Krótko i na temat: najnowsze depesze OKO.press z Polski i ze świata

Podsumowujemy wydarzenia z piątku 26 lipca 2024 roku.

Intensywny dzień w Sejmie

Sejm głosował dziś nad trzema projektami, które z poprawkami wróciły z Senatu. Do podpisu prezydenta przekazał ustawę zmieniającą definicję gwałtu, ustawę wprowadzającą zmiany w prawie autorskim oraz ustawę o broni, dającą służbom na granicy większą swobodę w posługiwaniu się bronią.

Posłowie i posłanki uchwalili też – niemal jednogłośnie – projekt ustawy o rencie wdowiej, który trafi teraz do Senatu.

Sejm odrzucił natomiast sprawozdania z działalności Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji oraz Rady Mediów Narodowych oraz zobowiązał NIK do skontrolowania KRRiT. Odrzucenie sprawozdania Rady mogłoby poskutkować odwołaniem jej składu. O ile, co mało prawdopodobne, zgodziłby się na to prezydent Andrzej Duda.

Wraca projekt dekryminalizacji pomocy w aborcji

Kluby Lewicy i KO ze wsparciem członków i członkiń Polski 2050 ponownie złożyły projekt ustawy zdejmującej odpowiedzialność prawną z osób pomagających w aborcjach. Projekt o włos przepadł w głosowaniu 12 lipca.

„Mam nadzieję, że okres wakacji to będzie moment, kiedy w rządzie będą rozmowy na temat tego projektu. To jedna z największych obietnic, które koalicja obiecywała Polkom, że to barbarzyńskie prawo zmienione za czasów PiS zostanie zmienione” – mówiła w TVN24 Marcelina Zawisza z Razem i klubu Lewicy.

UE przygląda się polskiemu deficytowi

Rada UE ogłosiła, że Polska i sześć innych państw członkowskich miały w 2023 roku zbyt wysoki deficyt budżetowy. Procedura nadmiernego deficytu to narzędzie, które ma trzymać w ryzach finanse publiczne Unii.

Pod koniec tego roku Rada na wniosek Komisji zaproponuje m.in. Polsce środki zaradcze i określi deadline na ich wdrożenie. Rząd koalicji 15 października w tym samym czasie przedstawi na forum UE swój plan gospodarczy – reformy i inwestycje – na nadchodzące 4-7 lat. Będzie musiał pokazać w nim, jak zamierza ograniczyć deficyt. W 2023 roku polski deficyt wyniósł 5,1 proc. PKB. To więcej niż 3-procentowy limit określony w unijnych traktatach.

Barack i Michelle Obama wspierają Kamalę Harris

Wiceprezydentka USA Kamala Harris otrzymała dziś wyczekiwane od kilku dni wsparcie od byłego prezydenta i jego żony. W opublikowanym w mediach społecznościowych klipie Harris odbiera telefon od Obamów, którzy zapowiadają, że „uczynią wszystko, co w ich mocy”, by przeprowadzić ją przez te wybory do Gabinetu Owalnego. Harris jest już niemal pewną kandydatką Demokratów na prezydentkę USA. Oficjalna decyzja partii zapadnie na konwencji 20 sierpnia.

Wybory prezydenckie w USA odbędą się w listopadzie, kandydatem Republikanów jest Donald Trump.

UE przekazała Ukrainie 1,5 mln euro

„Unia Europejska trwa u boku Ukrainy. Dziś przekazujemy 1,5 mld euro z zamrożonych rosyjskich aktywów na obronę i odbudowę Ukrainy. Nie ma lepszego symbolu i sposobu na wykorzystanie pieniędzy Kremla niż uczynienie Ukrainy i całej Europy bezpieczniejszym miejscem do życia” – napisała dziś na platformie X szefowa Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen.

