Morawiecki oskarża Komisję Europejską i żąda "dobrej zmiany" w Europie. Groźny wywiad w "FT"

Wywiad Mateusza Morawieckiego dla pisma europejskich elit, jakim jest "Financial Times ", czytany jest w Polsce jako kolejna odsłona sporu rządu z Komisją Europejską, w której premier posuwa się do insynuacji na temat politycznych motywów KE.

Ale ten wywiad jest czymś więcej - deklaracją "dobrej zmiany" w Unii Europejskiej, dla której Morawiecki szuka sojuszników w antyestablishmentowych, nacjonalistycznych i skrajnie prawicowych partiach takich jak włoska Liga, francuskie Zjednoczenie Narodowe (dawny Front Narodowy), węgierski Fidesz, Alternatywa dla Niemiec (AfD). Morawiecki przedstawia rządy PiS jako realizację zmian, które w Unii Europejskiej są konieczne.

Komisja Europejska jest politycznie uparta

Mateusz Morawiecki wielokrotnie twierdził, że Komisja Europejska nie jest "bezstronnym mediatorem" (honest broker) w sporze o praworządność w Polsce. Mówił o tym w Parlamencie Europejskim w Strasbourgu w lipcu 2018 roku, ostatnio powtórzył swój zarzut w wywiadzie udzielonemu "Financial Times".

W wypowiedzi dla brytyjskiego dziennika premier podkreślał, że skoro polska strona zrobiła już "tak wiele" (czytaj - znowelizowała ustawę o Sądzie Najwyższym, którą opublikowano 31 grudnia 2018), to teraz Komisja powinna "podjąć zdecydowane, pozytywne kroki" i wycofać kłopotliwą dla rządu PiS skargę na ustawę o SN z Trybunału Sprawiedliwości UE. W listopadzie przedstawiciele Komisji zapewniali, że KE skargi nie wycofa. TSUE ma wydać orzeczenie w tej sprawie w kwietniu 2019 roku.

Morawiecki przedstawia spór z KE jako wymianę ustępstw. Skoro polski rząd trochę mniej narusza zasady państwa prawa, to Komisja powinna przymknąć oko na całą resztę.

"Pora na ruch ze strony Komisji Europejskiej. Jeśli chcą być bezstronnym mediatorem, bo nie odnoszę wrażenia, że do tej pory byli bezstronnym mediatorem... powinni naprawdę podjąć zdecydowane, pozytywne kroki, aby wyjaśnić swoje zastrzeżenia, [zwłaszcza] gdy my zrobiliśmy tak wiele" - żalił się Morawiecki.

Premier musi być świadomy, jaka jest skala tego "tak wiele".

"Tak wiele", czyli bardzo niewiele

Realizowanie postanowienia Trybunału Sprawiedliwości UE doprowadziło do przywrócenia do orzekania sędziów SN i NSA powyżej 65. roku życia. To ledwie część problemów dotyczących Sądu Najwyższego. Wątpliwości budzi sposób powoływania nowych sędziów do SN oraz rola KRS w tym procesie, a także kompetencje Izby Dyscyplinarnej.

Samo "ustępstwo", czyli znowelizowana ustawa o SN, zawiera dalsze pułapki., m.in. uregulowania naruszające zasadę prawa europejskiego, jaką jest możliwość zadawania przez sądy państw członkowskich pytań prejudycjalnych. Nowela wymusza na SN umorzenie postępowań, w których SN zadawał pytania prejudycjalne do TSUE dotyczące m.in. kwestii zgodności z prawem UE przejścia w stan spoczynku sędziów SN, statusu Izby Dyscyplinarnej SN, a także kluczowej kwestii niezależności KRS.

Sposób wyłonienia KRS sprawia, że ta kluczowa instytucja nie pełni swojej konstytucyjnej roli stania na straży niezawisłości sędziów. Polscy sędziowie mają tu wyrobione zdanie: 3007 polskich sędziów, czyli 1/3 wszystkich, domaga się dymisji KRS.

