17 marca Sejm debatował nad projektem ustawy o przeniesieniu środków z otwartych funduszy emerytalnych na indywidualne konta emerytalne.
„Chodzi o spowodowanie, aby środki zgromadzone w otwartych funduszach emerytalnych stały się środkami Polaków, środkami prywatnymi” – przekonywał Waldemar Buda, poseł PiS i Sekretarz Stanu w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej.
W samym projekcie cel zdefiniowany jest inaczej: „odbudowanie zaufania do systemu emerytalnego, jak i wzmocnienie polskiego rynku kapitałowego i jego potencjału inwestycyjnego”.
Projekt nie jest nowy. PiS mówił o nim od lat, przedstawiał już w 2019 roku. Miał zostać wprowadzony latem 2020 roku, ale pandemia pokrzyżowała władzy szyki. W skrócie:
- Jest to ostateczna likwidacja Otwartych Funduszy Emerytalnych i „transfer” zgromadzonych tam aktywów o wartości ponad 130 mld zł;
- Będziemy mieli wybór: albo przenieść nasze oszczędności do Indywidualnych Kont Emerytalnych zarządzanych przez Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych (to w istocie te same fundusze co wcześniej, tylko pod nową nazwą), albo do ZUS;
- Przy „transferze” środków z OFE do IKE budżet państwa zainkasuje opłatę przekształceniową – 15 proc. zgromadzonej w OFE kwoty. Środki w IKE będą jednak podlegać ewentualnemu dziedziczeniu.
- Przekazaniu pieniędzy do ZUS nie będzie towarzyszyć opłata (dopiero przy wypłacie emerytury potrącony zostanie podatek dochodowy); nie będzie jednak dziedziczenia.
Opozycja nie zostawia na projekcie suchej nitki.
„Ustawa likwidująca OFE rzeczywiście stawia przyszłych emerytów przed iście kierkegaardowskim wyborem, tzn. cokolwiek wybiorą i tak stracą” – mówiła w Sejmie posłanka PO Izabela Leszczyna.
„Takie rozwiązanie w oczywisty sposób faworyzuje prywatny sektor finansowy kosztem ZUS-u, kosztem polskiego państwa. Jest też po prostu nieuczciwe, bo rząd zachowuje się po cwaniacku, trochę jak te firmy, które wciskają przez telefon abonament emerytom – emerytom, którzy w ogóle go nie potrzebują. Tylko tutaj stawką nie jest kilkadziesiąt złotych abonamentu, tylko jest przyszłość emerytów, wieluset tysięcy ludzi” – mówił Adrian Zandberg z Lewicy Razem.
W ostatnich tygodniach PiS sam niezamierzenie uwiarygodnił krytykę projektu. W jaki sposób?
Emerytura na kreskę
Przypomnijmy, Otwarte Fundusze Emerytalne powstały po reformie całego systemu emerytalnego w 1999 roku za rządów koalicji AWS/UW. Była to próba odgórnego wykreowania w Polsce emerytalnego filaru kapitałowego, w którym środki emerytów miały być inwestowane w papiery wartościowe.
Do OFE skierowano ponad 40 proc. składki emerytalnej, wcześniej w całości przekazywanej do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. W rezultacie pula pieniędzy, którą dysponował ZUS na wypłatę bieżących emerytur znacząco się zmniejszyła. Żeby móc wypłacać bieżące emerytury, państwo musiało się zadłużyć. A zadłużało się m.in. w OFE. Państwo oddawało więc pieniądze funduszom, by następnie pożyczyć je od nich na procent. Po drodze OFE inkasowały jeszcze pokaźne opłaty za zarządzanie. Ta osobliwa konstrukcja nakręcała spiralę zadłużenia państwa.
„Połowa przyrostu długu publicznego w okresie od 1999 do końca 2013 roku wynikła z istnienia OFE. Z ich przyczyny powstał nowy dodatkowy dług na kwotę ponad 300 mld zł” – mówiła OKO.press prof Leokadia Oręziak, kierowniczka Katedry Finansów Międzynarodowych Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie i autorka książki „OFE: katastrofa prywatyzacji emerytur w Polsce”.
