Wybory samorządowe

OKO.press ujawniło pierwsze założenia Polskiego Ładu 7 marca 2021 roku. Reforma podatkowa rządu Mateusza Morawieckiego miała być dźwignią polityczną dla Prawa i Sprawiedliwości na drugą część kadencji, nowym otwarciem po epidemii koronawirusa i próbą odbudowania poparcia partii rządzącej, które tąpnęło po zaostrzeniu ustawy antyaborcyjnej i bezprecedensowo masowych protestach w tej sprawie. Na początku zmiany funkcjonowały jako „Nowy Ład”, co miało być nawiązaniem do programu odbudowy gospodarczej w Stanach Zjednoczonych po Wielkim Kryzysie z lat 30. XX wieku. Po zmianie nazwy PiS ogłosił pierwsze założenia programu w maju 2021 r.

Według symulacji Ministerstwa Finansów na Polskim Ładzie miało zyskać 68 proc. podatników. Jak ocenialiśmy, były to wiarygodne szacunki. Wpływ na gospodarstwa domowe o różnych dochodach szacował też zespół ekonomistów z Centrum Analiz Ekonomicznych, szczegóły opisywaliśmy w OKO.press. Ale chaotyczny sposób prezentacji programu sprawił, że ponad 60 proc. respondentów uważało, że na zmianach ani nie zyska, ani nie straci, albo straci. Do tego przeciwko reformie zbuntował się Jarosław Gowin, ówczesny koalicjant PiS, domagając się zmniejszenia obciążeń dla przedsiębiorców.

To sprawiało, że dwa miesiące po ogłoszeniu reforma była w powijakach, a kolejne poprawki dodatkową ją gmatwały. Ostatecznie skomplikowany projekt trafił do Sejmu dopiero we wrześniu. Ostatecznie prezydent podpisał nowe prawo dopiero 16 listopada, a zmiany miały wejść w życie już od 1 stycznia. Wśród m.in.:

• podwyższenie do 120 000 zł tzw. pierwszego progu skali podatkowej;
• wprowadzenie dla wszystkich podatników obliczających PIT na zasadach skali podatkowej kwoty zmniejszającej podatek w wysokości 5100 zł, co tym samym oznaczało wzrost tzw. kwoty wolnej od podatku do 30 000 zł;
• wprowadzenie ulgi dla klasy średniej dla pracowników i osób uzyskujących przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej obliczających PIT na zasadach skali podatkowej;
• zniesienie możliwości obniżenia podatku dochodowego o kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne;
• wprowadzenie nowych zasad ustalania podstawy wymiaru składki zdrowotnej dla osób prowadzących działalność gospodarczą.

Przeprowadzane na chybcika zmiany i próby połączenia różnych, sprzeznych postulatów i propozycji, sprawiały, że Polski Ład zapowiadał się na chaos i katastrofę. I rzeczywiście tak się stało.

NIK: Minister nierzetelnie przygotował Polski Ład

Według kontrolerów Najwyższej Izby Kontroli Minister Finansów nierzetelnie przygotował projekt ustawy. Pomijano analizy ważnych aspektów zmian, a w przeprowadzonych analizach pominięto wątek, jak po wejściu w życie proponowanych zmian będzie kształtowała się w ciągu roku podatkowego sytuacja różnych grup pracowników. Dotyczyło to m.in. pracowników otrzymujących wynagrodzenie nie w pełni oskładkowane (np. policjantów), korzystających z tzw. autorskich kosztów uzyskania przychodów, pracowników świadczących pracę w kilku zakładach pracy (np. nauczycieli), a także podatników, którzy uzyskiwali przychód z różnych źródeł (np. stosunku pracy i emerytury, emerytury i umowy zlecenia, stosunku pracy i umowy zlecenia).

„Brak tych analiz pozbawił Ministra Finansów ważnych informacji, których wykorzystanie mogło przyczynić się do opracowania innych, niż przyjęto założeń reformy, np. dotyczących ulgi dla klasy średniej czy zasad obliczania zaliczek” – informuje NIK.

