Krótko i na temat: najnowsze depesze OKO.press z Polski i ze świata

Papież Franciszek zmarł 21 kwietnia 2025 r. 26 kwietnia w Watykanie odbył się jego pogrzeb:

Przeczytaj także:

Teraz czas na konklawe, czyli zgromadzenie kardynałów, podczas którego zostanie wybrany nowy papież. Konklawe rozpocznie się 7 maja po południu. Jak to będzie wyglądało?

Co się wydarzy?

Najpierw kardynałowie z 71 krajów w uroczystej procesji przejdą do Kaplicy Sykstyńskiej. Tam zostaną zamknięci do momentu, gdy uda im się wybrać nowego biskupa Rzymu. W obecnym konklawe weźmie udział 133 kardynałów – elektów. Z Polski do Watykanu pojechało czterech kardynałów: Stanisław Ryłko, Kazimierz Nycz, Konrad Krajewski i Grzegorz Ryś.

Już dzisiaj ma odbyć się pierwsze głosowanie. Kardynałowie głosować będą do skutku, czyli do momentu gdy 2/3 głosów wyłoni nowego papieża. Pierwsze głosowanie, które odbędzie się wieczorem 7 maja, zapewne nie przyniesie rozstrzygnięcia – zazwczyaj traktuje się je jako sposób na rozpoznanie sytuacji i rzeczywistych kandydatów. Każdego kolejnego dnia odbędą się 4 głosowania, dwa rano i dwa wieczorem. Głosowanie bez wyboru sygnalizuje czarny dym unoszący się nad Kaplicą Sykstyńską. Biały dym będzie oznaczać, że wyboru dokonano.

Konklawe przewodniczy 70-letni włoski kardynał Pietro Parolin, dotychczasowy sekretarz stanu Stolicy Apostolskiej. Jest on najstarszym (nie wiekiem, ale nominacją) kardynałem. Parolin wymieniany jest jako możliwy kandydat na przyszłego papieża.

Jaki jest kontekst?

Papież Franciszek zmarł 21 kwietnia 2025 r. w wieku 88 lat. Informację przekazała Dykasteria ds. Komunikacji Stolicy Apostolskiej. Jorge Mario Bergoglio był zwierzchnikiem Kościoła katolickiego od 13 marca 2013 r. Zastąpił Josepha Ratzingera, czyli Benedykta XVI, który zrezygnował z funkcji 11 lutego 2013 roku ze względu na stan zdrowia.

Więcej o pontyfikacie papieża Franciszka:

Przeczytaj także:

Oświadczenie cytowane przez BBC stwierdza, że żaden pakistański obiekt wojskowy nie został zaatakowany.

Rząd Indii poinformował, że jego siły zbrojne rozpoczęły „Operację Sindoor”, „uderzając w infrastrukturę terrorystyczną” w Pakistanie i administrowanym przez Pakistan Kaszmirze, „skąd były planowane i kierowane ataki terrorystyczne na Indie”.

W oświadczeniu rząd Indii poinformował, że „zaatakowano dziewięć miejsc”.

„Te kroki są następstwem barbarzyńskiego ataku terrorystycznego w Pahalgam, w którym zamordowano 25 Hindusów i jednego obywatela Nepalu” – stwierdziło Ministerstwo Obrony Indii w swoim oświadczeniu. W ten sposób odniosło się do ataku, który miał miejsce w zeszłym miesiącu w administrowanym przez Indie Kaszmirze (więcej o nim w dalszej części tekstu). – „Nasze działania były skoncentrowane, wyważone i nie miały charakteru eskalacyjnego. Żadne pakistańskie obiekty wojskowe nie zostały zaatakowane. Indie wykazały się znaczną powściągliwością w wyborze celów i metod wykonania".

Według Reutersa napływają także doniesienia o intensywnym ostrzale i głośnych eksplozjach na terenach przygranicznych administrowanego przez Pakistan stanu Kaszmir. Po eksplozjach w Muzaffarabadzie, stolicy pakistańskiego Kaszmiru, nastąpiła przerwa w dostawie prądu.

CNN poinformowało, że zaatakowano pięć lokalizacji: Kotli, Ahmadpur East, Muzaffarabad, Bagh i Muridke. Trzy z tych miejsc – Kotli, Muzaffarabad i Bagh – znajdują się w Kaszmirze. Ahmadpur East i Muridke znajdują się w pakistańskiej prowincji Pendżab.

