Z auta wysiedli mężczyźni, padł strzał i rozległ się przeraźliwy ryk. Tak Gdańsk walczy z dzikami

To był czerwcowy wieczór, jasny, bo w dużych miastach o tej porze roku trudno o egipskie ciemności. Około godz. 21-22 na osiedlu Gdańsk Chełm słychać było strzał. To zaniepokoiło wielu mieszkańców. „Z balkonu widać było samochód myśliwski, wokół którego biegały w popłochu warchlaki. Samochód odjechał, nie było już lochy, zostały małe dziki. Cała akcja miała miejsce między blokami mieszkalnymi, w środku osiedla” – opowiada mieszkanka osiedla, Natalia Klimas-Szaflik.

Akcję przeciwko dzikom widziała także Ola Kozłowska.

"Było chwilę po 21-ej, matka buszowała w śmietniku, a młode biegały obok. Oni stali autem na ulicy. Ja szłam wyrzucić śmieci z psem, krzyknęli do mnie, żebym uważała. Chciałam ominąć młode i iść dalej. Wtedy jeden z nich wyskoczył z auta. Zaczął się drzeć, że mam odejść, bo »matka już jedną osobę pogryzła«. I wtedy zapaliła mi się czerwona lampka. Usiadłam na ławce nieopodal i zobaczyłam, jak klaszcząc zaganiają zwierzęta w stronę jaru. Jeszcze się łudziłam, że po prostu je płoszą. Nagle wsiedli do auta i ruszyli za dzikami. Sekundę potem usłyszałam pierwszy strzał i ten okropny ryk. Następnie dwa kolejne strzały. Ruszyli autem w dół jaru, za chwilę przyjechali znowu na górę” – opowiada.

Warchlaki bez matki

Dla dziczych maluchów śmierć matki była szokiem.

"Warchlaki biegały pod balkonami szukając mamy. Strasznie kwiczały, były przerażone. Na drugi dzień mąż widział młode w okolicy miejsca zabicia lochy. Tego samego dnia zadzwoniliśmy do Gdańskiego Centrum Kontaktu, aby dopytać, czy cała akcja była legalna. Usłyszeliśmy najpierw, że locha została zabita ze względu na ASF (afrykański pomór świń – od aut.), później, że była agresywna i poturbowała kobietę. Pani na infolinii powiedziała również, że młode poradzą sobie bez mamy. Przecież w lesie, jak locha ginie, to jakoś muszą sobie radzić. Dodała, że jak w pobliżu jest odyniec, to je wyprowadzi do lasu” – mówi Natalia Klimas-Szaflik.

„Poradzenie sobie bez mamy” w przypadku warchlaków, zwłaszcza w nieprzyjaznym terenie, nie jest jednak takie oczywiste. Warchlaki mogą dołączyć do innej watahy, jeśli jest ona w pobliżu. Jednak odyniec nie zajmie się nimi pod nieobecność lochy i nie wyprowadzi ich do lasu.

Dziki „bezpiecznie pochwycone”. Czyli zabite

Następnego dnia locha była jednak widziana przez mieszkańców, czyli przeżyła akcję. Firma prowadząca odstrzał nie poddała się i jej pracownicy pojawili się na osiedlu, szukając dzików. Obecnie lochy nikt nie widuje, więc zapewne straciła życie. Jej dzieci samodzielnie szukają jedzenia w pobliżu śmietników.

Gdański magistrat potwierdza zdarzenie. „Miasto zarejestrowało zgłoszenia dotyczące bardzo agresywnego dzika atakującego ludzi i zwierzęta domowe. W trakcie kolejnego ataku na psa mieszkańcy wezwali wykonawcę umowy. Mimo prób przepłoszenia dzik – w ocenie wykonawcy – był zbyt agresywny i przebywał zbyt blisko miejsc codziennej aktywności mieszkańców, by mógł tam pozostać. Obecnie prowadzone są działania mające na celu bezpieczne pochwycenie młodych osobników” – podaje Jędrzej Sieliwończyk z Referatu Prasowego Biura Prezydenta w Urzędzie Miejskim w Gdańsku.

Ola Kozłowska nie wierzy w agresję lochy, gdyż spotykała ją wielokrotnie, także spacerując z psem. Locha nie wykazywała skłonności do agresji.

Ze względu na afrykański pomór świń (ASF) nie jest dozwolone przewiezienie dzików w inne miejsce.

Co na to prawo?

Urząd Miejski jest zadowolony z działań. „Do wykonawcy docierają również podziękowania mieszkańców za poważne potraktowanie ich zgłoszeń i skuteczną interwencję” – podkreśla Jędrzej Sieliwończyk. Nie uważa, żeby strzelanie w pobliżu budynków mieszkalnych niosło za sobą jakieś ryzyko.

