Krótko i na temat: najnowsze depesze OKO.press z Polski i ze świata

Co się wydarzyło?

Choć prezydencja Polski w Radzie UE formalnie rozpoczęła się 1 stycznia 2025, galę inaugurującą to wydarzenie zaplanowano na 3 stycznia w Teatrze Wielkim w Warszawie. Zaproszenie na galę otrzymał również prezydent Andrzej Duda.

Podsekretarz Stanu w Kancelarii Premiera Agnieszka Rucińska poinformowała na platformie X, że zostało wysłane do Kancelarii Prezydenta RP 9 grudnia 2024 roku. Dodała, że 31 grudnia KPRM otrzymała odpowiedź, że „prezydenta reprezentować będzie zastępca szefa KPRP Piotr Ćwik”. TVN24 ustalił, że dzień po gali Andrzej Duda jeździł na nartach w ośrodku Czorsztyn-Ski w Kluszkowcach w Małopolsce.

W niedzielę, 5 stycznia, na temat nieobecności prezydenta rozmawiano w porannym programie Radia Zet. „To nie było wielkie wydarzenie” – powiedział prezydencki minister Wojciech Kolarski. „Sam fakt, że rozmawiamy o tym wydarzeniu tylko w kontekście braku obecności prezydenta, świadczy o tym, że było to wydarzenie bez politycznego znaczenia” – dodał.

Odpowiedział mu poseł KO Michał Szczerba: „To jest moment, panie ministrze, kiedy polska racja stanu przegrała z białym szaleństwem, bo prezydent wybrał białe szaleństwo, zabawę na stoku i to cała Polska zobaczyła”.

„Uważam to za polityczny błąd, ponieważ w ten sposób prezydent Duda oddał prymat premierowi Donaldowi Tuskowi, wycofał się” – komentował w TOK FM wiceminister zdrowia Wojciech Konieczny. W rozmowie z Onetem politolożka z Uniwersytetu Szczecińskiego prof. Anna Kosińska oceniała: „Mieliśmy prawie 2 tys. gości. To wydarzenie miało charakter prestiżowej uroczystości, a tu prezydent się nie pojawia i wysyła na swoje miejsce eksperta, co pokazuje postawę obrażoną, na którą w mojej ocenie w polityce międzynarodowej miejsca być nie może. To była niepowtarzalna okazja na mocny akcent już przy schyłku prezydentury”.

Jaki jest kontekst?

To drugi raz, kiedy Polska przejmuje prezydencję w Radzie UE.

Poprzednia prezydencja przypadała na drugie półrocze 2011 roku. W tym roku hasłem przewodnim będzie: „Bezpieczeństwo, Europo”. Polska będzie chciała skupić się na siedmiu wymiarach bezpieczeństwa: zewnętrznym, wewnętrznym, informacyjnym, ekonomicznym, energetycznym, żywnościowym i zdrowotnym.

W programie polskiej prezydencji czytamy: „Polska obejmuje przewodnictwo w Radzie Unii Europejskiej w okresie niepewności i niepokoju. Europa mierzy się ze skutkami trwającej trzeci rok agresji zbrojnej Rosji na Ukrainę i koniecznością wzmocnienia własnego potencjału obronnego. Obserwujemy rosnące napięcia geopolityczne, erozję porządku międzynarodowego opartego na zasadach i ataki hybrydowe wymierzone w europejską demokrację i bezpieczeństwo. Europejczyków dotykają skutki presji migracyjnej, transformacji energetycznej, malejącej konkurencyjności europejskiej gospodarki i zmian klimatu”.

Przeczytaj więcej na ten temat w OKO.press

Co się wydarzyło?

Na zdjęciu: Kursk, stolica obwodu, gdzie trwa ukraińska ofensywa.