Oprócz Sądu Najwyższego i KRS, problemem dla praworządności w Polsce jest upolityczniony Trybunał Konstytucyjny pod kierownictwem Julii Przyłębskiej, w którym zasiadają osoby nieuprawnione do orzekania. TK jest w dodatku wewnętrznie skonfliktowany. Niezawisłość sędziów w Polsce i niezależność prokuratorów jest zagrożona przez system ich dyscyplinowania.

Morawiecki broni Europy przed dyktatem KE i...

Wypowiadając się na łamach czytanego w Brukseli i europejskich stolicach dziennika, premier wysłał komunikat do rządów państw członkowskich, szukając sojuszników. Jego narracja jest technokratyczna pod względem języka i martyrologiczna w treści. Przekaz o niesłusznym nękaniu Rzeczpospolitej, obrończyni dobrego imienia oskarżanych o osuwanie się w autorytaryzm krajów Europy Środkowej (Węgier, Rumunii), Morawiecki ubiera w idiom dobrze znany europejskim politykom.

Eurosceptyczni brytyjscy politycy też oskarżali głównego negocjatora UE w sprawie Brexitu Michela Barniera o to, że nie jest "bezstronnym mediatorem" w kwestii problemu granicy Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej.

Z kolei premier Rumunii, która przez pierwszą połowę 2019 roku będzie przewodniczyć obradom Rady UE w ramach rotacyjnej prezydencji, na łamach tego samego dziennika zapewniał, że targana problemami z praworządnością i korupcją Rumunia będzie "bezstronnym mediatorem" reprezentującym wschód, zachód, północ, i południe UE w rozwiązywaniu kluczowych problemów: od Brexitu do problemów z rządami prawa w krajach UE.

W wywiadzie dla "FT" Morawiecki powiedział rzeczy miłe dla uszu rządzących w Budapeszcie i Bukareszcie, a przy okazji wbił szpilę Brukseli i Berlinowi.

...zaprzecza, że w UE pojawił się autorytaryzm

Za "całkowicie błędny" uznał pogląd, że Polska, Węgry, Rumunia, osuwają się w autorytaryzm. Powtórzył mantrę, że brukselskie elity nie rozumieją specyfiki krajów postkomunistycznych, a zmiany w wymiarze sprawiedliwości w Polsce nie mają na celu podporządkowania sądownictwa władzy, ale dokończenie dekomunizacji (w OKO.press pisaliśmy, że dekomunizacja to propagandowy wybieg do przejęcia SN). Zarzucił, że państwa z zachodniej i wschodniej części UE są przez Komisję nierówno rozliczane z polityki wewnętrznej.

"Kiedy patrzę na to, co dzieje się we Francji, nie powiedziałbym, że Francja ma kłopoty z praworządnością, ale proszę sobie wyobrazić, co by się działo, gdyby w Polsce dochodziło do takich brutalnych interwencji wobec protestujących, jak głośne byłyby głosy w Brukseli, w Berlinie, a... może nawet w Paryżu" - ocenił Morawiecki.

Według Morawieckiego Unia musi bardziej wsłuchiwać się w głos rządów państw członkowskich, zwłaszcza z Europy Środkowej.

Morawiecki wyraźnie szuka poparcia w krajach regionu, jednak się do nich nie ogranicza. Wewnętrzne problemy społeczno-gospodarcze Francji wykorzystuje, żeby minimalizować problemy z praworządnością w Europie Środkowo-Wschodniej. Ale solidaryzuje się też z Francuzami, mówiąc: "Każdy kraj ma swoje wyzwania. My mamy swoje wyzwania z sądownictwem, które nie było reformowane od trzydziestu lat". Raczej nie liczy przy tym na porozumienie z euroentuzjastycznymi liberałami z partii Macrona, daje za to sygnał szykującym się do eurowyborów eurosceptykom ze Zjednoczenia Narodowego Marine Le Pen, a także Alternatywie dla Niemiec (AfD) i włoskiej Lidze Północnej.