Pieniądze te pochodzą z zamrożonych aktywów rosyjskiego banku centralnego (ponad 250 mld euro), a także zajętych aktywów prywatnych, w tym nieruchomości i jachtów rosyjskich oligarchów. Środki przekazywane Ukrainie to odsetki wygenerowane przez te aktywa. Rocznie mogą wynieść ok. 3 mld euro.

Burzliwy początek igrzysk w Paryżu

O ataku skierowanym na sieć szybkich pociągów TGV poinformowały dziś władze francuskich kolei SNCF. Kolej zmagała się nie z cyberatakiem, a serią „złośliwych podpaleń” elementów infrastruktury na liniach szybkiego ruchu pociągów. Niektóre z pociągów kierowane były na inne trasy.

Atak miał na celu sparaliżowanie linii z Paryża do Bordeaux, z Paryża do Lille oraz z Paryża do Strasburga. Agencja AFP podała, że służby podejrzewają akty sabotażu. Utrudnienia mają potrwać do końca weekendu, co z pewnością utrudni poruszanie się po kraju kibicom i sportowcom. Rozpoczynające się igrzyska olimpijskie odbywają się w Paryżu, jednak francuska stolica nie ma możliwości zorganizowania zawodów we wszystkich dyscyplinach. Niektóre odbywają się w innych miastach Francji, z którymi ze stolicy najłatwiej dojechać właśnie pociągami TGV.

O swojej decyzji zarząd PKP Cargo poinformował w środę 24 lipca. Związkowcy protestują, dziś – w piątek 26 lipca – odbyły się pikiety w Tarnowskich Górach i przed Dworcem Głównym we Wrocławiu.

„To jest skandal, żeby nagle ogłosić, że 4142 osoby w spółce Cargo są niepotrzebne” – powiedział reporterce RMF FM jeden z protestujących w Tarnowskich Górach. „Nie zgadzamy się na wyrzucenie 30 procent załogi na bruk” – informowali związkowcy.

„Zarząd wyznaczył 507 osób do zwolnień grupowych. Nie zgadzamy się z tym, ponieważ zwolnienie tak dużej liczby pracowników może przełożyć się na zachwianie pracy przewozowej w naszym zakładzie” – to także uczestnik protestu w Tarnowskich Górach.

We Wrocławiu manifestowali członkowie NSZZ „Solidarność” w PKP Cargo. Przedstawiciel związku Mirosław Sochoń przypomniał, że spółka przechodziła już w przeszłości przez trudne okresy. Wówczas, jak mówił, funkcjonował np. program dobrowolnych odejść.

„Jakoś się dogadywaliśmy, kto odchodzi i na jakich zasadach, z jakim odszkodowaniem. Pozbawialiśmy się sami premii, żeby jakoś ratować tę firmę. Nie rozumiem, dlaczego zarząd nie usiadł teraz z nami do poważnych rozmów. Można było się dogadać, teraz jest po wszystkim, jest to robione z pozycji siły. Nie wiem, czy damy radę się obronić. Spróbujemy przynajmniej” – przekazał Sochoń.

W czwartek zgodę na redukcję zatrudnienia w firmie wydał sąd. Prezes PKP Cargo Marcin Wojewódka mówił dziennikarzom, że proces zwolnień już ruszył, a wypowiedzenia indywidualne będą wręczane pracownikom i pracownicom od sierpnia.

Kancelaria Prezydenta zaprosiła protestujących do Belwederu we wtorek 30 lipca. W spotkaniu mają wziąć udział minister infrastruktury Dariusz Klimczak i prezes Marcin Wojewódka. Spotkaniu będzie przewodniczył prezydencki minister Piotr Ćwik. Zaproszeni zostali także Rady do Spraw Strategicznych Projektów Rozwojowych Narodowej Rady Rozwoju przy prezydencie.

Źródło: PAP, RMF FM.

W ostatnim dniu ostatniego posiedzenia Sejmu przed wakacyjną przerwą posłowie i posłanki przyjęli kilka projektów ustaw, w tym dwie, które wróciły po poprawkach Senatu: ustawę o broni i o prawie autorskim. Sejm przegłosował także projekt renty wdowiej, który dopiero trafi do Senatu.