Po reformie 2014 roku dług stopniał. Co się wówczas wydarzyło? Rząd Donalda Tuska przekazał i umorzył wszystkie zgromadzone w OFE obligacje skarbu państwa do ZUS, a równowartość tego transferu zapisano na zusowskich subkontach osób ubezpieczonych, pozostawiono im też prawo dziedziczenia tych środków. Była to ponad połowa środków z OFE – 153 mld złotych. Operacja z dnia na dzień radykalnie zmniejszyła poziom długu publicznego.
„Chcę wam powiedzieć, że nie dysponujecie tymi pieniędzmi i to nie są wasze pieniądze” – mówił wówczas na konferencji prasowej Donald Tusk. Jego słowa zostały źle przyjęte – wyborcy zapamiętali ten ruch jako zabranie ich oszczędności przez państwo. I nie pomogło, że w 2015 roku Trybunał Konstytucyjny orzekł, że środki w OFE były publiczne, więc rząd miał prawo przekierować tamte środki do ZUS. Prof. Paweł Wojciechowski, były minister finansów i były główny ekonomista ZUS przypomina w rozmowie Gazeta.pl, że patrząc ex post operacja była dla emerytów korzystna – waloryzacja w ZUS okazała się dwa razy wyższa niż stopa zwrotu z obligacji.
Rząd Tuska zmniejszył też część składki emerytalnej przekazywaną do OFE (jeśli ktoś wciąż chce tę cześć przekazywać) i wprowadził tzw. „suwak bezpieczeństwa”, który zakłada stopniowe przenoszenie środków z OFE do ZUS-u w ciągu 10 lat przed osiągnięciem wieku emerytalnego. Ma on chronić emerytów przed ryzykiem związanym np. z kryzysem finansowym i spadkiem cen papierów wartościowych na giełdzie.
W wyniku reform z 2014 roku ilość środków zgromadzonych w OFE zmniejszyła się o połowę i z roku na rok maleje. Fundusze zjechały na boczny tor jak nieudany eksperyment w dziejach polskiego kapitalizmu. Wciąż jednak w OFE pozostają aktywa o wartości ponad 130 miliardów złotych.
PiS przekształca OFE
Plan PiS to ostateczna likwidacja OFE, przynajmniej z nazwy. Zaczęto o tym mówić niedługo po wyborach, a w 2016 ówczesny wicepremier Mateusz Morawiecki wpisał ten pomysł do swojego Programu Budowy Kapitału (innym filarem tego planu były Pracownicze Plany Kapitałowe).
„[PiS ma propozycję], co zrobić z tymi pieniędzmi, które zostały w OFE, które dzisiaj w gruncie rzeczy tracą na wartości, a które mogą być podstawą nowych ważnych przedsięwzięć, które będą budowały siłę naszej polityki gospodarczej, ale będą też wspierały milion polskich gospodarstw domowych” – mówił wówczas Jarosław Kaczyński.
Z realizacją planu czekano kilka lat, w międzyczasie zmodyfikowano zamysł – aktywa z OFE początkowe miały trafić na Indywidualne Konta Zabezpieczenia Emerytalnego (IKZE), ostatecznie zdecydowano się na Indywidualne Konta Emerytalne (IKE). To detal, ale kluczowy – jeszcze do niego wrócimy.
„Rząd Prawa i Sprawiedliwości przedstawia dzisiaj propozycję przekazania całości środków z OFE, w kwocie 162 mld zł, na prywatne, indywidualne konta emerytalne uczestników OFE. Środki te będą w 100 proc. prywatne i dziedziczone” – oznajmił premier Mateusz Morawiecki podczas konferencji prasowej w kwietniu 2019.
Przekształcenie miało zostać przeprowadzone w 2020 roku, ale pandemia koronawirusa opóźniła te plany.
Teraz znamy już ramy czasowe. Między 1 czerwca a 2 sierpnia 2021 roku wszyscy, którzy zgromadzili środki w OFE, będą mieli czas na decyzję, czy wolą „transfer” środków z OFE na Indywidualne Konto Emerytalne czy przekazanie ich do ZUS. Domyślna jest ta pierwsza opcja. Jeśli nie złożymy żadnych deklaracji, pieniądze trafiają do IKE.
Obywatelu, wybierz sam, ale najlepiej to, co chce władza
I rząd jednoznacznie preferuje takie rozwiązanie.
„Wybierzmy to, co w naszej ocenie jest lepsze, ja oczywiście, rząd rekomenduje przekazanie środków na IKE. Dlaczego? Dlatego że w perspektywie wielu lat, 20 lat, te środki będą lepiej pracowały, a przede wszystkim to są środki prywatne już z dniem 28 stycznia przyszłego roku, pod drugie, są to środki dziedziczne. W przypadku opcji ZUS-owskiej te środki nie podlegają dziedziczeniu” – przekonywał w Sejmie Waldemar Buda.
Z tą opowieścią jest kilka problemów.
- Po pierwsze, środki przekazane do ZUS też mogłyby być dziedziczone, tak jak zrobiono to w reformie z 2014 roku. Rząd arbitralnie zdecydował inaczej z oczywistego powodu – chce zmotywować przyszłych emerytów do pozostawienia środków w IKE.
- Po drugie, wbrew temu co mówi rząd, w ZUS istnieje pewna forma dziedziczenia – renta rodzinna, zwana emeryturą wdowią. Wynosi od 85 do 95 proc. świadczenia zmarłego, w zależności od liczby osób w rodzinie, które są do niej uprawnione.
- Po trzecie, środki w IKE będą „prywatne” w bardzo osobliwym znaczeniu tego słowa – nie będzie można ich wypłacić przed 60. rokiem życia.
- Po czwarte, nie ma żadnych dowodów na to, że w perspektywie wielu lat środki pozostawione w IKE „będą lepiej pracowały”, cokolwiek to znaczy. Emerytury ZUS mają stały mechanizm solidnej waloryzacji powiązanej ze wzrostem płac, IKE nie daje takiej gwarancji.
Największym problemem forsowanych zmian jest jednak „opłata przekształceniowa” w przypadku pozostawienia środków w IKE.
15 proc. na ekstra wydatki
„Ci wszyscy, którzy zdecydują się na przekształcenie i przeniesienie środków na IKE, będą obciążeni 15-procentową opłatą. Dokładnie mówiąc, tą opłatą zostanie obciążony fundusz, który będzie tym zarządzał. To jest mniej, niż wynosi dzisiaj opodatkowanie tych środków. Gdybyśmy dzisiaj nie przeprowadzali żadnej reformy, to te środki byłyby opodatkowane podatkiem PIT przy wypłacie emerytury, czyli 17 albo 32 proc.” – tłumaczył w Sejmie Waldemar Buda.
Tutaj liberalna i lewicowa opozycja brzmiały wyjątkowo zgodnie.
„Mówienie, że 15 proc. to jest substytut podatku, jest kłamstwem. To jest zwykły haracz” – komentowała Leszczyna. „Tak naprawdę chodzi o to, że rząd potrzebuje 20 mld zł, żeby załatać chociaż trochę coraz większą dziurę w budżecie, a te 20 mld, które ukradniecie Polakom, piechotą nie chodzi”.
„Naszym zdaniem ta ustawa powinna nosić nazwę rabunek+, i to rabunek przez duże »R«, albowiem kwota, którą rząd PiS ma zamiar odebrać obywatelom Rzeczypospolitej Polskiej z ich własnych oszczędności, może wynieść nawet 20 mld zł” – mówił Jacek Protasiewicz z klubu Koalicji Polskiej.
„Przedstawiciele rządu, kiedy dociska się ich na korytarzach, mówią, że to jest zastrzyk dla finansów publicznych. I to jest prawda. Tylko to jest zastrzyk jednorazowy, a na dłuższą metę prywatny system emerytalny generuje długi i koszty społeczne. Kiedy po panu premierze Morawieckim, po panu ministrze Budzie nie będzie już śladu, Polska ciągle będzie płacić za te decyzje. I ten rachunek będzie niestety dużo wyższy niż dzisiejsze doraźne zyski” – mówił Adrian Zandberg.
Podobnie krytykowała opłatę prof. Oręziak w rozmowie z OKO.press: „Dzięki tzw. opłacie przekształceniowej rząd uzyska pieniądze na finansowanie dodatkowych wydatków – w dużej mierze wyborczych. Wygląda na to, że rząd jest w stanie poświęcić sto kilkadziesiąt miliardów z pieniędzy publicznych, żeby mieć dwadzieścia kilka miliardów na swoje cele„.
Znikająca literka
Tłumaczenie rządu ws. opłaty przekształceniowej jest bałamutne w dwójnasób.
Po pierwsze, nic nie stało na przeszkodzie, by OFE przekształcić w IKZE, tak jak pierwotnie planowano, i także opodatkować dopiero przy wypłatach. Rząd jednak zdecydował inaczej. Dlaczego?
„Wystarczyło wygumkować jedną literkę ze slajdów. IKE zastąpiło IKZE” – pisze w „Rzeczpospolitej” wspomniany już prof. Paweł Wojciechowski. „Wszak środki w IKE są opodatkowane przy wpłatach, a zwolnione z podatku dochodowego przy wypłacie. Rząd dziś argumentuje konieczność pobrania opłaty tym, że przecież wpłaty do IKE są opodatkowane. Jednak po pierwsze tu w ogóle nie możemy mówić o żadnych wpłatach, środki pozostaną bowiem na rachunkach funduszy, tyle że przekształconych. Po drugie, to nie dlatego mamy 15 proc. podatek, że jedynym rozwiązaniem podatkowym są zasady IKE, tylko dokładnie odwrotnie: zastosowano zasady IKE, po to, aby opodatkować jak najszybciej”.
Po drugie, w projekcie ustawy zapisano, że stawka ta jest równa efektywnej stopie opodatkowania emerytur wypłacanych z ZUS-u. Rząd twierdzi, że gdyby opłaty nie było, pieniądze z IKE byłyby wówczas uprzywilejowane wobec zusowskich emerytur. Nie wspomina jednak, że efekt wprowadzenia opłaty będzie zupełnie odwrotny: emeryci korzystający z domyślnej opcji pozostawienia środków w IKE prawdopodobnie zostaną znacznie bardziej obciążeni niż ci, którzy przekażą środki do ZUS. Dlaczego?
7 marca ujawniliśmy, że jednym z punktów nowego programu PiS ma być kwota wolna od podatku w wysokości 30 tys. złotych. Oznacza to, że podawana przez rząd przyszła stopa efektywnego opodatkowania emerytów jest po prostu fałszywa.
Jeśli rząd PiS podniesie kwotę wolną, przyszli emeryci (przynajmniej ci, których czeka niska lub przeciętna emerytura), którzy przekażą środki z OFE do ZUS prawdopodobnie w ogóle nie zapłacą podatku dochodowego. Ludzie, którzy zostawią środki w IKE i pozwolą na zainkasowanie przez rząd 15 proc „opłaty”, będą sobie wówczas pluć w brodę.
Warto sobie uprzytomnić skalę tego absurdu: Polski rząd namawia polskich obywateli do rozwiązania, które wprost jest dla nich niekorzystne. Użyte przez Zandberga porównanie rządu PiS do cwaniackiej firmy, która przez telefon wciska emerytom niepotrzebny, ale za to kosztowny abonament, jest wyjątkowo trafne.
Lepiej nie słuchać rządu
Prezentując projekt przekształcenia OFE przedstawiciele rządu sporo mówili o odbudowie zaufania do systemu emerytalnego. Wszystko, co robią w tej sprawie dodatkowo podważa to zaufanie.
Drugi z filarów Programu Budowy Kapitału – Pracownicze Plany Kapitałowe – wygląda dziś na spektakularną katastrofę. Według danych Polskiego Funduszu Rozwoju aż 77 proc. uprawnionych osób wypisało się z PPK. Tylko 23 proc. z prawie 7,4 mln dotychczas uprawnionych pracowników podjęło decyzję, żeby w programie zostać. Obywatele podjęli więc wysiłek i poszli inną ścieżką niż ta, do której nakłaniał ich rząd, czyniąc udział w PPK domyślną opcją.
Wiele wskazuje na to, że kalkulując swój interes przy wyborze między IKE a ZUS powinni zrobić podobnie. Bo znów najbardziej racjonalną postawą jest: nie słuchać rządu.
Pierwszym szatańskim pomysłem w którym partycypował PiS, ale także i wielu obecnych polityków PO było utworzenie OFE. ZUS zbierał kasę i oddawał 40% OFE, które za swoje istnienie pobierały bez jakiegokolwiek wysiłku horrendalną prowizję nic nie gwarantując przyszłym emerytom. Ale tego nie koniec. Państwo aby zapewnić wypłatę bieżących emerytur musiało się zapożyczać i to w tym samym OFE któremu wcześniej ZUS przekazał kasę, ale oczywiście na stosowny procent. Iście szatański pomysł finansistów jak wydoić państwo i dorobić się na kasie zwykłych obywateli, kosztował państwo ok 300 mld PLNów długu, który będą spłacać kolejne pokolenia. Tusk trochę przymuszony kryzysem zabrał finansistom z OFE to co było w obligacjach państwa i przeniósł do ZUS. Teraz PiS poszedł w szatańskim działaniu dalej zabiera z OFE resztę, oddaje do nowych TFI które w istocie są starymi OFE, dając jedynie za to mgliste zapewnienie dziedziczenia. Żeby zniechęcić do pozostawienia tej kasy w ZUS, żąda złożenia w ciągu trochę ponad miesiąca stosownej deklaracji. Jak nie złożysz obywatelu deklaracji to z automatu znajdziesz się w „neoOFE”. Za to rząd inkasuje kasę na poczet przyszłych podatków 15%. Ale tu szyderstw nie koniec. Zapowiada w swoim nowym ładzie żeby było ciekawiej, zwolnienie z podatku kwot do 30 tyś PLN. Czyli obywatelu najpierw zabiorą ci podatek – 15%, a później cię z niego zwolnią, ale już zapłaconego nie oddadzą. Czy nie diabelska logika? Tak jak to mawiał pewien polityk – najpierw obiecaj, ile się da, tak abyś zdobył władzę, później po zdobyciu władzy tonuj oczekiwania ludu, tak aby na koniec zap….. lali za miskę ryżu……….
Nie wierzę władzy w ani jedno słowo…
Komentarz został usunięty ponieważ nie spełniał standardów społeczności.
Od tej strony o tym nie pomyślałem, ale masz rację. Postąpię przeciwko domyślnej opcji.
Psucie PAŃSTWA dla doraźnych korzyści finansowych. Przez całą "komunę" większość ludzi traktowało państwo polskie jako tępego wroga. Nie jakiegoś demonicznego i sprytnego Niemca – nazistę, tylko raczej tępego oprycha z pałą. Takiego obecnego dresiarza, nafaszerowanego sterydami i jednocześnie obtłuszczonego. Który wpada, bije pałą na prawo i lewo, co mu wpadnie w oko i uzna za cenne – ukradnie, co nie, rozwali. Od takiego wroga należy trzymać się jak najdalej, wszelki majątek dla pewności ukrywać a jeśli da się mu coś podkraść, to należy robić to bez wahania. W myśl maksymy "grab zagrabione". Teraz ten stereotyp powraca z nową siłą, ochoczo podsycany przez rozmaitych funkcjonariuszy dyktatora. Ochoczo korzystających z przejściowego powrotu warunków, jakie panowały za rządów komuny. Kiedy to wyjazdy z kraju też były mocno utrudnione albo w ogóle niemożliwe. Tyle że to się niedługo skończy. Bo na "zachodzie" ludzie też już są zmęczeni zabawą "w pandemię" i może nie od razu, ale już za pół roku, może trochę dłużej, ogłoszą jej uroczyste "zwalczenie". Które pewnie zbiegnie się w czasie z pierwszymi skutkami "nowego ładu". Polegającego na "ukradniemy im więcej, ale może się nie zorientują". To naiwne myślenie zostanie zweryfikowane identycznie, jak PPK. Zorientują się z miejsca. I się zacznie eksodus, ale taki solidny. Po byku. Szczególnie, że obecnie, w wyniku obłąkańczych "lockdawnów" pada jeden biznes za drugim. Jeśli nie dojdzie do rewolucji, która z jednej strony fizycznie zmiecie obecną władzę a z drugiej położy podwaliny pod prawdziwe i poważne państwo, to kolejnym etapem będzie narodowa katastrofa w stylu Wenezueli.
1. Dziedziczenie już od początku wygląda na oczywiste kłamstwo. 2. Opodatkowanie w razie wycofania kapitału to takie samo złodziejstwo jak podatek Belki lub podatek od emerytur. 3. Nie ma żadnej gwarancji, że prywatne kapitały nie zostaną potraktowane jak budżetowe, czyli rozkradzione lub zmarnotrawione. Niema też żadnej gwarancji kolejnej kradzieży w wykonaniu lewicy, prawicy lub centrum.
Jedynymi wiarygodnymi są opinie pani prof Oreziak. Od początku sprawy "prywatyzacji" kapitału emerytalnego wykazu je rzeczywiste, złodziejskie intencje PO i PiS. Gratuluję wiedzy i uporu.
Jednak należy zaznaczyć, że działanie PO i PiS zasadniczo się różni. PiSowskie jest wyjątkowo perfidne.
Wybór między IKE lub ZUS to wybór między mniejszym lub większym złodziejstwem oferowanym przez rząd. Tym razem pisowski. Rząd PO już raz okradł prywatny kapitał emerytalny.
Proszę Pana jaki prywatny. OFE to 40% przez nas płaconej składki odprowadzanej przez ZUS do tego tworu. A ubytek który trzeba było uzupełnić aby wypłacać emerytury z ZUS był z kolejnych kredytów zamiast z tzw rezewy demograficznej i prywatyzacji. I tak zadłużyły kolejne rządy nas obywateli na kolejne 300 mld pln…..Tak było z OFE i będzie z PPK. Idziemy w kierunku gdzie prywatna to będzie kasa w skarpecie, bo nawet na koncie w banku jest mało bezpieczna i kolejny rząd może po nią sięgnąć jedną ustawą.
Prywatne to mogą dziś być pieniądze na rachunku w szwajcarskim banku lub puki ich nie odnajdzie policja – zakopane na działce. Wszystko inne w obecnej Polsce rząd może odebrać. Powód się zawsze znajdzie lub zostanie spreparowany przez odpowiednie służby
Banksterem był, banksterem jest i będzie do końca.
Komentarz został usunięty ponieważ nie spełniał standardów społeczności.
Komentarz został usunięty ponieważ nie spełniał standardów społeczności.
Ciekawy artykuł, wydawać by się mogło że lepiej zostać w IKE. Tak przynajmniej twierdzi np. Marcin Iwuć, zajmującymi się finansami osobistymi.
Nie jestem pewny, ale zarówno na filmie na YT, jak i w artykule na blogu (uzupełnionym) nie pojawia się wątek kwoty wolnej od podatku, co (na dzień dzisiejszy) dla osób otrzymujących najniższą emeryturę może oznaczać, że wybierają pomiędzy 15% opłaty przekształceniowej teraz, a 0% podatku w przyszłości (a nie standardowe 17%/32%).
Dodatkowo nie jestem pewny czy p. Iwuć uwzględnił wspomnianą tutaj emeryturę wdowią.
Dla jasności: mi żaden wariant się nie podoba, to jak wybór między dżumą a cholerą…
W artykule nie poruszono kwestii nacjonalizacji prywatnych spółek przy dezycji przeniesienia środków do ZUS. Każdy ma swoje racje, żadna z propozycji nie jest dla nas dobra.
1. lipca weszła w życie ważna dla edukacji domowej tzw. Ustawa Zakrzewskiego. https://www.money.pl/gospodarka/edukacja-domowa-w-polsce-pytamy-posla-co-daje-nam-ustawa-zakrzewskich-6642046668487296a.html