Izba skrytykowała również błyskawiczny proces legislacyjny i fasadowe konsultacje przeprowadzane na ostatnią chwilę: „Brak odpowiednio długiego czasu na analizę wniesionych opinii, pozbawił Ministerstwo Finansów korzyści płynących z tego procesu. Dłuższy czas na przeanalizowanie tych uwag mógłby przyczynić się do przygotowania lepszych przepisów prawa, uniknięcia ich późniejszych licznych nowelizacji, w tym uchylania wprowadzonych rozwiązań lub ich znaczących modyfikacji”.

Ustawa wprowadzająca Polski Ład weszła w życie już po 38 dniach od jej ogłoszenia, ale wg NIK biorąc pod uwagę stopień skomplikowania i rozległość wprowadzonych przez nią zmian, powinna posiadać dłuższe vacatio legis. Projekt przewidywał bowiem nowelizację 22 ustaw i liczył wraz z uzasadnieniem ponad 500 stron.

Jak argumentują kontrolerzy Izby, ulga dla klasy średniej była rozwiązaniem nieskutecznym i skomplikowała system podatkowy.

Co więcej, przyjęta przez Ministerstwo Finansów organizacja szkoleń w 2021 r. w zakresie Polskiego Ładu nie sprzyjała rzetelnemu i terminowemu przygotowaniu pracowników i funkcjonariuszy Krajowej Administracji Skarbowej do wdrożenia reformy. Z ustaleń kontroli wynika również, że z kolei połowa komunikatów do podatników była nadmiernie uproszczona.

Wnioski z kontroli NIK

Najwyższa Izba Kontroli po sprawdzeniu procesu wdrażania Polskiego Ładu wnioskuje do Ministra Finansów o:

• określanie terminu wejścia w życie ustaw oraz aktów wykonawczych dotyczących prawa podatkowego w sposób umożliwiający przygotowanie do ich stosowania i pozwalający na urzeczywistnienie konstytucyjnej zasady zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa;
• wykorzystywanie w procesie legislacyjnym dostępnych instrumentów doskonalenia prawa;
• przeprowadzanie analiz na potrzeby prac nad zmianami ustaw podatkowych tak, aby odnosiły się do wszystkich istotnych elementów systemu podatkowego;
• prowadzenie rzetelnych działań informacyjno-edukacyjnych związanych z wdrażanymi zmianami legislacyjnymi;
• przygotowywanie zmian podatkowych z uwzględnieniem warunków ustanowionych w regulacjach unijnych.

Do Szefa Krajowej Administracji Skarbowej, dyrektora Krajowej Szkoły Skarbowości, dyrektorów izb administracji skarbowej NIK wnioskuje o:

• podejmowanie z odpowiednim wyprzedzeniem działań mających na celu przygotowanie pracowników administracji skarbowej do wdrożenia wprowadzanych zmian legislacyjnych.

Filipińczycy znajdują pracę w polskich fabrykach, magazynach, gospodarstwach rolnych czy na budowie.

Stephanie, jedna z bohaterek reportażu serwisu Aljazeera, znalazła pracę w fabryce drobiu w małej miejscowości na zachodzie Polski. Pensja kobiety wynosiła zaledwie 700 złotych (175 USD) za miesiąc pracy. Agenci rekrutacyjni obiecywali o wiele większą wypłatę w wysokości 1 tys. dolarów.

Jej zdaniem, pracodawca Stephanie miał zmniejszyć pensję ze względu na odzieży roboczej, koszty zakwaterowania i wydanie zezwolenia na pobyt czasowy.

Sama praca była wyczerpująca. Czynności Stephanie były monotonne: musiała kroić zamrożone części kurczaków. Nie sprzyjały również warunki pracy, skarżyła się na zimno oraz brak możliwości swobody ruchów ze względu na tłum współpracowników.