Ustawa o broni

Posłowie i posłanki byli niemal całkowicie zgodni co do poprawek Senatu do ustawy „o zmianie niektórych ustaw w celu usprawnienia działań Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, Policji oraz Straży Granicznej na wypadek zagrożenia bezpieczeństwa państwa”, nazywanej ustawą o broni.

Większość poprawek została przyjęta, PiS i Konfederacja głosowały razem z rządzącą koalicją. Ustawa w niemal niezmienionym kształcie zostanie przekazana do podpisu prezydentowi.

O kontrowersjach wokół ustawy, która zwalnia żołnierzy z odpowiedzialności za użycie broni na granicy, pisała w OKO.press Magdalena Chrzczonowicz.

Ustawa o prawie autorskim

Sejm głosował dziś także nad senackimi poprawkami do ustawy nowelizującej prawo autorskie. Zmiany mają zagwarantować twórcom, że platformy internetowe korzystające z ich pracy będą uczciwie dzielić się z nimi wypracowanymi zyskami. Nowela wprowadza do polskiego porządku prawnego unijną dyrektywę, z której implementacją rządzący od dawna się ociągali. Jesteśmy ostatnim krajem UE, który wprowadza zmiany.

W OKO.press pisaliśmy, że początkowo miały one nie obejmować mediów, które domagały się uwzględnienia w noweli. Poprawka Lewicy, mająca zagwarantować im ochronę w walce z internetowymi gigantami, przepadła w głosowaniu w Sejmie pod koniec czerwca. Media rozpoczęły wtedy protest czarnych okładek, przedstawiciele redakcji spotkali się też z premierem. Ostatecznie Tusk zmienił zdanie i poprawka dotycząca mediów wróciła do ustawy w Senacie.

Dziś senackie poprawki zostały niemal jednogłośnie przyjęte przez Sejm. Podpis pod ustawą musi jeszcze złożyć prezydent Duda.

Renta wdowia

Niemal cały Sejm zagłosował dziś za przyjęciem projektu ustawy o rencie wdowiej. „Za” zagłosowało 425 posłów i posłanek, 12 wstrzymało się od głosu. Przeciw zagłosowało dwóch przedstawicieli Konfederacji. Projekt trafi teraz do Senatu.

Autorami obywatelskiej noweli są Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych i Lewica. Chodzi w niej o możliwość łączenia w ograniczonym zakresie dwóch świadczeń: renty rodzinnej i własnego świadczenia emerytalnego lub rentowego. Dotychczas było to niemożliwe – trzeba było wybrać jedno lub drugie. Ustawa zakłada zmianę dotychczasowych przepisów tak, aby można było:

• zachować własne świadczenie emerytalne i pobierać 50 proc. renty rodzinnej
• lub pobierać pełną rentę rodzinną, zachowując 50 proc. własnej emerytury.

Nie od razu będzie jednak otrzymywało się 50 proc. drugiego świadczenia. Przez pierwsze pół roku będzie to 15 proc., przez drugie – 20 proc. i dopiero potem 50 proc. O dużym koszcie planowanych rozwiązań i alternatywach pisał w OKO.press Jakub Szymczak.

Przewodniczący Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji Maciej Świrski przedstawił dziś w Sejmie sprawozdanie KRRiT z działalności w 2023 r. oraz informację „o podstawowych problemach radiofonii i telewizji”.

Obecny skład Rady, która jest konstytucyjnym organem stojącym „na straży wolności słowa, prawa do informacji oraz interesu publicznego w radiofonii i telewizji”, powołano za poprzedniej władzy – w 2022 roku. Kadencja członka Rady trwa sześć lat. Pod wodzą Macieja Świrskiego KRRiT służyła rządowi PiS do prześladowania niezależnych mediów i pacyfikowania sprzeciwów wobec upolitycznienia publicznej telewizji i radia.