Pojawiają się też pierwsze doniesienia o ofiarach. Wedłu rzecznika prasowego pakistańskiej armii, Ahmeda, Sharifa Chaudhry`ego, zginęły trzy osoby, w tym dziecko. Dwanaście osób zostało rannych.

Rzecznik armii pakistańskiej oznajmił, że Islamabad „odpowie na ten [atak] w wybranym przez siebie czasie i miejscu”.

To haniebny i tchórzliwy atak, który został przeprowadzony z przestrzeni powietrznej Indii” – dodał.

Wg rzecznika pakistańskich sił zbrojnych gen. Ahmeda Szarifa, osiem osób zginęło, a 40 zostało rannych.

Jaki jest kontekst?

Relacje między Indiami a Pakistanem gwałtownie się pogorszyły po ataku bojowników na turystów w Kaszmirze w zeszłym miesiącu. Zginęło w nim 26 osób. Do ataku przyznała się jedna z grup terrorystycznych. Na skutek tego Indie oskarżyły Pakistan o wspieranie transgranicznego terroryzmu – zarzut, który Islamabad stanowczo zaprzecza.

W tej sytuacji Indie podjęły szereg działań przeciwko Pakistanowi: wydaliły pakistańskich attaché wojskowych, zawiesiły obowiązujący od ponad sześćdziesięciu lat Traktat o wodach rzeki Indus i zamknęły punkt tranzytowy w Attari. Natomiast 29 kwietnia, na spotkaniu z dowódcami wojskowymi, premier Indii stwierdził, że siły zbrojne kraju mają „pełną swobodę operacyjną w decydowaniu o sposobie, celu i czasie reakcji” na atak w Pahalgam. Kilka dni temu władze Pakistanu poinformowały, że Indie planują atak militarny. A premier Indii Narenda Modi odwołał dawno zapowiadaną podróż do Moskwy na defiladę 9 maja.

Oba państwa są mocarstwami atomowymi.

O konflikcie pisał w OKO.press Jakub Szymczak:

Przeczytaj także:

Na zdjęciu – zachód słońca w Dżammu i Kaszmirem kilka godzin przed atakiem. Innych zdjęć jeszcze nie ma.

Co się wydarzyło?

Przewodniczący centroprawicowej Unii Chrześcijańskich Demokratów (CDU), Friedrich Merz, został wybrany X. kanclerzem Niemiec. Kandydaturę Merza poparło 325 członków i członkiń Bundestagu — o dziewięć więcej niż wymagana większość. Przeciwko było 289 osób. Głosowanie było tajne.

Nie obeszło się jednak bez perturbacji. Merz, jako pierwszy kanclerz Republiki Federalnej Niemiec od 1949 roku, nie został wybrany w pierwszym głosowaniu. Potrzebna była zmiana porządku obrad i dodatkowa elekcja.

Pierwsze głosowanie, które odbyło się w Bundestagu przed południem, zakończyło się niepowodzeniem. Za Merzem opowiedziało się jedynie 310 posłów z 630 posłów zgromadzenia. 307 było przeciw.

Jak informuje portal Deutsche Welle, decyzja o drugim głosowaniu jeszcze tego samego dnia zapadła podczas rozmów koalicyjnych frakcji chadeckiej CDU/CSU i socjaldemokratycznej SPD. Niezbędna była też konsultacja z opozycyjnymi klubami Zielonych i Lewicy. Do zmiany porządku obrad potrzeba było bowiem większości dwóch trzecich w Bundestagu, co wymagało poparcia części opozycji.

Lewica i Zieloni zgodzili się poprzeć wniosek o przeprowadzenie ponownego głosowania. Ale ugrupowania te podkreśliły, że to nie jest wyraz poparcia dla samego Merza i jego polityki, lecz wyraz ich odpowiedzialności za kraj, któremu nie służy długie pozostawanie bez działającego rządu.

Nie wiadomo, czyje głosy Merz ostatecznie zmobilizował, by jednak uzyskać nominację — te rozmowy odbywały się za zamkniętymi drzwiami. Wiadomo jednak, że posłowie niechętni kanclerzowi znajdują się zarówno w jego własnej partii CDU i siostrzanej CSU, jak i w SPD.

Długie negocjacje

Friedrich Merz był kandydatem na kanclerza partii CDU w wyborach federalnych, które odbyły się 23 lutego. CDU/CSU zdobyła wówczas 28,6 proc., a więc do sformowania rządu niezbędne było utworzenie koalicji.