W reportażu także możemy przeczytać, że szef kobiety często krzyczał na swoich pracowników – zabraniał im ze sobą rozmawiać czy korzystać z łazienki bez jego zgody.

Przez rok dziennikarze Aljazeera rozmawiali z 22 filipińskimi kobietami pracującymi w Polsce, które m.in. mówiły o „zmuszania do podpisywania dokumentów w języku, którego nie rozumiały”.

„Większość kobiet zgłosiła otrzymywanie niższych wynagrodzeń niż obiecane przez agentów, którzy pobierali od nich opłaty rekrutacyjne w wysokości nawet 5 tys. dolarów – znacznie powyżej limitów ustalonych przez rząd Filipin, a także niezgodnie z polskimi przepisami” – czytamy w artykule.

Według danych podanych przez serwis Aljazeera, polskie władze wydały 29 154 zezwoleń na pracę dla filipińskich pracowników w 2023 roku, w porównaniu z 2 057 w 2018 roku.

„Żeby postawić jakiekolwiek zarzuty posłom, należy uchylić im immunitet. Zgodnie z orzeczeniem Sądu Najwyższego jesteśmy nadal posłami, wykonywaliśmy swoje obowiązki, wykonywaliśmy wolę swoich wyborców i traktujemy to dzisiejsze wezwanie jako po prostu polityczną represję” – powiedział Maciej Wąsik w rozmowie z dziennikarzami.

„Uważam, że prokuratura wykonuje polityczne zlecenie obozu władzy” – mówił dziennikarzom przed wejściem do Prokuratury Okręgowej w Warszawie. „To są standardy jak ze stanu wojennego” – dodał.

Wcześniej w tej samej sprawie w gmachu zjawił się były szef MSWiA Mariusz Kamiński, któremu również postawiono zarzuty.

Czarnek był pytany w programie „Wirtualnej Polski” o wpis premiera Donalda Tuska na portalu X, w którym Tusk napisał, że „Europa byłaby największą potęgą na świecie” gdyby „wszystkie słowa, które padły w Brukseli o wspólnej obronie mogły zostać zamienione w pociski i wyrzutnie rakiet”.

„Po raz pierwszy od niepamiętnych czasów muszę się zgodzić z panem premierem Donaldem Tuskiem. Gdyby wszystkie słowa, które z Brukseli w ostatnich latach padały na temat tej wspólnej obrony, wspólnej armii, wspólnej polityki obronnej Unii Europejskiej, stały się faktem, to istotnie można by było tak sądzić” — powiedział polityk PiS.

Były minister edukacji odniósł się także do spotkania prezydenta Andrzeja Dudy z byłym prezydentem USA Donaldem Trumpem. Powiedział, że Duda „powinien budować relacje ze wszystkimi, którzy mają wpływ na rzeczywistość światową, a Donald Trump ma niewątpliwie ogromny wpływ”.

„W stu procentach zgadzam się z Donaldem Trumpem. Jeśli któreś państwo NATO nie chce płacić 2 proc. PKB na zbrojenia, niech nie liczy na obronę ze strony sojuszników” – powiedział Przemysław Czarnek „Wirtualnej Polsce”.

Na uwagę, że Trump krytykuje sojuszników NATO za niewystarczające finansowanie, poseł Prawa i Sprawiedliwości, powiedział, że „NATO to jest związek państw, które zobowiązały się do wspólnej obrony przed jakąkolwiek agresją zewnętrzną”.

„Każde z tych państw członkowskich musi wypełniać swoje obowiązki, do których się samo zobowiązało. Jeśli któryś z krajów, także te najbogatsze, mają zobowiązanie wobec innych krajów natowskich do tego, że mają przeznaczać co najmniej 2 proc. swojego PKB na swoje zbrojenia po to, żeby przez swoje zbrojenia wzmacniać również NATO, to Donald Trump ma świętą rację i zgadzam się w stu procentach z Trumpem” – dodał.