NBP ukrywa pensję Pawła Muchy i innych doradców prezesa. „Lex Wojciechowska” nie działa

Od początku 2021 roku Paweł Mucha, były wiceszef Kancelarii Prezydenta RP, jest doradcą prezesa Narodowego Banku Polskiego. Choć stanowisko nie jest tak prestiżowe jak dawniej, Mucha może zarabiać u boku Glapińskiego nawet trzykrotnie więcej niż u boku Dudy. Zapytaliśmy NBP, jaką dokładnie ma pensję.

Zestawienie ma zamieszczać raz do roku, na swojej stronie internetowej. Ale o informacje dotyczące wynagrodzeń może także wystąpić każdy obywatel, w dowolnym momencie - uznane zostały bowiem za informację publiczną.

Przepisy te zostały wprowadzone na początku 2019 roku, po aferze wokół gigantycznych wynagrodzeń bliskich współpracownic Adama Glapińskiego - Martyny Wojciechowskiej i Kamili Sukiennik. By nie dopuścić do spadków sondażowych, podobnych do tych, jakie nastąpiły po ujawnieniu nagród dla członków rządu Beaty Szydło, PiS błyskawicznie przeprowadził wówczas przez parlament nowelizację ustawy o NBP.

Ale - jak się okazuje - władze NBP znalazły sposób, by znów ukryć te wynagrodzenia przed opinią publiczną.

Zamiast podawać pensje oddzielnie dla każdego stanowiska, publikują sumę wynagrodzeń wszystkich osób zatrudnionych w banku na danym stanowisku. Na przykład: zliczają zarobki wszystkich doradców prezesa Glapińskiego i upubliczniają tylko ich łączne wynagrodzenie. W dodatku bez informacji, ilu było doradców.

Gdy zapytaliśmy NBP o zarobki Pawła Muchy, rzecznik banku odesłał nas do zestawienia wynagrodzeń na kierowniczych stanowiskach z 2019 roku (choć Mucha pracował jeszcze wówczas w kancelarii Dudy). Wynika z niego, że doradcy prezesa zarobili wówczas łącznie prawie 2,3 mln zł. Rzecznik nie odpowiedział nam jednak, ilu doradców miał w 2019 roku prezes. Nie mogliśmy więc wyliczyć nawet ich średniego wynagrodzenia.

Prestiż mniejszy, ale wynagrodzenie wyższe

O tym, że Paweł Mucha ma odejść z kancelarii prezydenta i że trwają poszukiwania stanowiska dla niego, OKO.press pisało latem ubiegłego roku. W styczniu 2021 portal Interia poinformował, że od początku roku jest on doradcą prezesa NBP Adama Glapińskiego. Doradza też prezydentowi Dudzie, ale już tylko społecznie.

Mucha jest prawnikiem. Od 2010 do 2016 roku prowadził własną kancelarię adwokacką w Gryfinie, z oddziałem w Szczecinie. W 2016 roku został społecznym doradcą prezydenta Dudy, a rok później - ministrem w jego kancelarii. W 2017 roku objął funkcję wiceszefa Kancelarii Prezydenta RP.

Równocześnie - od 2006 roku, z roczną przerwą - jest radnym sejmiku województwa zachodniopomorskiego, a od 2015 roku prowadzi także zajęcia z prawa publicznego i gospodarczego w Wyższej Szkole Administracji Publicznej w Szczecinie.

Z oświadczeń majątkowych, które składał jako radny wynika, że:

• w 2014 zarobił 108.728 zł,
• w 2015 - 128.055 zł,
• w 2016 - 352.468 zł,
• w 2017 - 223.614 zł,
• w 2018 - 168.664 zł
• i w 2019 - 169.790 zł.

Dodatkowo co roku miał 12 tys. zł dochodu z najmu i około 30 tys. zł diety radnego sejmiku.

Nie wiadomo, ile dokładnie Mucha zarabiał w kancelarii prezydenta (mimo, że w oświadczeniach majątkowych powinien podawać każde wynagrodzenie oddzielnie, od kilku lat konsekwentnie wpisuje łączne dochody).

Lex Wojciechowska

Chcieliśmy dowiedzieć się, ile dokładnie wynosi jego pensja. Ta informacja powinna być jawna za sprawą głośnej afery związanej z gigantycznymi wynagrodzeniami współpracownic prezesa NBP Adama Glapińskiego.