Do urn poszło aż 82,5 proc. uprawnionych do głosowania. To była rekordowa frekwencja od 1990 roku. Wyborców szczególnie zmotywowało ryzyko dojścia do władzy skrajnej prawicy.

Już w wieczór wyborczy Merz ogłosił, że będzie chciał sformować koalicję z socjaldemokratami z SPD, partii, która dopiero co przegrała wybory. SPD, które do wyborów poprowadził były kanclerz Olaf Scholz pomimo niskich notowań, zdobyła tylko 16 proc. głosów, niemal 10 pkt proc. mniej niż przed czteroma laty.

CDU jeszcze w trakcie kampanii wykluczyła tworzenie jakiejkolwiek koalicji ze skrajnie prawicową Alternatywą dla Niemiec (AfD), nawet jeśli partia ta zdobyłaby drugą lokatę, do czego ostatecznie doszło.

Tradycją niemieckiej polityki przez lata było, że koalicje rządzące, tzw. wielką koalicję, tworzą zwycięzca wyborów z partią, która zdobyła drugą lokatę. Nigdy jednak nie doszło jednak do tego, by drugi wynik w wyborach zdobyła partia antydemokratyczna i podejrzewana o finansowanie z Rosji.

SPD zgodziła się wejść w koalicję z CDU/CSU, ale niemal 2,5 miesiąca trwało dogadanie szczegółów. Umowa koalicyjna została przedstawiona już 9 kwietnia, ale długo zajmowało dogadywanie podziału stanowisk i innych szczegółów.

„Niemcy wróciły”

Jak na łamach OKO.press pisał Jakub Szymczak, nowy rząd stoi przed trudnym zadaniem — od 2019 niemiecka gospodarka praktycznie stoi w miejscu. Bardzo ważny dla niej sektor motoryzacyjny nie radzi sobie z konkurencją z Chin.

Pewną nadzieję daje jednak podejście przyszłego kanclerza Merza do hamującego rozwój hamulca długu, który Niemcy wpisali do konstytucji w 2009 roku. Rozwiązanie to uniemożliwiało szersze inwestycje w infrastrukturę.

Jeszcze w poprzednim składzie Bundestagu a po wyborach Merzowi udało się doprowadzić do praktycznego rozmontowania mechanizmu i zagwarantowania ogromnego pakietu inwestycyjnego.

Według koalicjantów priorytetami na kolejne cztery lata będą bezpieczeństwo, korzystne dla Europy rozwiązanie wojny w Ukrainie i przełamanie stagnacji gospodarczej, w jakiej są Niemcy. Odbierając nominację z rąk prezydenta Franka-Waltera Steinmeiera w Pałacu Prezydenckim Bellevue w Berlinie 6 maja Merz powtórzył to, co mówił już po wyborach: Niemcy wróciły.

Friedrich Merz obiecuje większą stabilność Berlina (w tym rządzącej koalicji) i mocne przywództwo w sprawach europejskich.

Przeczytaj także:

Co się wydarzyło?

Andrzej Duda zdecydował się zawetować rządowy projekt ustawy wprowadzający obniżkę składki zdrowotnej dla osób samozatrudnionych. Nowe przepisy w kwietniu uchwalił Sejm dzięki głosom Koalicji Obywatelskiej, PSL-u i Polski 2050. Klub Lewicy, koło Razem oraz zdecydowana większość klubu PiS była przeciwna tej obniżce. Konfederacja wstrzymała się od głosu, co pozwoliło ustawie przejść.

Małgorzata Paprocka, szefowa Kancelarii Prezydenta wymieniła powody, dla których Andrzej Duda nie zdecydował się na podpis:

„Wielomiliardowy deficyt, niezatwierdzony plan finansowy NFZ–u na bieżący rok, niezapłacone nadwykonania za ostatni kwartał ubiegłego roku, eksperci wskazujący na potencjalny brak płynności w drugim półroczu bieżącego roku – brak możliwości finansowania na bieżąco świadczeń opieki zdrowotnej” – przekazała urzędniczka.

„Ta ustawa budzi bardzo poważne wątpliwości w zakresie sprawiedliwości społecznej, jest wprost z zasadami konstytucyjnymi sprzeczna” – dodała.

