Orlen pyta o ropę z Rosji "na wszelki wypadek". Dziurawe embargo nie zatrzymuje zysków Kremla?

Czy rosyjska ropa nadal będzie płynąć do Polski, a Orlen nie planuje zrywać biznesowych kontaktów z Transnieftem? To zasadne pytanie, choć polski naftowy gigant stanowczo zaprzecza. Zapytał jednak rosyjskiego partnera o możliwość przesłania 3 mln ton ropy w 2023 roku, mimo że od stycznia powinien zupełnie zrezygnować z importu surowca z tego kierunku.

W czerwcu 2022 roku unijni liderzy podjęli decyzję o częściowym embargu na surową rosyjską ropę (od 5 grudnia) i produkty ropopochodne (w tym paliwo, od 5 lutego 2023). Sankcje dotyczą surowca sprowadzanego drogą morską, choć Polacy i Niemcy zadeklarowali też chęć zaprzestania importu za pomocą rurociągu "Przyjaźń" do końca roku.

Już w maju prezes Orlenu Daniel Obajtek przekonywał, że kierowany przez niego koncern jest gotowy na embargo. "Nie będzie problemu z podażą" - przekonywał.

Orlen "tylko pyta". Tak na wszelki wypadek

Dlatego dziwić mogą doniesienia rosyjskiego dziennika "Kommiersant". Według rosyjskiego medium Orlen zamówił od Transnieftu 3 mln ton ropy z dostawą w 2023 roku. "Oprócz dotychczasowych zgłoszeń konsumentów korzystających z trasy transportowej południową nitką ropociągu Przyjaźń w kierunku Węgier, Słowacji i Czech w tranzycie przez Ukrainę, zwracam również uwagę na obecność wniosków od konsumentów w Polsce na rok 2023 w tranzycie przez Republikę Białorusi" - stwierdził wiceprezes rosyjskiego koncernu Siergiej Andronow.

"Złożone zapytanie do rosyjskiego operatora to zgłoszenie zapotrzebowania na wypadek realizacji kontraktów, które nadal obowiązują PKN ORLEN. To standardowa procedura, która dotyczy wyłącznie zarezerwowania potencjalnych mocy przesyłowych" - przekazało biuro prasowe polskiego giganta. Koncern zapowiada, że mimo to będzie przestrzegał sankcji. "Tak, jak wielokrotnie podkreślaliśmy, PKN ORLEN dostosuje się do wszystkich wdrożonych wytycznych i sankcji, zarówno na poziomie krajowym, jak i międzynarodowym".

Ropa z Rosji w Polsce bez pominięcia sankcji?

Problem w tym, że sukces europejskiego embarga wisi na niezapisanych w unijnych dokumentach niemieckich i polskich deklaracjach ograniczenia importu rosyjskiej ropy do zera. Unijne organy informują, że embargo zakłada "tymczasowy wyjątek" dotyczący ropy transportowanej rurociągiem. Dotyczyć ma on "państw UE, które z powodu położenia geograficznego są szczególnie uzależnione od dostaw z Rosji i nie mają innych realnych opcji".

Pierwotnie wydawało się, że zapis ten jest kołem ratunkowym dla Słowacji, która rezygnując z rosyjskich dostaw zostałaby praktycznie bez ropy. Z możliwości sprowadzania rosyjskiej ropy "Przyjaźnią" najpewniej będą korzystali też Węgrzy i Czesi. Niewykluczone jednak, że i Polska okaże się krajem "bez innych realnych opcji", by w całości zaspokoić swój popyt. Na razie — jak przekazuje biuro prasowe koncernu — zużywana przez Orlen ropa pochodzi w 70 proc. z kierunków innych niż rosyjski. Podsumowując: trudno zrozumieć, po co Orlen wyraża zainteresowanie przepustowością rurociągu, z której nie będzie chciał potem skorzystać.

Ropa z Rosji nadal trafia do rafinerii w UE

Deklaracje o całkowitym odejściu od rosyjskiej ropy mogą być więc przesadzone, szczególnie że Polska pozostaje ważnym partnerem biznesowym rosyjskich koncernów branży wydobywczej. Surowce z tego kierunku nadal sprowadza cały świat, a Polska znajduje się na siódmym miejscu w rankingu najważniejszych importerów rosyjskiej ropy. To wnioski z raportu przygotowanego przez Centrum Badań nad Energią i Czystym Powietrzem (CREA). Międzynarodowa organizacja pozarządowa monitoruje sytuację od marca. Według ekspertów CREA cała Unia Europejska w tym czasie za rosyjskie surowce zapłaciła około 100 mld euro.

Według raportów jedynie w październiku wszystkie kraje UE zapłaciły za rosyjską ropę około 5 mld euro. Polska w poprzednim miesiącu sprowadziła rosyjski surowiec za o,5 mld euro. W tym niechlubnym rankingu spośród unijnych krajów wyprzedzają nas Holandia, Włochy i Niemcy.

Eksperci CREA zwracają jednak uwagę na malejący popyt na ropę, który odbija się również na rosyjskich zyskach z eksportu tego surowca. Dotychczasowi nabywcy starają się znaleźć nowe kierunki importu, sytuacji sprzyja również spowolnienie gospodarcze — wskazują eksperci CREA. W październiku unijni klienci zapłacili za rosyjskie surowce o 14 proc. mniej niż we wrześniu. W przypadku ropy spadek ten sięgnął 19 proc. Mimo to wartość rosyjskich surowców wyeksportowanych do Unii wyniosła 7,5 mld euro.

Surowiec z Rosji z tranzytem w Turcji

Na liście największych importerów rosyjskich surowców wysoko trzyma się Turcja, która w październiku zapłaciła ponad miliard euro za ropę z tego kierunku. To ten kraj staje się furtką dla rosyjskich koncernów chcących zyskiwać na unijnym popycie — twierdzą eksperci CREA w swoim raporcie. Turcja bez przeszkód sprowadza surowiec z Rosji do swoich rafinerii, by potem eksportować paliwo do unijnych krajów.

"Od początku inwazji Rosji na Ukrainę Turcja zwiększyła import rosyjskiej ropy naftowej. Od września do października wzrósł z kolei eksport produktów naftowych z dwóch głównych rafinerii (Nemrut/Aliaga i Körfez) przyjmujących rosyjską ropę naftową" - piszą autorzy raportu. - "Ponadto terminal ropy w Marmaraereğlisi może działać jako port przeładunkowy produktów petrochemicznych, w tym tych z Rosji. Lista największych odbiorców eksportu tych produktów obejmowała Hiszpanię, Francję, Stany Zjednoczone, Rumunię i Holandię".

Już w sierpniu branżowe media donosiły, że Turcja znacznie zwiększa import rosyjskiego surowca — z 98 tys. baryłek dziennie na początku roku do około 200 tys. baryłek w drugiej połowie roku. Ankara mimo wojny pozostaje ważnym partnerem handlowym Kremla również w innych branżach, wynika z danych zebranych przez Ośrodek Studiów Wschodnich. "Turcja odnotowuje wzrost swojego eksportu do Rosji już od marca, a we wrześniu był on dwukrotnie wyższy niż przed rokiem" - piszą specjaliści OSW.

Całkowite zduszenie importu rosyjskich surowców do UE może być niemożliwe, twierdzą z kolei eksperci CREA. Proponują jednak, by ograniczyć wpływy Kremla dzięki limitom cen na surowce z Rosji.

- czytamy w raporcie. - "Każde euro wydane na zakupy surowców poza Rosją przełoży się na mniejszą ilość sprzętu potrzebnego, by kontynuować wojnę".