Związki partnerskie nie godzą w konstytucyjną ochronę małżeństwa [USTAWA O ZWIĄZKACH PARTNERSKICH]

Do 15 listopada trwają rządowe konsultacje projektu ustawy o związkach partnerskich. Zgodnie z nowym regulaminem Rady Ministrów takie konsultacje są obowiązkowe. Zrezygnować z nich można w wyjątkowych wypadkach. Bez nich projekt nie może trafić na posiedzenie rządu.

Ministra Katarzyna Kotula zwróciła się do 19 organizacji o wyrażenie opinii o projekcie. Ale zrobić to może każdy. W serwisie Rządowego Centrum Legislacji głosy te pojawią się z opóźnieniem, a serwis ten nie ma opinii przyjaznego dla użytkownika.

Jeśli więc chcecie się dowiedzieć, co obywatele i obywatelki piszą do swojego rządu, czytajcie OKO.press. Poprosiliśmy bowiem organizacje pozarządowe, by przekazały nam swoje stanowiska o projekcie.

Publikujemy list znanych polskich prawników przedstawiony rządowi 12 listopada przez stowarzyszenie Miłość Nie Wyklucza.

Na zdjęciu u góry: Marsz Równości w Białymstoku w 2024 r., fot. Agnieszka Sadowska / Agencja Wyborcza.pl

Konstytucja przede wszystkim zakazuje dyskryminacji

"Podpisy zbieraliśmy w środowisku eksperckim, gdy projektu jeszcze nie było – wyjaśnia prof. Jakub Urbanik, koordynator listu. – List jednak nadal jest bardzo aktualny: opozycja wobec projektu ustawy na sztandary bierze znowu artykuł 18 Konstytucji. Bardzo wyraźnie mówimy, że »osiemnastka«, żadną przeszkodą nie jest, a wręcz nakazuje ochronę tęczowych rodzin. W dodatku projekt ustawy niestety nie chroni dzieci w takich rodzinach. Jako prawnicy i prawniczki z mocą podkreślamy, że prawo nie wyklucza, tylko chroni: konstytucja zakazuje wszelkiej dyskryminacji, chroni życie rodzinne i prywatne. Ustawa o związkach jest konstytucyjną koniecznością. Do dzieła, politycy i polityczki”!

5200 głosów

Stowarzyszenie Miłość Nie Wyklucza informuje też, że zebrało prawie 5200 głosów w konsultracjach projektu. Zamierza je dostarczyć rządowi jeszcze w tym tygodniu. „Jeśli chcesz do nich dołączyć, spiesz się, wypełnij formularz i zachęć do tego znajomych! Nie musisz mieć wykształcenia prawniczego ani umieć analizować ustaw, wystarczy, że podpiszesz nasze stanowisko” – piszą aktywiści.

List środowisk prawniczych do Prezesa Rady Ministrów Pana Donalda Tuska za pośrednictwem Ministry ds. Równości Pani Katarzyny Kotuli oraz Przewodniczącego Komitetu Stałego Rady Ministrów Ministra Macieja Berka do przedłożenia w trybie petycji

Zajmujemy stanowisko w toczącej się debacie na temat instytucjonalizacji związków partnerskich w naszym kraju, w odpowiedzi na zgłaszane wątpliwości natury prawnej co do takiego rozwiązania. Mamy nadzieję, że nasz głos – z konieczności ograniczający się do głównych tez – te wahania rozwieje.

Koronnym argumentem przeciwko regulacji dotyczących związków jest jej domniemana sprzeczność z artykułem 18 Konstytucji RP „Małżeństwo jako związek kobiety i mężczyzny, rodzina, macierzyństwo i rodzicielstwo znajdują się pod ochroną i opieką Rzeczypospolitej Polskiej”, który jakoby zawierał definicję legalną małżeństwa. Ochrona małżeństwa z kolei wykluczałaby wszelkie formy instytucjonalizacji związków, które stanowiłyby dlań alternatywę. To oczywiście błędne odczytanie normy.

Byty prawne o celu zbliżonym do innych nie wykluczają ochrony swoich odpowiedników, a zwłaszcza w sytuacji, gdy instytucja małżeństwa pozostaje nadal zamknięta dla osób tej samej płci.