„Działania redukcyjne nie są polowaniami i podejmowane są najczęściej na podstawie zgłoszeń o obecności agresywnych dzików w pobliżu zabudowań mieszkalnych. Mają one zazwyczaj charakter incydentalny. Z uwagi na dynamikę sytuacji, działania te są prowadzone doraźnie, po uprzednim rozpoznaniu terenu. Jeśli warunki na to pozwalają, są realizowane nocą, po wcześniejszym sprawdzeniu możliwości ich bezpiecznego przeprowadzenia” – tłumaczy Sieliwończyk.

Problem jest nie tylko w samym okrucieństwie zabijania zwierząt, ale też w łamaniu przepisów dotyczących bezpieczeństwa ludzi. Prawo łowieckie zabrania strzelania w pobliżu zabudowań. Jak wyjaśnia radca prawny Adam Kuczyński, według przepisów karze podlega ten, kto strzela do zwierzyny w odległości mniejszej niż 150 metrów od budynków mieszkalnych. Skoro przepis prawa łowieckiego mówi o strzelaniu, a nie o polowaniu, to nie ma znaczenia, czy osoba strzelająca poluje, czy zabija zwierzę w celach naukowych, czy prowadzi odstrzał redukcyjny lub sanitarny.

Policja nie ma dowodów

"Ustawa prawo łowieckie reguluje łowiectwo, ale należy ją traktować jako lex generalis (ustawę ogólną) dla ustawy o ochronie zdrowia zwierząt, która traktuje o szczególnego rodzaju odstrzałach. W obu tych ustawach cała ta nomenklatura: »polowanie«, »odstrzał«, »pozyskanie« jest bardzo precyzyjnie przestrzegana. Jeśli coś znaczy a, to znaczy a, nie b” – tłumaczy Adam Kuczyński.

Jednak co z tego, że zakaz obowiązuje, skoro nie jest egzekwowany? Kilka osób złożyło na policję zawiadomienie o strzelaniu do dzików w odległości mniejszej niż 150 m od zabudowań mieszkalnych. Do dziś cztery osoby otrzymały identyczne informacje od policji, że przeprowadzone czynności wyjaśniające nie dostarczyły podstaw do złożenia do sądu o ukaranie, gdyż brak danych dostatecznie uzasadniających podejrzenie popełnienia czynu.

"Dowody na wszystkie zgłoszone wykroczenia, czyli na każdy przypadek strzelania w odległości poniżej 150 m od zabudowań, są niepodważalne, bo myśliwi sami raportują o tym miastu – a my te raporty mamy. Reasumując, policja nie widzi podstaw do ukarania ani »nie ma danych« dostatecznie uzasadniających podejrzenia, posiadając jednocześnie czarno na białym niezaprzeczalne dowody, które zostały im dostarczone przez zawiadamiających” – mówi jedna z osób, która złożyła zawiadomienie na policję.

Protest dla dzików

Informacje o zabijaniu w Gdańsku dzików z dużym okrucieństwem i w pobliżu zabudowań i w obecności mieszkańców pojawiają się od dawna. W ostatnich latach doszło do odstrzału dzików uwięzionych na boisku szkolnym na Niedźwiedniku, do zastrzelenia dzika w parku Kuźniczki w samym środku Wrzeszcza, czy też do sytuacji z osiedla Chełm, gdy myśliwy miejski próbował wywabić lochę z młodymi, które osiedliły się pod jednym z balkonów.

Jak to zwykle bywa w sytuacjach, gdy dziki pojawiają się w miastach, część mieszkańców się ich boi i apeluje do służb o „rozwiązanie problemu”. Są tacy, którzy je dokarmiają, a jeszcze inni omijają, ale równocześnie sprzeciwiają się okrucieństwu wobec tych zwierząt. Jesienią ubiegłego roku przed Urzędem Miasta Gdańska odbył się protest w obonie dzików. Manifestujący sprzeciwiali się masowemu uśmiercaniu zwierząt na polecenie władz. Zwracali uwagę na brak kontroli nad miejskimi myśliwymi, którzy często strzelają do dzików na oczach ludzi oraz pod zabudowaniami mieszkalnymi.

Zgodnie z deklaracjami aktywistów, protest był tylko jedną z wielu podejmowanych przez nich prób zakończenia rzezi. Pod koniec listopada 2024 roku, uzbierawszy niemal 2,5 tys. podpisów, złożyli na ręce prezydentki Aleksandry Dulkiewicz petycję wzywającą do natychmiastowego zerwania współpracy miasta z firmą, która dopuszcza się nieprawidłowości. Działania nie przyniosły jednak skutku.

Dziki giną przez walkę z ASF

Decyzja wydana przez władze miasta zakłada w 2025 roku redukcję populacji dzików o 200 osobników. Oprócz odstrzału redukcyjnego dziki są zabijane z powodu ASF. Powiatowy Lekarz Weterynarii nakazał odłowić z uśmierceniem 100 dzików w 2025 roku.

Jak podaje Jędrzej Sieliwończyk, liczby te mogą ulec zmianie, jeśli okażą się niewystarczające dla ograniczenia rozprzestrzeniania się wirusa ASF. Jeżeli liczba zgłoszeń oraz potwierdzonych przypadków ASF się zmniejszy, możliwa będzie redukcja mniejszej liczby zwierząt, a nawet całkowita zmiana podejścia do zarządzania populacją dzików na terenie miasta. Tymczasem naukowcy od dawna podkreślają, że to nie odstrzał jest najważniejszy w zwalczaniu ASF. Kluczowe jest usuwanie padłych dzików ze środowiska, gdyż to one są głównym źródłem wirusa i często stanowią pokarm dla zdrowych dzików. Istotna jest też bioasekuracja.

Zlecony odstrzał

Wykonawcą odstrzałów, z którym Gdańsk podpisał umowę, jest firma Revenea Sp. z o.o.

„Firma całodobowo podejmuje interwencje mające na celu usuwanie zagrożeń dla życia i zdrowia ludzi ze strony grubej zwierzyny łownej oraz realizuje nakazy właściwych organów w zakresie zwalczania chorób zakaźnych zwierząt. Działania te prowadzone są z wyłączeniem terenów wchodzących w skład obwodów łowieckich” – tłumaczy Jędrzej Sieliwończyk.

Gdańsk nie jest jedynym miastem, które ma problem z częstymi odwiedzinami dzików i potencjalnymi (a czasem też realnymi) trudnościami na linii człowiek – dzik. Załatwianie sprawy najbrutalniejszą metodą, czyli przez zabijanie zwierząt, to też nie tylko gdańska specyfika. Choć to akurat w Gdańsku najczęściej dochodzi do zabijania zwierząt blisko zabudowań albo w obecności mieszkańców.

Warszawa uśmierca dziki

Dziki regularnie są zabijane w Warszawie. Władze stolicy stosują okrutny odłów z uśmiercaniem, polegający na tym, że dziki wabione są do odłowni, a gdy tam wchodzą, automatycznie zamyka się droga wyjścia. Pracownicy Lasów Miejskich sprawdzają odłownie i strzelają do uwięzionych zwierząt z aplikatora pneumatycznego środkiem usypiającym, a następnie dokonywana jest eutanazja. Dziki prawdopodobnie „odławiane” są też bez udziału odłowni – najpierw jest strzał usypiający, potem eutanazja. W ten sposób np. 11 maja na Pradze Południe zabita została locha z szóstką 2-kilogramowych pasiaków (czyli mających ok. jednego tygodnia), a następnego dnia zabity został w tym miejscu siódmy warchlak. Informacja o zdarzeniu pochodzi z Lasów Miejskich. Zapewne nie było świadków zdarzenia i nikt nie widział przerażonej rodzinki próbującej uciekać przed strzałami z broni usypiającej.

Odstrzał dzików przeprowadzał także Poznań, ale władze tego miasta nie poprzestały na rozwiązaniach radykalnych, ale stosowały także inne metody: odstraszacze w postaci środków chemicznych, pozostawianie żywności w lesie w celu zatrzymania dzików i działania edukacyjne dotyczące niewyrzucania jedzenia i zamykania śmietników.

Przerwane badania

Na pokojowe zniechęcanie dzików do odwiedzania miasta stawia Gdynia. Miejscy ogrodnicy sadzą takie gatunki roślin, których dziki unikają ze względu na zapach czy strukturą utrudniającą rycie w ziemi. Gdyni też nie udało się uniknąć odstrzału, ale włodarze miasta poszukują rozwiązań alternatywnych.

Władze Gdańska informują, że podjęły próbę przeprowadzenia badań zmian zachodzących w tzw. miejskiej populacji dzików we współpracy z badaczami z Instytutu Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. „Obecnie jednak większość padłych dzików trafiających do Powiatowego Inspektoratu Weterynarii ma potwierdzoną obecność wirusa ASF. Zostają spalone, co uniemożliwia pobieranie próbek do badań. W związku z tym miasto zrezygnowało z dalszego prowadzenia badań. Po wygaśnięciu ognisk choroby planowane jest wznowienie działań badawczych. Z tych samych przyczyn niemożliwy jest odłów dzików i ich transport poza granice gruntów gminnych, aby uniknąć rozprzestrzeniania wirusa ASF” – podaje Jędrzej Sieliwończyk.