Na Telegramie pojawiło się nagranie, na którym widać ukraińskie kolumny pancerne jadące w kierunku wioski Bolszoje Sołdatskoje, na północny wschód od kontrolowanego przez Ukraińców rosyjskiego miasta Sudża w obwodzie kurskim. Informację potwierdzają zarówno rosyjscy blogerzy, jak i urzędnicy ukraińscy.

„Obwód kurski, dobra wiadomość, Rosja dostaje to, na co zasługuje” – napisał na Telegramie Andrij Jermak, szef gabinetu prezydenta Ukrainy Wołodymyra Zełenskiego.

Andrij Kowalenko szef Centrum Przeciwdziałania Dezinformacji w Radzie Bezpieczeństwa Narodowego i Obrony Ukrainy potwierdził operację: „W obwodzie kurskim Rosjanie są głęboko zaniepokojeni. Zostali zaatakowani na wielu frontach, co było dla nich zaskoczeniem”.

Już wcześniej rosyjscy blogerzy wojskowi spekulowali, że Ukraina próbuje przejąć elektrownię jądrową Kursk w mieście Kurczatow. Kijów wcześniej temu zaprzeczył. Elektrownia znajduje się daleko od istniejącej linii frontu.

Jaki jest kontekst?

6 sierpnia 2024 roku żołnierze ukraińskiej armii przekroczyli granicę z Federacją Rosyjską w obwodzie kurskim. Rosyjscy korespondenci wojenni informowali o obecności ukraińskich żołnierzy w co najmniej dziesięciu przygranicznych wioskach.

Jak pisał w OKO.press Witold Głowacki, Ukraińcy uderzyli na obwód kurski relatywnie niewielkimi siłami około 2-3 tysięcy żołnierzy.

Ukraiński atak był dla Rosjan całkowitym zaskoczeniem. Granica na rozdzielającym ukraiński obwód sumski od rosyjskiego obwodu kurskiego okazała się bardzo słabo zabezpieczona. Rosjanie rozmieścili tam pograniczników, rosgwardzistów i niewielkie oddziały regularnego wojska złożone głównie z poborowych. Próby podjęcia jakiejkolwiek bardziej zorganizowanej obrony okazały się bezskuteczne.

Z czasem jednak, ze względu na silny rosyjski opór i zaangażowanie północnokoreańskich żołnierzy, od listopada 2024 Ukraińcy stracili ok. 700 z 1200 km2 rosyjskiego obszaru, który początkowo zajęli.

Więcej na ten temat w OKO.press

Co się wydarzyło?

„Coraz więcej wskazuje na to, że kanclerz Scholz uda się do Moskwy lub spotka się z Putinem przed [wyborami] 23 lutego” – napisał w mediach społecznościowych Roderich Kiesewetter, polityk opozycyjnej CDU. „Wszelkie negocjacje i porozumienia, które będą zawierane w obecnej sytuacji, godziłyby w interesy Ukrainy i de facto oznaczałaby jej poddanie” – ocenił, dodając, że „nie możemy zaakceptować żadnych związków z Moskwą”.

SPD dementuje tę informację. Sekretarz generalny Matthias Miersch, cytowany przez agencję dpa, ocenił, że zarzut Kiesewettera jest „haniebny i perfidny”. Politycy SPD zażądali, aby Kiesewetter wycofał swoje oświadczenie z platformy X i oficjalnie przeprosił Scholza.

Jaki jest kontekst?

Obecny kanclerz Olaf Scholz pierwszy raz od początku wojny rozmawiał telefonicznie z Putinem w listopadzie 2024, co wywołało krytykę nie tylko w Ukrainie, ale także w państwach wschodniej flanki NATO. Osobiście spotkał się z Putinem w lutym 2022, jeszcze przed wybuchem pełnoskalowej wojny.

Wybory parlamentarne w Niemczech zaplanowano na 23 lutego. W sondażach przedwyborczych prowadzi obecnie CDU. Lider tej partii Friedrich Merz jest postrzegany jako faworyt do objęcia stanowiska nowego kanclerza Niemiec.

