem kobiet.

Powołała go ministra Izabela Leszczyna. Zespół ma zajmować się „opieką zdrowotną kobiet w ciąży, porodem i połogiem”. Chodzi m.in. o badania prenatalne, znieczulenia w trakcie porodu, edukację seksualną, leczenie niepłodności i dostęp do antykoncepcji awaryjnej. W skład zespołu wchodzą osoby związane z byłym ministrem zdrowia w rządzie PiS Adamem Niedzielskim. Brakuje w nim osób, które pomagają dziennie w przeprowadzeniu aborcji 130 kobietom, które odbiły się od polskiego systemu ochrony zdrowia.

Aktywistki Legalnej Aborcji rozpoczęły zbiórkę podpisów pod petycją do Ministerstwa Zdrowia, aby jednak włączyło je do prac zespołu. Proszą o wsparcie kobiety, którym do tej pory pomogły.

To ważne, bo szpitale cały czas łamią prawa pacjentek i odmawiają aborcji kobietom, dla których ciąża stanowi zagrożenie zdrowia lub życia, mimo że po wyroku Trybunału Konstytucyjnego w takiej sytuacji terminacja ciąży nadal jest zgodna z prawem. Zgłoszenia o braku dostępu do aborcji wciąż docierają do Rzecznika Praw Pacjenta.

Zapytaliśmy RPP o kontrole w szpitalach, które odmówiły pacjentkom terminacji ciąży. Wyniki są wstrząsające:

Na Sumszczyźnie rozpoczęto ewakuację mieszkańców dwóch miast, znajdujących się blisko granicy z Rosją – Biłopilla i Worożby. Poinformowała o tym sumska administracja wojskowa.

„Musimy chronić naszą ludność. To jest nasze główne zadanie, które zostało wyznaczone przez prezydenta Ukrainy Wołodymyra Zełenskiego. To nie jest przymusowa ewakuacja, ale wczesna dobrowolna ewakuacja z tych miejscowości, w których liczba ataków znacznie wzrosła” – tłumaczyłl jej szef Wołodymyr Artiuch.

13 maja 2024 roku w wieczornym prezydent przemówieniu Ukrainy powiedział, że „odnotowano wrogą aktywność wobec Sumszczyzny i Czernihowszczyzny – grupy dywersyjne, ostrzały”.

Na Sumszczyźnie ewakuacja ludności ze społeczności przygranicznych w strefie 5 km od granicy z Rosją rozpoczęła się w lipcu 2023 roku. Do ewakuacji zachęcają mieszkańców 115 przygranicznych miejscowości w czterech rejonach.

Wcześniej pisaliśmy, że Sumszczyzna jest codziennie ostrzeliwana. Mimo niebezpieczeństwa większość mieszkańców nie decyduje się jednak na opuszczenie swoich domów.

Według danych sumskiej administracji wojskowej od stycznia do kwietnia 2024 roku w wyniku ostrzałów i nalotów wroga

W ciągu ostatniego tygodnia zginęły trzy osoby, a siedem zostało rannych, w tym troje dzieci.

13 maja rosyjskie wojska ostrzelały 36 razy przygraniczne miejscowości obwodu. W regionie odnotowano 166 eksplozji. 10 maja 2024 roku wojska rosyjskie przekroczyły granicę w sąsiednim obwodzie – charkowskim. Zajęły kilka przygranicznych miejscowości. Na początku maja 2024 ukraińscy dowódcy ujawnili, że Rosja ma plan ofensywy na Charków i Sumy.

„Wróciłem do Kijowa, aby zademonstrować nasze niezachwiane wsparcie” – napisał Antony Blinken, sekretarz generalny USA na platformie X. Z niezapowiedzianą wizytą w Ukrainie pojawił się we wtorek rano. Do Kijowa dojechał pociągiem, potem eskortowały go służby. Jak podaje Reuters, Blinken chce omówić z ukraińskimi władzami sposób realizacji dodatkowej pomocy dla Ukrainy.

Prezydent Joe Biden podpisał pakiet pomocowy pod koniec kwietnia 2024 roku. Przewiduje on, że Ukraina i inne kraje regionu otrzymają 61 miliardów dolarów na pomoc w walce z Rosją. Kwota ta odpowiada kwocie, którą przewidywał projekt przyjęty przez Senat w lutym tego roku.

Doradca USA ds. bezpieczeństwa narodowego Jake Sullivan poinformował, że Waszyngton próbuje przyspieszyć „tempo dostaw” broni na Ukrainę. „Opóźnienie pomocy wpędziło Ukrainę w trudną sytuację. Staramy się pomóc jak najszybciej” -mówił Sullivan. Zapowiedział też, że w tym tygodniu zostanie ogłoszony nowy pakiet broni dla Ukrainy.

O tym, jak Republikanie opóźniali głosowanie nad pomocowym pakietem dla Ukrainy, pisaliśmy w OKO.press tutaj.