W grudniu 2018 roku „Gazeta Wyborcza” opublikowała artykuł o karierach Martyny Wojciechowskiej (szefowej departamentu komunikacji NBP) i Kamili Sukiennik (szefowej gabinetu prezesa Glapińskiego). Dziennikarze oszacowali, że Wojciechowska może zarabiać nawet 65 tys. zł miesięcznie.

OKO.press ujawniło później, że Wojciechowska, jako radna mazowieckiego sejmiku powinna złożyć oświadczenie majątkowe, ale ukryła swoje zarobki przed opinią publiczną, rezygnując w 2018 roku z mandatu radnej i - wbrew przepisom - nie składając oświadczenia na dzień rezygnacji z funkcji.

Potem ujawniliśmy również, że inna była radna PiS Sylwia Matusiak, jako dyrektorka departamentu edukacji i wydawnictw NBP, zarabiała średnio ponad 45 tys. zł miesięcznie.

Władze NBP twierdziły wówczas, że informacje o dochodach Wojciechowskiej są nieprawdziwe. Nie chciały odpowiadać na pytania o zarobki innych pracowników. Tłumaczyły, że bank nie podlega w tym zakresie przepisom ustawy o dostępie do informacji publicznej.

Na fali społecznego oburzenia związanego z tą sprawą, w styczniu 2019 roku posłowie klubów PO, Kukiz’15 i PiS złożyli w Sejmie trzy projekty ustaw wprowadzających jawność wynagrodzeń w NBP. Rozpatrywano je łącznie.

Poseł Andrzej Szlachta z PiS, przedstawiając na posiedzeniu Sejmu ostateczny projekt ustawy, mówił, że jest ona „odpowiedzią na oczekiwania społeczne w zakresie transparentności wynagrodzeń osób zajmujących wyższe stanowiska kierownicze w Narodowym Banku Polskim.” I że „jako fundamentalną zasadę kształtowania wynagrodzeń w Narodowym Banku Polskim” wprowadza „zasadę jawności”. I tak rzeczywiście mogło się wydawać.

Ustawa wprowadziła:

• limit wynagrodzeń pracowników banku (maksymalnie 0,6-krotność wynagrodzenia prezesa NBP),
• zasadę, że wynagrodzenia wszystkich członków zarządu banku, dyrektorów i wicedyrektorów departamentów i oddziałów oraz osób „zajmujących stanowiska równorzędne pod względem płacowym ze stanowiskiem dyrektora departamentu i jego zastępcy” są jawne i mają być publikowane co roku na stronie internetowej NBP oraz, że stanowią one informację publiczną,
• obowiązek składania oświadczeń majątkowych przez osoby pracujące na w/w stanowiskach
• i obowiązek opublikowania przez NBP zestawienia wynagrodzeń wszystkich osób, które pracowały na w/w stanowiskach od 1995 roku, gdy przeprowadzono denominację złotówki.

W tym ostatnim przypadku władzom PiS chodziło o to, by pokazać, że wynagrodzenia w NBP są wysokie nie tylko za rządów Adama Glapińskiego, ale że były takie również za jego poprzedników.

2019 rok: jawność aż do prehistorii

Krótko po nowelizacji ustawy Narodowy Bank Polski opublikował listy wynagrodzeń wszystkich osób pracujących na stanowiskach kierowniczych prawie ćwierć wieku wstecz. Z rozbiciem na poszczególne stanowiska i na lata. Jeśli np. w zarządzie banku, oprócz prezesa i wiceprezesów zasiadało kilku członków, bank wyliczał każdego z tych członków osobno i osobno podawał wynagrodzenie każdego z nich. Podkreślmy: od 1995 do 2018 roku!

Zestawienie za lata 2016-2018 obejmowało wynagrodzenia ponad 200 pracowników banku. Podano tylko ich stanowiska, ale w wielu przypadkach łatwo można było się zorientować, o kogo chodzi. Z upublicznionych list wynikało, że np. w 2018 roku:

• prezes Adam Glapiński zarobił prawie 710 tys. zł (średnio blisko 60 tys. zł miesięcznie);
• najlepiej zarabiającym dyrektorem departamentu była Martyna Wojciechowska - bank wypłacił jej prawie 595 tys. zł, czyli prawie 50 tys. zł miesięcznie (dodatkowo zarabiała 12 tys. zł w Bankowym Funduszu Gwarancyjnym);
• a np. Anna Kasprzyszak, była żona ministra Mariusza Kamińskiego, dyrektorka departamentu edukacji i wydawnictw otrzymała ponad 466 tys. zł wynagrodzenia (blisko 39 tys. zł miesięcznie).