Konstytucja nie zna pojęcia domniemanego zakazu

Zabrania jedynie pewnych zachowań wprost – w myśl fundamentalnej zasady demokratycznego państwa prawnego, w którym to, co nie jest zabronione, jest dozwolone.

Co więcej, konstytucyjny zakaz wszelkiej dyskryminacji (artykuł 32) odczytany łącznie z nakazem prawnej ochrony wolności człowieka (artykuł 30), a także życia prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego imienia oraz do decydowania o swoim życiu osobistym (artykuł 47), zobowiązują władze państwowe do jak najszybszego rozwiązania tej kwestii.

Teza ta znajduje uzasadnienie nie tylko w piśmiennictwie, ale też w judykaturze

• Naczelny Sąd Administracyjny w ten sposób właśnie uzasadnia zadanie Trybunałowi Sprawiedliwości Unii Europejskiej pytania prejudycyjnego dotyczącego możliwości transkrypcji zagranicznego aktu zawarcia małżeństwa osób tej samej płci do polskich akt stanu cywilnego w sprawie C-713/23 (por. zwłaszcza punkt 5.3).
• Obowiązek taki wynika też wprost z wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawie Przybyszewska i in. przeciwko Polsce – który zresztą powiela ustaloną linię orzeczniczą Trybunału w sprawie instytucjonalizacji związków osób tej samej płci przez Państwa sygnatariuszy Europejskiej Konwencji Praw Człowieka (patrz najbardziej dobitnie ostatnio – Fedotova i in. przeciwko Rosji, wcześniej liczne inne wyroki, w tym Oliari i in. przeciwko Włochom).

Przypominamy przy tym, że wyroki te wydano na gruncie obowiązujących Polskę artykułu 8 w związku z 14 Konwencji. Z nimi tożsame są wiążące nas jako członka Unii Europejskiej art. 7 i 9, także 20 i 21 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej (także przywoływane w stosownym orzecznictwie Trybunałów).

Prawo kształtuje normy społeczne, ale jest także ich pochodną

W chwili, gdy ponad 60% Polek i Polaków opowiada się za instytucjonalizacją związków partnerskich, czas by prawo o nie zadbało. Powracając do Artykułu 18 Konstytucji, podkreślamy, że deklaruje on prawną ochronę rodziny i rodzicielstwa.

Pozwala nam to stwierdzić, że na Rzeczypospolitej ciąży prawny obowiązek zagwarantowania ochrony rodzinom tęczowym, jej brak jest niekonstytucyjnym aktem dyskryminacji.

Apelujemy zatem do Pana Premiera i kierowanej przezeń Rady Ministrów o jak najrychlejsze przedstawienie projektu ustawy gwarantującej prawa par jednopłciowych oraz prawną opiekę ich dzieci.

Osoby sygnujące:

1. Monika Płatek, profesor Uniwersytetu Warszawskiego
2. Jakub Urbanik, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, osoba przewodnicząca Radzie Funduszu Prawo Nie Wyklucza
3. Mirosław Wyrzykowski, em. profesor Uniwersytetu Warszawskiego, sędzia TK w stanie spoczynku
4. dr Paweł Marcisz, adwokat
5. prof. Robert Grzeszczak, Uniwersytet Warszawski, Przewodniczący Komitetu Nauk Prawnych PAN
6. dr dr h.c. Hanna Machińska, Uniwersytet Warszawski
7. dr hab. Karolina Kremens. Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii, Uniwersytet Wrocławski
8. Prof. Monika Namysłowska, Uniwersytet Łódzki
9. Prof. Monika Szwarc, Instytut Nauk Prawnych PAN
10. Sylwia Majkowska-Szulc, profesor Uniwersytetu Gdańskiego
11. dr hab. Aleksandra Szczerba, Akademia im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim
12. Prof. Andrzej Wróbel, Uniwerstytet Jagielloński, sędzia SN w stanie spoczynku
13. Prof. Tomasz Giaro, Uniwersytet Warszawski
14. Agnieszka Frąckowiak-Adamska, profesor Uniwersytetu Wrocławskiego
15. Grzegorz Wierczyński, profesor Uniwersytetu Gdańskiego
16. Karolina Wierczyńska, profesor Instytutu Nauk Prawnych PAN
17. Natalia Kohtamäki, profesor Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego
18. Aleksander Cieśliński, profesor Uniwersytetu Wrocławskiego
19. Anna Doliwa-Klepacka, profesor Uniwersytetu w Białymstoku
20. dr hab. Monika Domańska, Instytut Nauk Prawnych PAN
21. Magdalena Słok-Włodkowska, profesor Uniwersytetu Warszawskiego
22. Anna Zawidzka-Łojek, profesor Uniwersytetu Warszawskiego
23. Michał Balcerzak, profesor Uniwersytetu Mikołaja Kopernika i Uniwersytetu Szczecińskiego, przewodniczący Komitetu ONZ ds. Likwidacji Dyskryminacji Rasowej
24. Prof. Irena Rzeplińska, emerita, Instytut Nauk Prawnych PAN
25. Prof. Jacek Barcik, Uniwersytet Śląski
26. Prof. Dagmara Kornobis-Romanowska, Uniwersytet Wrocławski
27. Prof. Anna Wyrozumska, emerita, Uniwersytet Łódzki, Przewodnicząca Doradczego Komitetu Prawnego przy Ministrze Spraw Zagranicznych
28. dr Marzena Wojtczak, Uniwersytet Warszawski
29. dr Paweł Knut, adwokat
30. Sylwia Gregorczyk, adwokatka, Fundacja “Wolne Sądy”
31. Prof. Maciej Perkowski, Uniwersytet w Białymstoku
32. Prof. Wojciech Kocot, Uniwersytet Warszawski
33. Katarzyna Kędziora, radczyni prawna, Polskie Towarzystwo Prawa Antydyskryminacyjnego
34. dr hab. Katarzyna Sękowska-Kozłowska, Instytut Nauk Prawnych PAN
35. dr Jakub Pawliczak, adwokat, Uniwersytet Warszawski
36. Prof. Eleonora Zielińska, emerita Uniwersytet Warszawski
37. dr Maciej Kułak, Uniwersytet Warszawski
38. dr Anna Rosner, MISH Uniwersytet Warszawski
39. dr Adam Ploszka, Uniwersytet Warszawski
40. dr Władysław Pęksa, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie
41. dr Dominika Czerniak, Uniwersytet Wrocławski
42. dr Kaja Kowalczewska, Uniwersytet Wrocławski
43. dr Katarzyna Parchimowicz, Uniwersytet Wrocławski
44. dr Ariel Przybyłowicz, Uniwersytet Wrocławski, radca prawny
45. dr Przemysław Buczkowski, adwokat, psycholog, Uczelnia Łazarskiego w Warszawie
46. Sebastian Gisbert-Madziar, LL.M. KU Leuven, King’s College London
47. adw. Marcin Czarniawski
48. studentka Helena Pikała
49. adw. Konrad Zawodziński
50. adw. Grzegorz Kukowka
51. mgr Karolina Kędziera, Uniwersytet Wrocławski
52. r. pr Paweł Skrodzki, Stowarzyszenie Grupa Stonewall
53. dr Joanna Puchalska, Wydział Studiów Międzynarodowych i Politycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego
54. adw. Mariusz Paplaczyk
55. dr Mateusz Wąsik, adwokat, autor książki „Związki osób tej samej płci. Konsekwencje braku regulacji w prawie polskim”
56. adw. Anna Muranowicz-Paździerska
57. dr Karol Przyborowski, Fundacja Art. 32 “Równe traktowanie”
58. dr Anna Czaplińska, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Łódzki
59. dr hab. Magdalena Paluszkiewicz, Uniwersytet Łódzki
60. dr Justyna Czerniak-Swędzioł, Uniwersytet Jagielloński
61. dr Izabela Florczak WPiA, Uniwersytet Łódzki
62. dr Michał Barański, Uniwersytet Śląski w Katowicach
63. Joanna Połatyńska, profesor Uniwersytetu Łódzkiego
64. mgr Nikola Nowak
65. mgr Michał Skóra, Uniwersytet Rzeszowski
66. dr hab. Magdalena Matusiak-Frączak, Uniwersytet Łódzki
67. Bartosz Cichocki, doradca podatkowy
68. dr hab. Cezary Błaszczyk, WPiA UW