Przeczytaj więcej na temat niemieckiej polityki w OKO.press

Co się wydarzyło?

„Sprawa trafi na wokandę w Wydziale II Karnym Sądu Rejonowego w Starogardzie Gdańskim” – poinformowało Stowarzyszenie dla Natury „Wilk”.

Chodzi o zdarzenie z 26 sierpnia 2024, kiedy naukowcy znaleźli w Borach Tucholskich martwego wilka o imieniu Lego. Wilk miał obrożę telemetryczną, co pozwoliło stwierdzić, że zwierzę się nie rusza i określić miejsce, w którym leży.

„Sprawdziłem lokalizację: wilk rzeczywiście od wieczora poprzedniego dnia się nie poruszał, wszystko wyglądało na to, że nie żyje. Iskierka nadziei była jeszcze taka, że obroża zsunęła mu się z szyi – to się czasami zdarza, kiedy zwierzę na przykład mocno schudnie. Żeby to sprawdzić, poprosiłem kolegę, który pracuje we Wdeckim Parku Krajobrazowym, niedaleko od miejsca, w którym miał leżeć Lego, żeby pojechał to sprawdzić. Pojechał i niestety znalazł martwego wilka z ewidentną raną postrzałową” – relacjonował w rozmowie z OKO.press dr Maciej Szewczyk z Wydziału Biologii Uniwersytetu Gdańskiego, który pracuje w zespole badającym zaobrożowane wilki.

Za wskazanie sprawcy ogłoszono nagrodę, 10 tysięcy złotych. Kiedy o sprawie zrobiło się głośno, myśliwy sam zgłosił się na policję. Tłumaczył, że strzelił do wilka, bo „pomylił” go z lisem.

„Usłyszał zarzut bezprawnego odstrzału z broni myśliwskiej wilka, pozostającego pod ścisłą ochroną gatunkową, powodując istotną szkodę” – poinformowała media prok. Grażyna Wawryniuk, rzeczniczka Prokuratury Okręgowej w Gdańsku.

Stowarzyszenie dla Natury „Wilk” po tym, jak sprawa trafiła do sądu, złożyło wniosek o dołączenie do procesu w charakterze oskarżyciela posiłkowego. „Chcemy, by wyrok był adekwatny do czynu, a myśliwy poniósł odpowiednie konsekwencje. Czeka nas zapewne wiele miesięcy sądowej batalii” – napisali przedstawiciele organizacji w mediach społecznościowych.

Jaki jest kontekst?

Wilk to gatunek ściśle chroniony. Nie można na niego polować, a teoretycznie za zabicie wilka grozi nawet 5 lat pozbawienia wolności. Tak surowe wyroki jednak nie zapadają — często trudno jest nawet ustalić sprawcę.

"Wilki, choć to gatunek chroniony, są zabijane regularnie i stosunkowo często. Nie mówimy o kilku osobnikach. Robiliśmy badania symulacyjne we współpracy ze Stowarzyszeniem dla Natury Wilk, które prowadzi telemetrię wilków. Znaliśmy więc los tych zwierząt. Znaczna część wilków z obrożami została zabita. Na podstawie tych danych obliczyliśmy, że

147 to minimalna liczba, najprawdopodobniej zastrzelonych wilków jest kilkukrotnie więcej. Warto dodać, że wykrywalność tego typu zdarzeń jest niewielka, bo wiele zastrzelonych zwierząt jest chowanych, zakopanych czy w inny sposób ukrywanych przez sprawców" – mówił w rozmowie z OKO.press prof. Michał Żmihorski, dyrektor Instytutu Biologii Ssaków PAN.

Przeczytaj więcej na ten temat w OKO.press

Co się wydarzyło?

Do tragicznego wypadku doszło po godz. 17 w piątek 3 stycznia na skrzyżowaniu ulic Ordona i Jana Kazimierza. 14-latek przechodził przez oznakowane przejście dla pieszych. Potrącił go kierowca busa, po czym uciekł z miejsca zdarzenia.

Chłopiec w stanie krytycznym trafił do szpitala. Nie udało się go uratować.

„Zaraz po wypadku ogłoszono alarm dla całego stanu Komendy na warszawskiej Woli” – informuje policja na portalu X. „W toku dalszych czynności zabezpieczono i przeanalizowano kilkadziesiąt nagrań z monitoringów, z różnych kamer samochodowych, miejskich i tych administrowanych przez wspólnoty mieszkaniowe oraz osoby fizyczne. W ramach czynności operacyjnych ustalono także kilkadziesiąt pojazdów, które mogły potencjalnie brać udział w tym zdarzeniu. Dzięki zaangażowaniu wszystkich dostępnych środków technicznych i operacyjnych ustalono, że sprawca świadczy pracę na rzecz jednej z firm kurierskich działających na terenie Warszawy” – czytamy.

Policja w ten sposób ustaliła, kto prowadził busa w piątkowe popołudnie. 43-letni mężczyzna został zatrzymany w sobotę wieczorem. W momencie zatrzymania miał w organizmie 2 promile alkoholu. RMF FM ustaliło nieoficjalnie, że był wielokrotnie notowany, miał aktywny zakaz prowadzenia pojazdów, a w 2023 r. zatrzymano mu prawo jazdy.

Jaki jest kontekst?

Resorty sprawiedliwości, infrastruktury i spraw wewnętrznych w listopadzie 2024 przedstawiły plan zmian w prawie, które mają opanować sytuację na drogach. W propozycji nie znalazło się jednak pojęcie „zabójstwa drogowego”, co rozważano po serii śmiertelnych wypadków w całej Polsce, spowodowanych przez pijanych kierowców, a także tych jadących zbyt szybko czy prowadzących pojazdy mimo sądowego zakazu.

„Czeka nas poważna rozmowa z ministrem sprawiedliwości [...] Ostatnie przypadki zmuszają nas do podjęcia radykalnych kroków w tym kierunku” – mówił po jednym z wypadków w TVP Info minister infrastruktury Dariusz Klimczak.

„Zabójstwo drogowe” byłoby jednak trudne do wykazania — zwracali uwagę karniści. „W polskim prawie zabójstwo kojarzy się z przestępstwem umyślnym. Myślę, że jeśli chcielibyśmy trzymać się tej nomenklatury, to udowodnienie komuś jadącemu z dużą prędkością, czy pod wpływem alkoholu, narkotyków, że ma zamiar pozbawienia życia, po prostu byłoby niemożliwe” – mówił w rozmowie z OKO.press dr Piotr Kładoczny z Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka.

„Zabójstwa drogowego” nie będzie finalnie w przepisach, ale kierowców i tak czekają bardziej dotkliwe kary za przekraczanie prędkości, jazdę mimo zakazu czy prowadzenie po spożyciu alkoholu. W propozycji resortów znalazło się m.in.:

• dożywotnie odebranie prawa do prowadzenia pojazdów za złamanie sądowego zakazu;
• doprowadzenie do kary pewnego więzienia dla osób prowadzących pod wpływem alkoholu powyżej 1,5 promila;
• określenie organizacji i uczestnictwa w nielegalnych wyścigach ulicznych mianem przestępstwa, za które grozi przepadek pojazdu i 5 tys. złotych grzywny;
• 1500 złotych grzywny, zatrzymanie prawa jazdy na trzy miesiące i zabezpieczenie pojazdu na trzy miesiące za uliczny drift (jazdę bokiem);
• konfiskata pojazdu w przypadku jazdy pod wpływem alkoholu przy zawartości alkoholu we krwi od 0,5 do 1,5 promila.

Projekt zmian w przepisach ma zostać przyjęty przez rząd w pierwszym kwartale 2025 roku. Później trafi do Sejmu.

Przeczytaj więcej na ten temat w OKO.press