Dla porównania: dyrektor departamentu zarządzania ryzykiem finansowym zarobił w 2018 roku 265 tys. zł, a dyrektor departamentu rozliczeń transakcji finansowych - 288 tys. zł.

2020 rok: parodia jawności

Po roku afera wokół NBP przycichła. Współpracownicy Adama Glapińskiego pozostali na swoich posadach, niektórzy z minimalnie obniżonymi wynagrodzeniami.

Wiosną 2020 roku bank opublikował kolejne zestawienie wynagrodzeń. Ale zamiast ujawnić - jak to zrobił w 2019 roku - wynagrodzenia poszczególnych osób zatrudnionych na najwyższych stanowiskach, podał sumę wynagrodzeń wszystkich osób zatrudnionych na danym stanowisku. Wyliczył, że:

• wszyscy zwykli członkowie zarządu banku zarobili łącznie prawie 2,8 mln zł,
• wszyscy dyrektorzy oddziałów okręgowych - ponad 5 mln zł, a wszyscy ich zastępcy - 4 mln zł,
• wszystkim dyrektorom departamentów wypłacono prawie 12,2 mln zł, a ich zastępcom - prawie 18,4 mln
• i wszyscy doradcy prezesa dostali w sumie prawie 2,3 mln zł wynagrodzenia.

Nie podał przy tym nawet, ile osób pracowało na każdym z tych stanowisk.

Taka forma udostępnienia danych o wynagrodzeniach jest sprzeczna z interpretacją ustawy o NBP, przedstawianą w 2019 roku przez sam bank. W trakcie prac nad nowelizacją ustawy, prezes Adam Glapiński usiłował przekonać posłów, by nie wprowadzali obowiązku publikowania wynagrodzeń "odrębnie za każdy miesiąc dla każdego [wysokiego] stanowiska w NBP".

W opinii do projektu ustawy Glapiński pisał: „Publikowanie danych »odrębne dla każdego stanowiska« w powiązaniu z tym, że poza wynagrodzeniem określonym dla »poszczególnych stanowisk« publikacji mają podlegać także dodatkowe składniki (w tym w szczególności nagrody, premie i dodatki), może wskazywać, że publikacja powinna następować w ujęciu osobowym, dotycząc imiennie osób zajmujących stanowiska wskazane w projektowanej treści art. 66 ust. 4 ustawy o NBP”.

Podczas posiedzenia sejmowej komisji finansów wiceprezes NBP Anna Trzecińska przekonywała posłów, że jeśli przepisy o ujawnianiu wynagrodzeń dla poszczególnych stanowisk wejdą w życie, bank będzie musiał za każdym razem opracować "sto dwadzieścia parę pozycji", bo tyle ludzi pracuje w banku na "wysokich" stanowiskach.

Parlament pozostawił jednak ten zapis. Wcześniej, w uzasadnieniu swojego projektu ustawy, posłowie PiS pisali, że „wysokość wynagrodzeń będzie podawana do publicznej wiadomości, poprzez wskazanie konkretnego stanowiska, wynagrodzenia za każdy miesiąc, w tym w szczególności nagród, premii i dodatków w roku kalendarzowym poprzedzającym rok, którego dotyczy publikacja”.

We fragmencie dotyczącym ujawniania wynagrodzeń w NBP za ćwierć wieku wstecz wyjaśniali, że „analogicznie jak w przypadku publikowania wysokości aktualnych wynagrodzeń, niezbędne będzie ogłaszanie wysokości wynagrodzeń przy zachowaniu pewnego minimum ustawowego, tj. wskazanie stanowiska, wynagrodzenia za każdy miesiąc, w tym w szczególności nagród, premii i dodatków.

Dwa lata po nowelizacji ustawy o NBP okazuje się, że "tendencjom uśredniającym wysokość wynagrodzeń" nie udało się zapobiec. Opinia publiczna nie dowie się już, ile zarabiały w 2019 roku Martyna Wojciechowska czy Kamila Sukiennik. I jakie wynagrodzenie otrzymuje jako doradca prezesa Paweł Mucha.

Jedyna nadzieja w tym, że Mucha jest radnym i będzie musiał ujawnić swoje wynagrodzenie w oświadczeniu majątkowym. Chyba że, tak jak Wojciechowska, złoży mandat, by uciec przed tym obowiązkiem.