Kto za Marka Safjana? PiS szuka kandydatów na sędziego Trybunału Sprawiedliwości UE

W październiku upływa 6-letnia kadencja sędziego Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, prof. Marka Safjana. 5 lipca rząd ogłosił konkurs, w którym wyłoni nominata Polski na to stanowisko sędziego TSUE. Zajmie się tym nowoustanowiony Międzyresortowy Zespół do spraw wyłaniania kandydatów na urząd sędziego i rzeczników generalnych TSUE oraz sędziów Sądu UE, któremu przewodniczy minister ds. Unii Europejskiej Konrad Szymański (na zdjęciu z premierem Morawieckim).

W ogólnopolskich dziennikach 5 lipca ukazało się ogłoszenie Ministra ds. UE o możliwości "ubiegania się o nominację Rzeczpospolitej Polskiej na stanowisko sędziego Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej". Zgłoszenia można przesyłać do 19 lipca na adres Kancelarii Prezesa Rady Ministrów.

W Trybunale zasiada 27 sędziów, po jednym ze wszystkich państw Unii. Są mianowani za zgodą rządów państw członkowskich, po zasięgnięciu opinii eksperckiego panelu doradczego, czego wymaga artykuł 255 o Funkcjonowaniu UE. W tak zwanym Komitecie 255 zasiada m.in. sędzia TK w stanie spoczynku prof. Mirosław Wyrzykowski.

Artykuł 253 Traktatu o funkcjonowaniu UE oraz Artykuł 19 Traktatu o UE stanowią, że sędziowie TSUE powinni mieć kwalifikacje wymagane na najwyższe stanowiska sądowe w swoich krajach lub być uznanymi specjalistami prawa. Nie może być wątpliwości co do ich niezależności.

O wyłonienie osoby nominowanej przez polski rząd na sędziego TSUE do premiera Mateusza Morawieckiego apelował Rzecznik Praw Obywatelskich Adam Bodnar.

Dwustopniowa procedura

Nominat lub nominatka na sędziego TSUE zostanie wyłoniona zgodnie z procedurą określoną w Zarządzeniu nr 84 Prezesa Rady Ministrów z dnia 24 czerwca 2021 roku w sprawie Międzyresortowego Zespołu do spraw wyłaniania kandydatów na urząd sędziego i urząd rzecznika generalnego Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej oraz urząd sędziego Sądu Unii Europejskiej, ogłoszonym w dniu 29 czerwca 2021 r. w Monitorze Polskim (poz. 592).

Międzyresortowemu Zespołowi przewodniczy Minister ds. UE Konrad Szymański. Ponadto w zespole znajdą się:

• przedstawiciel Ministra ds. UE,
• dwóch przedstawicieli Ministra Sprawiedliwości (Zbigniewa Ziobry),
• oraz przedstawiciel Szefa Kancelarii Prezesa Rady Ministrów (Michała Dworczyka).

Do zespołu będzie też można powołać "osobę o niekwestionowanym autorytecie w zakresie nauk prawnych lub stosowania prawa". Pierwsze posiedzenie gremium musi się odbyć przed 10 sierpnia. Udział w pracach zespołu jest nieodpłatny.

Postępowanie kwalifikacyjne obejmuje formalną ocenę zgłoszeń oraz rozmowę kwalifikacyjną.

Wymagania formalne to obywatelstwo polskie, pełnia praw publicznych, nieskazitelny charakter, tytuł magistra prawa uzyskany w Polsce lub za granicą i uznawany w Polsce, co najmniej 10 lat doświadczenia w pracy jako adwokat, radca prawny lub notariusz albo prezes, wiceprezes, starszy radca lub radca w Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa.

Ten ostatni wymóg nie dotyczy osób posiadających tytuł naukowy profesora lub stopień doktora habilitowanego nauk prawnych. Do tego należy się wykazać znajomością języka polskiego, francuskiego oraz trzeciego lub więcej języków urzędowych Unii.

Na drugim etapie, podczas rozmowy kwalifikacyjnej, ma być oceniane merytoryczne przygotowanie kandydatów, w tym:

• czy spełniają warunki z art. 253 akapit 1 Traktatu o funkcjonowaniu UE (są osobami o niekwestionowanej niezależności i posiadają kwalifikacje wymagane do zajmowania najwyższych stanowisk sądowych w Polsce lub są prawnikami o uznanej kompetencji);
• rozległość wiedzy prawniczej w zakresie prawa UE oraz doświadczenie związane z jego wdrażaniem do polskiego porządku prawnego oraz stosowaniem;
• znajomość dorobku orzeczniczego TSUE;
• znajomość prawa polskiego oraz doświadczenie związane z jego stosowaniem;
• dorobek naukowy.

Po przeprowadzeniu rozmów kwalifikacyjnych, Międzyresortowy Zespół wybierze nie więcej niż 3 kandydatów, spośród których Rada Ministrów wybierze osobę nominowaną przez Polskę na stanowisko sędziego TSUE.

Wskazana osoba zostanie zaopiniowana przez panel ekspercki ustanowiony na mocy artykuły 255 Traktatu o UE. Jeśli uzyska pozytywną opinię, na jej mianowanie na sędziego TSUE będą się musiały zgodzić rządy państw Unii. Jeśli odrzucą kandydaturę, procedura rozpocznie się od początku.

Kto do TSUE?

Prof. Gontarski powiedział OKO.press, że nie planuje brać udziału w konkursie. Prof. Szydło i prof. Bosek jeszcze nie odpowiedzieli na nasze pytanie. Obaj mają bogaty dorobek naukowy, ekspercki i doświadczenie zawodowe, które już docenił obecny rząd.

Dr hab. Leszek Bosek, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, od 2018 roku jest sędzią Sądu Najwyższego. Nominował go prezydent Andrzeja Duda w procedurze z udziałem nowej Krajowej Rady Sądownictwa. Orzeka w Izbie Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych. Wcześniej za rządu PiS był prezesem Prokuratorii Generalnej. Pracę doktorską napisał pod kierunkiem sędziego TSUE prof. Marka Safjana. Kieruje Pracownią Prawa Medycznego i Biotechnologii Uniwersytetu Warszawskiego. W latach 2002-2006 pracował jako radca ds. orzecznictwa w Biurze Trybunału Konstytucyjnego, w latach 2006-2011 – radca Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa. Do 2016 roku był naczelnikiem Wydziału Analiz Legislacyjnych w Biurze Analiz Sejmowych.

Jako Prezes Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa współtworzył ustawę o Prokuratorii z 2016 roku. Jest autorem ponad 100 publikacji naukowych, a także współredaktorem sześciotomowej serii Systemu Prawa Medycznego. Był ekspertem Związku Dużych Rodzin. W Sądzie Najwyższym zasiadał w składach orzekających, które uchylały uchwały nowej KRS o nominacjach dla sędziów. Ale sam wstrzymał się od orzekania, gdy trzy izby SN wydały uchwałę o statusie sędziów nominowanych przez nową KRS.

Dr hab. Marek Szydło, profesor Uniwersytetu Wrocławskiego, kieruje Zakładem Prawa Konkurencji i Regulacji Sektorowej Wydziału Prawa, Administracji i Ekonomii UWr. Jest radcą prawnym. Pracuje też jako ekspert do spraw legislacji w Biurze Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu RP. Przewodniczy Radzie Legislacyjnej.

Jest autorem licznych publikacji naukowych, w tym 14 monografii, kierował projektami Narodowego Centrum Nauki. Uzyskał stypendium Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej dla młodych naukowców (2003-2004), nagrodę czasopisma „Polityka” dla najlepszych młodych naukowców (2007), wyróżnienie w konkursie czasopisma „Państwo i Prawo” dla najlepszych rozpraw habilitacyjnych (2008), stypendium Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego dla wybitnych młodych naukowców (2012).

Jak podaje na swojej stronie internetowej, prof. Szydło przygotował opinie prawne i ekspertyzy dla instytucji publicznych (Sejmu, Najwyższej Izby Kontroli, ministerstw, urzędów centralnych i jednostek samorządu terytorialnego) oraz dla przedsiębiorstw (w tym PKN Orlen, PGNiG, KGHM Polska Miedź S.A., dawna Telekomunikacja Polska S.A.), a także ekspertyzy legislacyjne dotyczące projektów ustaw procedowanych w Sejmie, projekty stanowisk Sejmu dla Marszałka Sejmu oraz stanowiska na potrzeby postępowań przed TK. Prof. Szydło reprezentował polski rząd przed TK w sprawie rzekomego sporu kompetencyjnego między SN a Prezydentem.

W 2017 roku negatywnie zaopiniował projekt ustawy o związkach partnerskich wniesiony przez opozycję. W OKO.press pisaliśmy, że była to pierwsza tak radykalna opinia ekspercka złożona w Sejmie w historii prac nad projektami ustaw o związkach partnerskich.

Prof. Szydło nie odpowiedział na pytanie OKO.press, czy jest autorem uzasadnienia wniosku premiera do TK w sprawie zgodności z konstytucją przepisów unijnego traktatu.

Oprócz wyboru nominata na stanowisko sędziego TSUE, polski rząd musi też ponownie przedstawić trójkę kandydatów na stanowisko sędziego Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Rada Europy odrzuciła troje dotychczas zgłoszonych kandydatów.