Krótko i na temat: najnowsze wiadomości z Polski i ze świata

Co się wydarzyło

Rosyjski generał Fanił Sarwarow, szef dyrekcji szkolenia operacyjnego sztabu generalnego Rosji, zginął dziś rano w zamachu bombowym w Moskwie. Ładunek wybuchowy został zdetonowany pod jego samochodem. Rosjanie początkowo przekazali, że Sawarow przeżył, ale kolejna informacja brzmiała: zginął od doznanych obrażeń. Do eksplozji doszło około godziny siódmej rano na parkingu przy ulicy Jaseniewej.

„Śledczy sprawdzają różne wątki dochodzenia w sprawie zabójstwa. Jednym z nich jest wersja, że zbrodnię zorganizowały ukraińskie służby wywiadowcze” – przekazała mediom Swietłana Pietrienko, rzeczniczka Komitetu Śledczego Federacji Rosyjskiej.

Jaki jest kontekst

To nie pierwszy skuteczny zamach na rosyjskiego wojskowego w Rosji w ostatnich latach. Niemal dokładnie rok temu, 17 grudnia, w zamachu w Moskwie zginął generał Igor Kiryłłow, szef Obrony Nuklearnej, Chemicznej i Biologicznej rosyjskiej armii. Razem z nim zginął wówczas jego asystent Ilja Polikarpow. Wówczas Służba Bezpieczeństwa Ukrainy przyznała się do przeprowadzenia zamachu.

Ukraińcy regularnie ostrzeliwują cele wojskowe i strategiczne wewnątrz Rosji za pomocą dronów. 19 grudnia 2025 Ukraina poinformowała, że za pomocą dronów zaatakowała należący do rosyjskiej „floty widmo” tankowiec Qendil. Znajdował się on daleko poza Rosją — na Morzu Śródziemnym u wybrzeży Libii, w odległości około 2 tys. km od granic Ukrainy.

Przeczytaj inne teksty na podobny temat w OKO.press

Przeczytaj także:

Co się wydarzyło?

Izraelski minister finansów Bezalel Smotricz poinformował w niedzielę, że izraelski rząd zatwierdził utworzenie 19 nowych osiedli na okupowanym Zachodnim Brzegu. Smotricz sprawuje nadzór nad Administracją ds. Osiedli, instytucją rządową utworzoną w 2023 roku w celu zarządzania sprawami cywilnymi w osiedlach na Zachodnim Brzegu, w tym zatwierdzania wniosków o pozwolenie na budowę.

„Będziemy nadal rozwijać, budować i zasiedlać ziemię naszego dziedzictwa przodków, wierząc w sprawiedliwość naszej drogi” – napisał minister finansów Izreala na swoim koncie X.

„Ten krok skutecznie legalizuje ponowne zasiedlenie czterech osiedli na północnym Zachodnim Brzegu, które Izrael ewakuował w 2005 roku na mocy Porozumień z Oslo” – donosi Haaretz.com.

Zgoda zwiększa liczbę osiedli na Zachodnim Brzegu o prawie połowę w trakcie kadencji obecnego skrajnie prawicowego rządu. W 2022 roku na Zachodnim Brzegu istniało 141 osiedli. Po ostatniej decyzji, jak donosi organizacja Peace Now, zajmująca się m.in. zwalczaniem osadnictwa, obecnie jest ich już 210.

Izraelskie osiedla na okupowanym Zachodnim Brzegu są uważane za nielegalne w świetle prawa międzynarodowego. Arabia Saudyjska już potępiła ten krok. Sekretarz Generalny ONZ, Antonio Guterres, stwierdził, że „nieustająca” ekspansja osiedli Izraela podsyca napięcia, ogranicza Palestyńczykom dostęp do ziemi i zagraża istnieniu suwerennego państwa palestyńskiego.

Jaki jest kontekst?

Ponad dwa miesiące temu, 10 października, w życie weszło porozumienie o zawieszeniu broni między Izraelem a Hamasem.

W ramach porozumienia izraelska armia wycofała się na tzw. żółtą linię. W ten sposób Izrael kontroluje około połowy Strefy. Hamas jest głównym politycznym rozgrywającym w pozostałej części Strefy. Choć porozumienie firmowane przez Donalda Trumpa zakładało rozbrojenie organizacji, ta perspektywa wydaje się dziś odległa. Międzynarodowe rozmowy na temat dalszych kroków stoją dziś w miejscu.

