Kobieca energia doładuje energetykę, jeśli tylko ją włączymy

Widziałem to na własne oczy: najprężniejsze lokalne projekty, które miały przeciwdziałać skutkom katastrofy klimatycznej, najczęściej prowadziły kobiety, czy to poławiaczki mgły z Maroka, czy strażniczki świętych rzek w Kolumbii, czy np. hydrauliczki z Jordanii – pisał w OKO.press Szymon Opryszek.

Opowieść reportera uzupełnia badaczka dr Joanna Mazurkiewicz.

Tradycyjnie, sektor energetyczny był mocno zdominowany przez mężczyzn. W krajach UE udział kobiet w energetyce jest jednak coraz bardziej zróżnicowany. W państwach członkowskich wielkości te wahają się od 15 do 35% (dane Eurostat LFS za 2022 rok). Kobiety stanowią ponad 30% pracowników energetyki w Portugalii, Hiszpanii i Francji. Co ciekawe, kraje te wyprzedziły dotychczasowych liderów: Danię Szwecję i Belgię. Z kolei z drugiej strony skali znalazły się Bułgaria, Słowenia i Chorwacja. W tych krajach udział kobiet w energetyce był niższy niż 20%.

W Polsce w działalnościach związanych z wytwarzaniem energii pracuje już blisko 45 tys. kobiet. To plasuje nas na trzecim miejscu w Europie (po Niemczech i Francji). Jednak w ujęciu procentowym ten obraz nie jest już tak optymistyczny.

Charakter barier rozwoju zawodowego kobiet w energetyce niewiele różni się od przeszkód, które są obecne w innych branżach. Jedną z głównych są stereotypy. Te w postrzeganiu płci i ról społecznych, i te kształtujące wizerunek sektora. W przypadku energetyki ich przełamanie jest jednak bardzo pilne ze względu na toczącą się transformację. Nowe sposoby produkcji energii wymagają umiejętności innych niż te, które można znaleźć w tradycyjnych branżach energetycznych.

Na zdjęciu u góry: uroczystości wmurowania kamienia węgielnego pod budowę kotłowni rezerwowo-szczytowej w Lublinie, 2 września 2022 r. Fot. Jakub Orzechowski / Agencja Wyborcza.pl

Energia społeczności

Społeczności energetyczne są czasem nazywane czarnym koniem transformacji. Ideą stojącą za ich rozwojem jest lokalne produkowanie zielonej energii . Chodzi tu o łączenie mieszkańców, lokalnych firm, organizacji i samorządów w niezależne grupy wytwarzające samodzielnie energię na własne potrzeby i dzięki wykorzystaniu źródeł odnawialnych.

Na czym polega przełamanie tradycyjnego wzorca firmy produkującej energię?

Przede wszystkim społeczności energetyczne nie są zorientowane na osiąganie zysków finansowych. Ich celem jest zapewnienie dostępu do czystej i dostępnej cenowo energii. Różnice są także w skali działania, bo społeczności działają lokalnie. Inny jest też sposób prowadzenia działalności.

Taki projekt to długa droga, polegająca na przekonywaniu, słuchaniu, argumentowaniu i wypracowywaniu wspólnej wizji, a potem współpracy zaangażowanych podmiotów. W takich działaniach umiejętności społeczne, komunikacyjne i negocjacyjne są równie ważne (a czasem nawet ważniejsze) niż kompetencje techniczne.

Energia kobiet

Do uruchomienia inicjatyw obywatelskich w energetyce potrzeba energii wielu osób o różnorodnych kompetencjach. Branża nie może sobie pozwolić na to, aby nie sięgać do puli talentów, a także dodatkowych korzyści, jakie niesie ze sobą różnorodność pracowników.

Kobiety często mają unikalną perspektywę i doświadczenia, które mogą pomóc w wypracowaniu rozwiązań najlepiej odpowiadających lokalnym warunkom. Aktywność kobiet może też ułatwić zadbanie o odpowiedni sposób komunikacji, dopasowany do potrzeb różnych osób i grup społecznych. To ważny element budowania zaufania do lokalnych inicjatyw. Dla części uczestników energetyki obywatelskiej, zaangażowanie w te projekty jest dodatkową aktywnością. Dlatego tak istotna jest rola liderów w budowaniu więzi i integrowaniu lokalnych społeczności.

Przełamywanie stereotypów

Aby kobiety chętniej wybierały ścieżkę rozwoju zawodowego w energetyce potrzeba przede wszystkim przełamania wizerunku tego sektora jako niedostępnego dla kobiet.

• Może w tym pomóc rozwijanie umiejętności związanych z prowadzeniem projektów i angażowaniem społeczności.
• Ważne jest także zachęcanie młodych kobiet do wyboru studiów w dziedzinach STEM (nauka, technologia, inżynieria, matematyka) oraz wyłanianie młodych talentów.
• Programy stażowe i stypendialne oraz przyznawanie nagród za prace inżynierskie, licencjackie i magisterskie pomoże promować zainteresowanie energetyką i otwierać drzwi do rozwoju zawodowego w tej dziedzinie.

Wsparciem w tym zakresie może być tworzenie programów mentoringu, w których doświadczone kobiety mogą dzielić się swoją wiedzą i doświadczeniem z innymi osobami. Inspirujące dla innych może być też pokazywanie przykładów sukcesów kobiet.

Te działania będą jednak niewystarczające bez działań systemowych: eliminacji barier, takich jak dyskryminacja w miejscu pracy i awansie zawodowym, czy brak równości w wynagrodzeniach. Potrzebne są także rozwiązania ułatwiające sprawowanie opieki nad osobami zależnymi. Nie tylko dziećmi, ale też dorosłymi członkami rodziny, którzy ze względu na wiek i stan zdrowia nie są w stanie funkcjonować samodzielnie. To postulaty, które stale powracają w dyskusjach nad aktywnością zawodową kobiet. Ich realizacja pozwoli na lepsze wykorzystanie potencjału kobiet na rynku pracy. Nie tylko w energetyce.