Morawiecki kalkuluje, że w wyniku majowych wyborów europejskich zyskają partie eurosceptyczne.

Rekordowy wynik eurosceptyków we Francji i Niemczech przewidują europejskie think thanki. European Council of Foreign Affairs prognozuje, że partie sprzeciwiające się integracji europejskiej mogą dostać aż 1/3 miejsc w przyszłym "nienawidzącym samego siebie" Parlamencie Europejskim. Portal Politico, obliczył, że najwięcej nowych miejsca zyska grupa "Europejskich Narodów i Wolności", zrzeszająca posłów ugrupowań skrajnie prawicowych i eurosceptycznych.

UE jako "narzędzie realizacji polskich interesów narodowych" [program PiS]

Jeśli faktycznie ten scenariusz się sprawdzi, w eurosceptycznej międzynarodówce PiS-owi łatwiej będzie doprowadzić do realizacji założeń swojego programu europejskiego, wyłożonych w 2014 roku:

"Członkostwo w organizacjach międzynarodowych, takich jak Unia Europejska czy Sojusz Północnoatlantycki powinno być traktowane jako narzędzie realizacji polskich interesów narodowych i stworzenia sprzyjającego nam środowiska międzynarodowego we współpracy z innymi państwami, a nie jako cel sam w sobie i kres polskiej podmiotowości".

W 2014 roku PiS chciał to osiągnąć poprzez "nowe prawo precyzujące obszary i formy gwarantowania suwerenności polskiego porządku prawnego i instytucjonalnego w ramach naszego członkostwa w organizacjach międzynarodowych takich jak np. Unia Europejska".

Ostatnie próby realizacji tego punktu programu PiS - zwłaszcza wniosek Ministra Zbigniewa Ziobry do TK o sprawdzenie, czy zadawanie przez polskie sądy pytań do TSUE dotyczących niezawisłości sądownictwa jest zgodne z polską konstytucją - okazały się dla PiS politycznie niebezpieczne, budząc obawy wyborców przed Polexitem. Wprowadzenie na poziomie krajowym regulacji sprzecznych z prawem UE niesie też ryzyko dalszych interwencji Komisji Europejskiej w TSUE, a tego do tej pory najbardziej przestraszył się PiS.

Europa ojczyzn traci w Polsce na popularności

Wyniki grudniowego sondażu IPSOS dla OKO.press pokazują, że propagowanie przez PiS modelu Europy „suwerennych państw narodowych” w połączeniu z atakami na Komisję Europejską i Trybunał Sprawiedliwości UE, nie daje efektu. Wręcz przeciwnie, połowa badanych (51 proc.) opowiada się za modelem ściślejszej współpracy krajów członkowskich UE i wzmocnienia roli KE, a tylko 35 proc. chciałoby "zwiększenia niezależności państw i ograniczenia wspólnoty do spraw gospodarczych". Za wyjściem Polski z UE opowiada się 8 proc.

Ten wynik robi tym większe wrażenie, że jeszcze w styczniu 2018 (wykres lewy) prawicowa wizja Europy jako gry interesów narodowych była wybierana równie często jak model integracji ze wzmocnieniem „unijnego rządu” (po 43 proc.).

Nawet wśród wyborców PiS aż 31 proc. opowiada się za zwiększeniem integracji i silniejszą Komisją Europejską, a tylko 54 jest za "większą niezależnością państw".

Butne deklaracje premiera w "FT" wskazują, że PiS nie rezygnuje jednak z lansowania swej eurosceptycznej wizji nawet jeśli taktycznie ustępuje w pojedynczych kwestiach. Liczy na to, że po eurowyborach, weźmie udział w demontażu Unii Europejskiej jako wspólnoty wartości opisanych w traktatach. Liczy na pomoc eurosceptycznych sojuszników z innych państw członkowskich.