Co prawda zmniejszyły się intensywność izraelskich ataków i średnia liczba ofiar, ale izraelska armia dalej regularnie przeprowadza operacje w Strefie Gazy. 17 grudnia wystrzeliła pocisk moździerzowy w obszar mieszkalny, raniąc co najmniej 10 osób. Od 10 października w Strefie w wyniku izraelskich ataków zginęło co najmniej 370 osób. Armia oficjalnie utrzymuje, że uderza tylko w cele Hamasu, ale anonimowo żołnierze przyznają, że istnieje świadomość, że w atakach giną cywile.

Naruszenia zawieszenia broni są na porządku dziennym: w niedzielę kolejny Palestyńczyk zginął z rąk izraelskiej armii w Strefie Gazy. W sobotę palestyńskie Ministerstwo Zdrowia w Ramallah poinformowało, że dwóch Palestyńczyków, w tym 16-latek, zginęło w starciach z izraelskim wojskiem w północnej części Zachodniego Brzegu.

Przeczytaj także:

Co się wydarzyło?

Podczas szczytu państw bloku krajów Mercosur w Foz do Iguaçu na południu Brazylii głównym tematem była przyszła umowa handlowa z Unią Europejską. Jednak liderzy krajów Ameryki Łacińskiej debatowali też o kwestii Wenezueli. Lewicowy prezydent Brazylii Luiz Inacio Lula da Silva i prezydent Argentyny Javier Milei (wielki zwolennik Donalda Trumpa) nie znaleźli jednak porozumienia.

Lula ostrzegał przed eskalacją konfliktu. „Zbrojna interwencja w Wenezueli byłaby katastrofą humanitarną dla półkuli i niebezpiecznym precedensem dla świata” – powiedział prezydent Brazylii, otwierając szczyt Mercosur. Z kolei Milei chwalił Trumpa za agresywne podejście do kryzysu.

Ostatecznie wszelkie wzmianki o przyszłości Wenezueli zostały pominięte w deklaracji końcowej szczytu.

W konsekwencji sześć państw: obok Argentyny także Paragwaj, Panama, Boliwia, Ekwador i Peru wydało równoległą deklarację. Domagają się w niej „natychmiastowego przywrócenia porządku demokratycznego” i uwolnienia wszystkich więźniów politycznych, potępiając „niszczycielski” kryzys humanitarny.

Prezydent Brazylii uznał dokument za „stronniczy” i domagał się odrzucenia obecności marynarki wojennej Stanów Zjednoczonych na Karaibach oraz sankcji gospodarczych. Z kolei Yamandú Orsi, prezydent Urugwaju uznał język deklaracji za „zbyt konfrontacyjny”.

„W imieniu Wenezuelczyków dziękujemy rządom Argentyny, Paragwaju, Panamy, Boliwii, Ekwadoru i Peru za zdecydowane okazanie zaangażowania na rzecz demokracji i praw człowieka w naszym kraju oraz za żądanie zakończenia arbitralnych zatrzymań i uwolnienia prawie tysiąca więźniów politycznych przetrzymywanych przez reżim Maduro” – napisała w niedzielę María Corina Machado, świeżo upieczona laureatka Pokojowej Nagrody Nobla.

Przeczytaj także:

Kilka dni temu prezydent Stanów Zjednoczonych Donald Trump poinformował na swojej platformie cyfrowej Truth Social, że rząd Wenezueli został oficjalnie wpisany na amerykańską listę „zagranicznych organizacji terrorystycznych”. Jednocześnie ogłosił, że amerykańska marynarka wojenna będzie zatrzymywać „wszystkie tankowce objęte sankcjami” płynące z i do wenezuelskich portów. W sobotę siły amerykańskie zatrzymały drugi w ciągu dwóch tygodni statek u wybrzeży Wenezueli. W niedzielę Reuters poinformował, że Straż Przybrzeżna USA ściga kolejny tankowiec na wodach międzynarodowych w pobliżu Wenezueli.

W odpowiedzi wiceprezydent Wenezueli Delcy Rodríguez ogłosiła , że jej kraj osiągnął w tym roku swój cel produkcji 1,2 miliona baryłek ropy pomimo „nękania” ze strony USA. Ponadto reżim oświadczył, że swoje wsparcie po „kradzieży statków z ropą” zaoferował Wenezueli Iran.