W ostatnich tygodniach do zawetowania projektu ustawy nakłaniały prezydenta różne środowiska lekarskie, a także politycy związani z lewicą. Ze specjalną wizytą w sprawie składki zdrowotnej w Pałacu Prezydenckim pojawił się Adrian Zandberg, kandydat partii Razem na prezydenta, a kilka dni później także Magdalena Biejat, kandydatka Nowej Lewicy.

„PiS podwyższył składkę zdrowotną dla przedsiębiorców. Zaproponowałem jej obniżenie. Prezydent Duda obniżenie zawetował. Szkodzą, bo wciąż mogą. Zostało 91 dni, 9 godzin i 2 minuty” – tak decyzję Andrzeja Dudy skomentował na Twitterze (X) premier Donald Tusk.

Jaki jest kontekst?

Według nowelizacji, której nie podpisał Andrzej Duda, samozatrudnieni, bez względu na formę opodatkowania, mieli płacić istotnie niższą składkę zdrowotną niż dziś. Reforma obejmowała ok. 2,6 mln przedsiębiorców, z czego zyskiwało ok. 2,45 mln.

Wyjątkiem były osoby korzystające z ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych z bardzo wysokimi przychodami – zapłaciliby więcej niż teraz (chodzi w praktyce o ryczałtowców z ponad 56 tys. przychodu miesięcznie).

Przedsiębiorcy mieli płacić znacząco niższą składkę niż pracownicy o tych samych dochodach. Np. przedsiębiorca z dochodem odpowiadającym przeciętnemu wynagrodzeniu (dziś ok. 8,5 tys. zł brutto) zapłaciłby dwa razy niższą składkę niż pracownik z taką pensją. Jak wskazuje w podsumowaniu zmian organizacja audytorsko-doradcza Grant Thornton, pracownik na minimalnym wynagrodzeniu zapłaciłby wyższą składkę niż przedsiębiorcy z dochodem na poziomie 10 tys. zł, albo ryczałtowcy z 25 tys. zł przychodu.

NFZ straciłby na reformie 5,854 mld zł, ale przez niektóre przepisy ustawy (wycofanie możliwości odliczenia składek zdrowotnych od podstawy dla podatku liniowego oraz częściowo od podatku dla ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych i karty podatkowej) budżet państwa miał zyskać 1,223 mld zł. Łączna strata dla sektora finansów publicznych była więc szacowana na 4,626 mld zł w 2026 roku.

Minister finansów zapewniał, że prawie 6-miliardowa dziura w budżecie NFZ, która byłaby skutkiem ustawy, miała zostać zasypana ze środków budżetu państwa.

Przeczytaj teksty OKO.press na podobny temat:

Przeczytaj także:

Co się wydarzyło?

Friedrich Merz, 69-letni lider CDU/CSU przegrał we wtorek pierwszą turę głosowania, które miało zagwarantować mu objęcie stanowiska kanclerza. W poniedziałek chadecy podpisali umowę koalicyjną z centrolewicową SPD. Merz potrzebował w Bundestagu 316 głosów i według niemieckiej prasy dzisiejsze głosowania miały być jedynie formalnością. Okazało się jednak, że zagłosowało na niego tylko 310 parlamentarzystów. To precedens w powojennej historii Niemiec. Posiedzenia zostało przerwane, a grupy parlamentarne udały się na konsultacje. Jak podaje Reuters, izba niższa ma teraz 14 dni na wybranie Merza lub innego kandydata na kanclerza bezwzględną większością głosów. Najbliższe głosowanie może odbyć się we wtorek.

Jaki jest kontekst?

W lutym 2025 roku odbyły się przyspieszone wybory po rozpadzie koalicji SPD z Zielonymi i liberałami. Pierwsze miejsce z wynikiem 28,5 proc. zajęło CDU/CSU. Za nią uplasowała się skrajnie prawicowa AfD, którą poparło 20,8 proc. wyborców. Na trzecie miejsce spadła rządząca do tej pory SPD (16,4 proc.). Dalej są Zieloni (11,6) i Die Linke (8,8 proc.).rozkład mandatów daje chadekom i socjaldemokratom większość.

CDU/CSU i SPD razem mają 328 deputowanych. To tylko 12 głosów ponad większość, ale i szansa na w miarę stabilne rządy bez konieczności szukania trzeciego koalicjanta.

Przeczytaj teksty OKO.press na podobny temat:

Przeczytaj także: