PiS ostrzy noże na Ziobrę i szykuje kapitulację w walce o KPO. Skąd ta nagła zmiana strategii?

Zaledwie dwa miesiące temu, w sierpniu 2022 roku, prezes Prawa i Sprawiedliwości Jarosław Kaczyński podczas pierwszego etapu swojego objazdu po Polsce grzmiał, że skończył się czas ustępstw rządu PiS wobec Unii Europejskiej, obwieszczał koniec negocjacji o Krajowym Planie Odbudowy i zapowiadał eskalację konfliktu z UE przez wprowadzenie kolejnych zmian zaprojektowanych przez Zbigniewa Ziobrę w systemie wymiaru sprawiedliwości.

Lider obozu władzy mówił wtedy m.in. tak:

• „Wiem jedno i to powtarzam: dość tego. My na dalsze ustępstwa, które są poza traktatami – to jest wyjście poza traktaty, to, czego oni się od nas domagają – już dalej nie pójdziemy, bo właśnie gry w ciuciubabkę mamy absolutnie dosyć. To nie jest tak, że nas się da sterroryzować” (Kórnik).
• „Jeżeli chcemy być poważnym państwem, to musimy wiedzieć, że za to też czasem się płaci”. (Kórnik)
• “Robimy to, czego byśmy nie zrobili, gdyby nie Unia, a Unia w odpowiedzi zamiast po prostu dać nam to, co nam się należy absolutnie jak każdemu innemu państwu, to nie daje. No to – to w takim razie koniec”. (Poznań)
• „To znaczy, że ja uważam, że my w tej chwili powinniśmy przystąpić do zmian w polskim wymiarze sprawiedliwości”. (Poznań)
• „No, mówię tutaj w tej chwili swoje indywidualne zdanie, bo decyzji partyjnej nie ma, ale to zdanie jest krótkie: no koniec tego dobrego”. (Płock).

Dziś, w pierwszej połowie listopada, PiS wykonał zwrot o 180 stopni, i sugeruje kolejne ustępstwa wobec Komisji Europejskiej, żeby odblokować środki z KPO. Do Brukseli ze specjalną misją udał się wiceminister spraw zagranicznych Szymon Szynkowski vel Sęk. Spotkał się tam z wiceprzewodniczącą Komisji Europejskiej Věrą Jourovą, komisarzem Didierem Reyndersem, a także z Bjoernem Seibertem, szefem gabinetu szefowej KE Ursuli von der Leyen.

Po spotkaniu Szynkowski vel Sęk nie wykluczył kolejnych zmian ustawowych, żeby odblokować środki z KPO, a Jourová skomentowała rozmowy w ten sposób: „To był krok w dobrym kierunku i czekam na kontynuację dialogu. Kamienie milowe, uzgodnione z rządem Polski, muszą zostać w pełni zrealizowane. Jesteśmy gotowi wspierać wysiłki Polski w tym zakresie”.

Wszystko wskazuje więc na to, że PiS szykuje się do spektakularnego odwrotu w konflikcie z Brukselą. Przy okazji rozpoczął też wojnę podjazdową z Solidarną Polską Zbigniewa Ziobry, a jedność obozu władzy już po raz koleiny w tej kadencji zawisła na włosku.

Skąd taka zmiana strategii PiS?

Obóz władzy najwyraźniej przestraszył się, że bez środków z KPO przed wyborami parlamentarnymi zaplanowanymi na jesień 2023 roku Polskę czeka recesja.

Pierwszy sygnał, jeszcze nieśmiały, sygnał lęków elit władzy usłyszeliśmy we wtorek 8 listopada. Podczas ósmego Kongresu Bankowości Korporacyjnej i Inwestycyjnej bliski Mateuszowi Morawieckiemu prezes Polskiego Funduszu Rozwoju Paweł Borys mówił tak:

„Bez wątpienia jesteśmy cały czas gospodarką konkurencyjną, przy poprawiającej się infrastrukturze, i widać, że atrakcyjnym (...) krajem do lokowania inwestycji, o dużym potencjale wzrostu produktywności, (...) co przekłada się na dobre parametry wzrostu PKB. Mamy silny rynek pracy, co powinno stabilizować koniunkturę gospodarczą, również w przyszłym roku. Zakładamy, że ten wzrost gospodarczy utrzyma się na dodatnim poziomie i (...) wyniesie około 1 proc.”.

Z kolei wg szacunków i analiz Ministerstwa Finansów polskie PKB dzięki środkom z KPO zyskałoby w przyszłym roku 0,6 pkt proc.

Do tego prognozy na przyszły rok są regularnie rewidowane w dół. Ostatnio takiej rewizji dokonał NBP. Nasz bank centralny dwa razy do roku aktualizuje prognozy makroekonomiczne. Na razie znamy tylko podstawowe założenia, ujawnione w komunikacie po posiedzeniu Rady Polityki Pieniężnej 9 listopada. Wynika z nich, że Roczne tempo wzrostu PKB w 2023 roku znajdzie się z 50 proc. prawdopodobieństwem w przedziale od - 0,3 do 1,6 proc.

A to z kolei pokazuje, że pieniądze z KPO i inwestycje zapisane w tym programie mogą nam pomóc uniknąć tego scenariusza.

KPO. Jak zmienić ustawę, gdy Ziobro staje okoniem

Rząd Morawieckiego jeszcze w zeszłym tygodniu liczył na to, że być może uda się dojść do porozumienia z Komisją Europejską bez zmian ustawowych i przekonać Brukselę, że kamienie milowe - spór toczy się głównie o te, które dotyczą niezależności wymiaru sprawiedliwości - są spełnione w sensie prawnym, a szwankuje ewentualnie praktyka ich stosowania, którą rząd zobowiąże się poprawić. Czyli mówiąc prościej, PiS chciał obiecać Brukseli, że ludzie Zbigniewa Ziobry nie będą już nękać niewygodnych dla siebie sędziów. Dziś już widać, że te rachuby były naiwne, a bez zmian ustawowych się nie obędzie.

Przypomnijmy, że trzy podstawowe warunki wypłaty pieniędzy z KPO sformułowane wiosną przez szefową KE Ursulę von der Leyen brzmiały następująco:

• Izba Dyscyplinarna musi zostać zlikwidowana;
• system dyscyplinowania sędziów musi zostać zreformowany tak, by zapewniał niezależność oceny sędziów;
• sędziowie usunięci przez Izbę Dyscyplinarną muszą mieć możliwość powrotu do orzekania.

PiS wypełnił tylko pierwszy z warunków, powołując w Sądzie Najwyższym na miejsce Izby Dyscyplinarnej Izbę Odpowiedzialności Zawodowej. Ale i to zrealizował w sposób niepełny, bo Andrzej Duda nominował do niej aż sześciu tzw. neosędziów, czyli powołanych przez upolitycznioną neo-KRS. To m.in. z powodu takich nominacji Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z 15 lipca 2021 roku uznał, że Izba Dyscyplinarna nie jest sądem.

W polityce zdarzają się jednak zgniłe kompromisy, można więc przypuszczać, że Komisja Europejska mogłaby przełknąć tę wadę, gdyby PiS spełnił dwa pozostałe warunki. Szkopuł w tym, że tego nie zrobił. Powrót do orzekania sędziów represjonowanych przez Izbę Dyscyplinarną idzie jak po grudzie, torpedowany przez Zbigniewa Ziobrę i jego ludzi, a niezależność oceny sędziów jest fikcją. Miał ją zagwarantować tzw. test niezależności sędziego, ale ta zmiana jest tylko papierowa. Wyjaśnialiśmy w OKO.press dlaczego - głównym powodem jest przeforsowana przez Ziobrę ustawa kagańcowa:

"W obecnym stanie prawnym sędzia może teoretycznie przeprowadzić test bezstronności, w którym, wśród innych zarzutów, pojawi się ten dotyczący procedury przed neo-KRS. I za takie działanie będzie potem pociągnięty do odpowiedzialności przez rzeczników dyscyplinarnych Ziobry, którzy stwierdzą, że to niedozwolone kwestionowanie statusu” – pisała na naszych łamach Dominika Sitnicka.

To oznacza, że dla resetu z Unią Europejską PiS będzie musiał co najmniej uściślić zapisy ws. testu bezstronności, a prawdopodobnie również zmienić ustawę kagańcową. A to prowadzi nas do kolejnego aktu tego politycznego dramatu, czyli do otwartej wojny z Solidarną Polską Zbigniewa Ziobry, która - można to zakładać z niemal stuprocentową pewnością - nigdy się na takie zmiany nie zgodzi. A to oznacza, że PiS nie przepchnie zmian bez pomocy opozycji.

Rozkręca się wojna w koalicji

Od kilkudziesięciu godzin mamy przedsmak politycznego spektaklu, który w najbliższych tygodniach będzie się rozgrywał wewnątrz obozu władzy. Bo na sygnały o ustępstwach PiS, Solidarna Polska zareagowała zdecydowaną kontrofensywą.

"Wystarczyło posłuchać Solidarnej Polski i stworzyć idealnie skrojony dla gospodarki Krajowy Plan Odbudowy. W latach 2020-2021 Polska mogła samodzielnie bez pośrednictwa szantażystów z Brukseli pożyczyć pieniądze za 1,3 proc." - napisał na Twitterze Janusz Kowalski, wiceminister rolnictwa z Solidarnej Polski.

Odpowiedział mu wiceminister finansów Artur Soboń: "Drogi Januszu, zatwierdzony i zrealizowany KPO może bardzo wzmocnić polską gospodarkę. Będzie nam łatwiej znosić kryzysy. Możemy otrzymać 158,5 mld zł: 106,9 mld zł dotacji i 51,6 mld zł pożyczek. Rating KE (AAA) to warunki znacznie lepsze niż dostępne dla Polski".

Wiceminister Kowalski nie dał się jednak przekonać wiceministrowi Soboniowi: "Szanowny Arturze! Eurokraci nie wypłacili Polsce kredytu z KPO. A Polska eurokredyt spłaca już miliardami (wyższa składka i np. plastic tax) i... polską suwerennością. Dla mnie bezcenną. A "kamienie milowe" to też realny koszt (poza) finansowy dla Polski. To są dobre warunki? Serio?".

Do tego partia Ziobry czwartek 10 listopada wystąpiła z radykalnym projektem zawieszenia udziału Polski w europejskim systemie handlu emisjami CO2, czyli de facto eskalacji wojny z Brukselą na jeszcze wyższy poziom niż dotychczas. To z kolei rozsierdziło PiS, a w szranki stanęło dwóch wiceministrów klimatu: Jacek Ozdoba (reprezentant Ziobry) oraz Ireneusz Zyska (reprezentant Kaczyńskiego).

W nagraniu reklamującym projekt Ziobry Ozdoba mówił tak: "Proszę sobie wyobrazić, że z polskiej gospodarki rocznie wypływa około 20 mld. Tyle zarabiają zagraniczne banki, tylko dlatego, że Platforma Obywatelska zgodziła się na ten instrument. My z tym kończymy, przedstawiamy projekt zawieszenia systemu ETS".

A Zyska odparował no w ten sposób: "Czy Solidarna Polska chce wyprowadzić Polskę z UE? Jednostronne odejście od polityki klimatycznej UE nie jest możliwe! Dlaczego Zbigniew Ziobro naraża Polskę na kolejny poważny konflikt z UE? Zmiany systemu ETS można dokonać wyłącznie na poziomie wszystkich państw członkowskich UE!".

Na co Ozdoba odpowiedział: "Irek, nie bądź naiwny. Polityka UE w sprawach klimatycznych to gigantyczny biznes i interesy rosyjsko-niemieckie. ETS to likwidacja energetyki węglowej i przestawianie bloków na gaz. Spekulacyjny system banksterów, który drenuje kieszenie Polaków. Rozpędzony pociąg do przepaści".

Zyska: "Inicjatywa Solidarnej Polski może skończyć się przegraną przed TSUE. Zanim zapadnie wyrok, TSUE nałoży na Polskę wysokie zabezpieczenie z uwagi na zaburzenie konkurencji na wspólnym rynku, zablokuje darmowe uprawnienia dla sektora energochł. i wpływy do budżetu ze sprzedaży uprawnień!".

W sukurs koledze z Solidarnej Polski przyszedł kolega partyjny (i kolejny wiceminister, tym razem sprawiedliwości) Sebastian Kaleta: "Zobowiązania polskich firm w systemie wynikają z ustawy, która implementuje dyrektywę. Solidarna Polska proponuje, by tymczasowo zmienić ustawę i zawiesić te obowiązki. Nie jest dziwne, że UE pozwala sobie na tak bezczelne ataki wobec Polski, skoro ma takie grono sojuszników w rządzie".

Oczywiście kłótnia o europejski system handlu emisjami to typowa wojna zastępcza, w której obie strony odgrywają rozpisane z góry role:

• PiS-owi zależy, żeby przedstawić Solidarną Polskę jako nieodpowiedzialnych radykałów i awanturników, by uzasadnić ustępstwa wobec Brukseli w twardym elektoracie,
• Solidarnej Polsce zależy, żeby uwiarygodnić się wśród wyborców skrajnej prawicy jako nieprzejednanie patriotyczna i narodowa siła w obozie władzy, w kontrze do kosmopolitycznych niemalże "miękiszonów" z PiS.

W interpretacji makiawelicznej taki podział jest korzystny dla obu stron, a konflikt jest w dużym stopniu udawany, żeby ukoić gniew prawicowych wyborców wywołany ustępstwami - Zjednoczona Prawica w ten sposób zjadłaby ciastko (miałaby pieniądze z KPO) i miałaby ciastko (wizerunek nieprzejednanych obrońców suwerenności Polski). Ale bardziej prawdopodobna jest prostsza interpretacja - obie partie obozu władzy pozycjonują się już przed rychłym i nieuchronnym rozwodem. A to by oznaczało, że spektakl polityczny dopiero się rozpoczyna.