Jaki jest kontekst?

Administracja Donalda Trumpa od kilku miesięcy prowadzi kampanię wymierzoną w wenezuelski reżim Nicolasa Maduro. Od wielu tygodni trwa też częściowa blokada morska Wenezueli – amerykańska flota atakuje łodzie i małe statki, które według źródeł USA mogą uczestniczyć w przemycie narkotyków w kierunku Stanów Zjednoczonych. Ofiarami tych ataków padają również załogi zwykłych łodzi rybackich.

„Nielegalny reżim Maduro wykorzystuje ropę z tych skradzionych pól naftowych do finansowania samego siebie, terroryzmu narkotykowego, handlu ludźmi, morderstw i porwań.” – tak Trump uzasadniał swą decyzję o objęciu sancjami wenezuelskich statków.

To zmiana retoryki. Do tej pory prezydent USA argumentował, że zwiększa presję na reżim Nicolasa Maduro z powodu walki z przemytnikami narkotyków, teraz otwarcie mówi o ropie.

Dlatego w ostatnich miesiącach amerykańskie wojska zwiększyły swoją obecność u wybrzeży Wenezueli. Trump ściągnął też z Europy na Karaiby lotniskowiec USS Gerald Ford. Od początku operacji wojskowej Waszyngton zbombardował 28 statków i blisko sto osób, nie przedstawiając żadnych dowodów na to, że ofiary były zamieszane w handel narkotykami.

Walka z nielegalnymi tankowcami to kolejny krok w eskalacji napięć między USA a Wenezuelą. O tym, jak wygląda to z perspektywy zwykłych mieszkańców Wenezueli, Miłada Jędrysik rozmawiała w podcaście OKO.press z reporterem Tomaszem Surdelem. „Bardzo wiele osób jest po prostu zrezygnowanych. Jak rozmawiam ze znajomymi, to mówią mi: niech oni już nas zbombardują i niech się to wszystko skończy” – mówi w tej rozmowie Surdel.

Głównym celem Trumpa pozostaje wyeliminowanie Maduro. "Jego dni są policzone” – powiedział Trump portalowi Politico w wywiadzie opublikowanym 9 grudnia.

Przeczytaj także:

Co się wydarzyło?

Głosowanie w sprawie klauzul chroniących unijnych rolników przed nadmiernym importem z krajów Mercosur wpisano do agendy poniedziałkowego posiedzenia ambasadorów UE. Co to oznacza?

Jak w OKO.press informowała Paulina Pacuła, w tym roku nie uda się sfinalizować prac nad umową o strefie wolnego handlu z krajami Mercosuru. Jednak, jak podaje RMF, Bruksela ma nowy plan, by podpisać ją 12 stycznia w Paragwaju. To oznacza, że klauzule muszą być przyjęte jeszcze w tym roku. Stąd poniedziałkowe głosowania.

We wtorek 16 lutego Parlament Europejski przyjął ambitniejszy niż proponowany przez Komisję pakiet środków ochronnych, które mają zabezpieczyć interesy europejskich rolników przed ewentualnymi wstrząsami rynkowymi spowodowanymi przez liberalizację handlu z największymi krajami Ameryki Południowej.

Pakiet zaproponowany przez Komisję zakładał środki ochronne na grupę produktów uznanych za wrażliwe. Na tej liście znalazły się wołowina, drób, ryż, miód, jaja, czosnek, etanol, cukier, mleko w proszku, rum, kukurydza i biodiesel. Lista została przygotowana po konsultacjach z organizacjami rolniczymi.

„[Wymóg wzajemności standardów – red.] to najważniejsza rzecz, o którą postulowali rolnicy i rolnicze związki branżowe, zarówno w Polsce, jak i w całej Europie. Chodzi nie tylko o to, by produkty spełniały te same standardy jakości, ale przede wszystkim o wzajemność w procesie produkcji, np. w odniesieniu do ograniczeń stosowania pestycydów i antybiotyków, które obowiązują unijnych rolników” – powiedział Krzysztof Hetman.

Dodał też, że te środki ochrony dla rolników to „przewrót kopernikański” ws. umowy z Mercosurem.

Jaki jest kontekst?

Finalizacja prac nad umową Mercosur to jeden z najważniejszych tematów tygodnia. Prace nad umową rozpoczęto w 1999 roku, negocjacje trwają już ponad 26 lat.

Umowa o wolnym handlu z krajami Mercosur zakłada utworzenie strefy wolnego handlu między Unią Europejską a krajami Mercosuru – Brazylią, Argentyną, Urugwajem i Paragwajem. Ta, jeśli powstanie, byłaby jedną z największych stref wolnego handlu na świecie.

Obejmowałaby rynki liczące 720 mln konsumentów (450 mln w UE i 270 mln w krajach Mercosur) i gospodarki o łącznym PKB 22,3 biliony dolarów.

Umowa zakłada przede wszystkim wyeliminowanie lub znaczne obniżenie ceł we wymianie handlowej. Obecnie są one bardzo wysokie i w przypadku niektórych kategorii produktów, takich jak właśnie produkty rolno-spożywcze, wynoszą nawet 40-50 proc., czyniąc wymianę handlową zupełnie nieopłacalną.

Obniżki mają dotyczyć ok. 90 proc. kategorii produktów importowanych i eksportowanych między UE a krajami Mercosuru.

„Jeśli poważnie myślimy o wzroście konkurencyjności europejskich gospodarek, potrzebujemy kolejnych umów handlowych (…) Umowa z Mercosurem to największa umowa handlowa, jaką negocjuje UE. W dobie ogromnej niepewności na światowych rynkach ze względu na napięcia między Stanami Zjednoczonymi a Chinami, ale też ze względu na zmieniającą się dynamikę w relacjach między USA a UE, jej podpisanie będzie ważnym sygnałem wysłanym światu, że handel oparty na stabilnych zasadach wciąż jest kluczowy dla rozwoju gospodarczego i przynosi korzyści krajom, które są gotowe reguł przestrzegać” – mówił Olof Gill.

„Ta umowa jest za duża i zbyt ważna, byśmy z niej zrezygnowali” – podkreślił rzecznik Komisji Europejskiej.

Umowa z krajami Mercosur ma też duże znaczenie geopolityczne. Jej celem jest stworzenie konkurencji w Ameryce Południowej dla wpływów Chin i Rosji oraz utworzenie nowych możliwości handlowych dla europejskiego biznesu, który ucierpiał na amerykańskich cłach.

Więcej o negocjacjach ws. umowy i o samej umowie przeczytacie w poniższych tekstach:

Przeczytaj także:

Co się wydarzyło?

„Jeżeli jest wzajemna wola polityczna to można ją ocenić tylko pozytywnie” – powiedział Pieskow w wywiadzie dla państwowej agencji informacyjnej RIA Novosti. To odpowiedź na słowa Macrona, który na początku tygodnia stwierdził, że ​​Europa powinna rozważyć ponowne nawiązanie kontaktów z Putinem, aby pomóc w zakończeniu konfliktu na Ukrainie.

Pałac Elizejski zareagował błyskawicznie. Ogłosił, że w najbliższych dniach zostanie podjęta decyzja w sprawie warunków, na jakich mogłoby to nastąpić.

Jak donosi Le Monde prezydencja francuska podkreśliła, że wszelkie dyskusje z Moskwą będą prowadzone „w pełnej przejrzystości” z prezydentem Ukrainy Wołodymyrem Zełenskim i Europejczykami, a jej celem pozostaje osiągnięcie „solidnego i trwałego pokoju” dla Ukrainy.

W lipcu prezydenci Francji i Rosji odbyli dwugodzinną rozmowę telefoniczną – pierwszą bezpośrednią rozmowę po trzech latach przerwy. Macron wezwał wóczas Putina do zawieszenia broni na Ukrainie, ale niewiele wskórał.

Przypomnijmy, że w poniedziałek 15 grudnia zakończyła się dwudniowa runda negocjacji w Berlinie, w której uczestniczyła delegacja Ukrainy wraz z prezydentem Wołodymyrem Zełenskim, a także m.in. wysłannicy prezydenta USA Donalda Trumpa, Steve Witkoff i Jared Kushner. Gospodarzem rozmów był kanclerz Niemiec Friedrich Merz, który po zakończeniu spotkania ocenił, że po raz pierwszy od początku wojny pojawiły się realne szanse na rozejm w Ukrainie. Jak pisały w OKO.press Agnieszka Jędrzyjczyk i Krystyna Garbicz Ukraińcy wspólnie z Europejczykami i Amerykanami uzgodnili, że razem dążą do pięciu celów, m.in. rozejmu po czterech latach wojny, gwarancji bezpieczeństwa dla Ukrainy i utrzymania jedności i siły NATO oraz UE.

Tymczasem w Miami trwają rozmowy amerykańskich negocjatorów ze specjalnym wysłannikiem Putina, Kiryłem Dmitrijewem. na temat europejskich propozycji Według amerykańskich mediów w sobotę negocjatorzy Waszyngtonu przekazali Rosji listę pytań i oczekiwań. Rosjanin uznał rozmowy ze Stevem Witkoffem i zięciem prezydenta Donalda Trumpa, Jaredem Kushnerem za „konstruktywne”,

Nieco inne zdanie ma Jurij Uszakow, doradca Kremla ds. polityki zagranicznej. „Jestem pewien, że propozycje, które Europejczycy i Ukraińcy złożyli lub próbują złożyć, z pewnością nie poprawiają dokumentu i nie zwiększają możliwości osiągnięcia długotrwałego pokoju” – powiedział w niedzielę rano Uszakow, cytowany przez agencję informacyjną Interfax. Dodał, że Dmitrijew „wróci do Moskwy i złoży raport", a Rosjanie omówią dalsze działania.

Jaki jest kontekst?

Podstawą rozmów pokojowych jest prorosyjski „28-punktowy plan Trumpa”, ujawniony w mediach pod koniec listopada. Europejczycy i Ukraińcy starają się go zmienić. Przy czym Ukraina przystaje na niektóre niekorzystne dla siebie punkty – ale w zamian domaga się gwarancji bezpieczeństwa od sojuszników i pomoc w odbudowie kraju po zniszczeniach czteroletniej wojny.

„Nie uważam, by ustalenia z Berlina faktycznie przybliżyły nas do porozumienia pokojowego. Sądzę, że europejskim politykom chodzi bardziej o to, żeby zapewnić lub spróbować zapewnić prezydenta Donalda Trumpa, że powinien być z nami, a nie wycofywać się z kwestii Ukrainy. Zamiast wtykać mu dwa palce w oczy, sprawić, żeby poczuł, że robi coś pożytecznego i ważnego” – oceniała w rozmowie z OKO.press Nathalie Tocci, dyrektorka włoskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych i była doradczyni Wysokich Przedstawicieli UE Federiki Mogherini i Josepa Borrella.

W ubiegłym tygodniu przywódcy Unii Europejskiej zgodzili się w piątek przekazać Ukrainie 90 miliardów euro na pokrycie jej potrzeb militarnych i gospodarczych w ciągu najbliższych dwóch lat, jednak nie udało im się przezwyciężyć różnic z Belgią, które pozwoliłyby im wykorzystać zamrożone aktywa rosyjskie do pozyskania funduszy. Jak pisała Paulina Pacuła w OKO.press środki mają zostać przekazane w trybie pilnym, a całość zostanie sfinansowana ze wspólnego długu, gwarantowanego przez budżet Unii Europejskiej.

W piątek Putin przemówił do narodu w ramach corocznej konferencji prasowej. W drugiej godzinie programu dopuszczony do głosu został dziennikarz NBC. Zapytał, czy – wobec gotowości Ukrainy do ustępstw i nieprzejednanego stanowiska Rosji Putin nie czuje się teraz winny śmierci na tej wojnie. Putin dał tę samą powtarzaną od lat opowieść o tym, że to "nie Rosja zaczęła”. A poza tym on już poszedł na kompromis, w czasie spotkania z Trumpem na Alasce 15 sierpnia. Tymczasem Amertkanie te propozycje zmienili na gorsze – powodu nacisku Ukrainy i „jej europejskich partnerów”.

Jak pisała w OKO.press Agnieszka Jędrzejczyk w trzeciej godzinie programu dziennikarzowi serbskiemu Putin powtórzył to, co ostatnio opowiada w kółko. Że Rosja chce wypełnienia zobowiązania USA z początku lat 90., że NATO nie rozszerzy się na Zachód (czyli domaga się wycofania NATO z Europy Środkowej).

Przeczytaj także: