Szefowa KE: Nie będzie pieniędzy, jeśli Polska nie spełni wszystkich kryteriów dotyczących sądownictwa

„Praworządność jest fundamentalną wartością Unii, gwarantowaną przez art. 2 Traktatu o Unii Europejskiej, a Komisja jako strażnik traktatów jest odpowiedzialna za nadzorowanie tego, że jest on respektowany” - pisze przewodnicząca Komisji Europejskiej, Ursula von der Leyen.

We wtorek 17 maja 2022 roku odpowiedziała na list europejskich socjalistów, zielonych, lewicy i grupy Renew z marca. Już wtedy pojawiały się plotki, że Komisja Europejska jest skłonna ustąpić Polsce w sprawie Krajowego Planu Odbudowy i wypłacić środki nawet, jeśli Polska nie przeprowadzi zmian w systemie sądownictwa, których domagają się europejskie trybunały i Komisja. Europosłowie chcieli od Komisji zapewnienia, że będzie stała na straży traktatów i nie pójdzie polskiemu rządowi na ustępstwa.

Von der Leyen wysłała list w momencie, gdy pojawiają się doniesienia, że w ciągu najbliższych dwóch tygodni KE zatwierdzi polski KPO. We wtorek rzecznik rządu Piotr Muller powiedział w TVP Info, że jeśli zostanie przyjęta tzw. prezydencka ustawa o Sądzie Najwyższym, pieniądze zostaną wypłacone.

Te wszystkie doniesienia wzbudziły niepokój środowisk zaangażowanych w obronę praworządności, że Unia odpuściła polskie sądownictwo.

Polska musi spełnić trzy kryteria

Von der Leyen pisze, że każdy krajowy plan odbudowy musi spełnić określone przez Komisję kryteria i rekomendacje, które zostały wyznaczone dla każdego kraju z osobna. „W przypadku Polski takim wyzwaniem, które zostało określone, jest niezależność sądownictwa”.

Co więcej, „Komisja musi być przekonana, że na poziomie krajowym istnieje solidny system zarządzania i kontroli, który chroni interesy finansowe Unii. Niezależne sądownictwo jest zasadniczym elementem takiego systemu, który przyczynia się do zapobiegania, wykrywania i korygowania potencjalnych nieprawidłowości, takich jak defraudacja czy korupcja”.

Von der Leyen przypomina, że reforma polskiego systemu sądownictwa powinna spełnić trzy kryteria:

• Izba Dyscyplinarna musi zostać zlikwidowana;
• system dyscyplinowania sędziów musi zostać zreformowany tak, by zapewniał niezależność oceny sędziów;
• sędziowie usunięci przez Izbę Dyscyplinarną muszą mieć możliwość powrotu do orzekania.

Komisja nazywa te trzy warunki „kamieniami milowymi”. „Zanim zostaną dokonane jakiekolwiek wypłaty z Funduszu Odbudowy, Polska musi dowieść, że wypełniła kamienie milowe” - zaznacza von der Leyen.

„Komisja podchodzi do negocjacji z Polską z pełną determinacją”

Przewodnicząca KE przypomina jednocześnie, że to nie plan odbudowy jest narzędziem, które ma odpowiadać na wyzwania związane z praworządnością. Wymienia procesy, jakie ma Polska w związku z art. 7 oraz doroczny raport dotyczący praworządności.

„Pozwólcie, że zakończę, potwierdzając, że Komisja podchodzi do negocjacji z Polską z pełną determinacją, by zapewnić respektowanie wymagań z rozporządzenia o Instrumencie na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności”.

O to, by Komisja nie wypłacała Polsce środków, dopóki nasz kraj nie spełni wszystkich zaleceń dotyczących praworządności apelował ostatnio Parlament Europejski. Mówiła też o tym w wywiadzie z OKO.press przewodnicząca PE, Roberta Metsola:

„W sprawie Polski i artykułu 7 [praworządności] Parlament Europejski będzie bardzo rygorystyczny. Ja będę rygorystyczna. Nie zatrzymamy się”.

Parlament różni się jednak z Komisją co do kryteriów oceny praworządności. PE jest bardziej rygorystyczny i domaga się od Polski również wykonania wyroków dotyczących neo-KRS.

Jak pisał w OKO.press Mariusz Jałoszewski: „KE nie postawiła rządowi PiS warunku likwidacji nowej Krajowej Rady Sądownictwa i powołania w jej miejsce niezależnego organu dającego sędziom nominacje. A to neo – KRS jest najważniejszym źródłem problemów z praworządnością w Polsce.

PiS to wykorzystał i 12 maja niespodziewanie wybrał nową KRS na II kadencję. Co jawnie pokazuje, że władza za nic ma wyroki TSUE i ETPCz, w których podważono legalność neo – KRS. I których PiS nie wykonał”.

Cały list Ursuli von der Leyen