Sprawozdanie ze swojej działalności w 2023 r. przedstawiła w Sejmie także utworzona przez PiS w 2016 roku instytucja-uzurpatorka, czyli Rada Mediów Narodowych. Która wbrew konstytucji przejęła część obowiązków KRRiT, w tym powoływanie i odwoływanie prezesów TVP, Polskiego Radia i PAP.

Za odrzuceniem sprawozdania KRRiT zagłosowało 239 posłów, przeciw było 196, nikt nie wstrzymał się od głosu. Za odrzuceniem sprawozdania Rady Mediów Narodowych opowiedziało się 239 posłów, przeciw było 198, nikt nie wstrzymał się od głosu. PiS w obu przypadkach wsparli posłowie i posłanki Konfederacji oraz Kukiz'15.

Sprawozdanie KRRiT i informację o działalności Rady Mediów Narodowych w 2023 r. 26 czerwca odrzucił już Senat.

Zgodnie z ustawą o radiofonii i telewizji odrzucenie sprawozdania przez Sejm i Senat oznacza, że kadencja wszystkich członków Krajowej Rady wygasa w ciągu 14 dni. Zgodę musi jednak wyrazić też prezydent, a Andrzej Duda najpewniej zablokuje zmiany w KRRiT. Do tej pory tylko raz – w 2010 r. – KRRiT została rozwiązana w ten sposób.

Sejm podjął dziś także uchwałę wzywającą NIK do skontrolowania KRRiT. Sprawozdawczyni projektu, posłanka Aleksandra Leo z Polski 2050, mówiła, że „przez ostatnie osiem lat Krajowa Rada nie wypełniała swojej misji”. Przypomniała skalę propagandy mediów publicznych za rządów PiS. Uchwałę poparła cała rządząca koalicja, a także Konfederacja. Przeciwko zagłosował PiS i dwóch posłów Kukiz'15.

Źródło: PAP.

Poprawka Senatu do przyjętej przez Sejm w czerwcu ustawy zmieniającej definicję gwałtu zakładała wydłużenie vacatio legis do 12 miesięcy. Cel: sądy i prokuratura mają mieć więcej czasu na przygotowanie się do zmiany w prawie. Posłowie i posłanki opowiedzieli się za przyjęciem takiej zmiany.

Poprawkę poparła dziś cała rządząca koalicja 15 października (KO, Lewica, PSL i Polska 2050). „Za” zagłosowało też sześcioro posłów Konfederacji. Wśród popierających znaleźli się też trzej posłowie Kukiz'15. Przeciwko głosował cały klub PiS (175 obecnych osób), większość Konfederacji (10 głosów) i Jan Krzysztof Ardanowski, obecnie w Kukiz'15.

Projekt zakłada nowelizację art. 197 i 198 kodeksu karnego.

Do tej pory art. 197 przewidywał kary od dwóch do 15 lat więzienia za doprowadzenie przemocą, groźbą lub podstępem do obcowania płciowego. To definicja, która nie była zmieniana od blisko 100 lat. Oznaczała, że brak zgody na czynności seksualne nie wystarczał do stwierdzenia przestępstwa. Śledztwo i proces skupiały się wokół tego, jak intensywnie ofiara się broniła przed gwałtem.

Po zmianach w przepisie ma znaleźć się kategoria „świadomej i dobrowolnej zgody”, bez której doprowadzenie do obcowania płciowego będzie zagrożone karą więzienia nie krótszą niż trzy lata. Ustawa zaostrza też kary za doprowadzenie kogoś do „innych czynności seksualnych” bez takiej zgody.

W art. 198 zaostrza się natomiast kary za doprowadzenie do obcowania płciowego lub innych czynności seksualnych przy wykorzystaniu „bezradności innej osoby lub wynikającego z upośledzenia lub choroby psychicznej braku zdolności do rozpoznania znaczenia czynu lub pokierowania swoim postępowaniem”.