Rok temu PiS ograniczył dostęp do antykoncepcji. "Lekarze kobietom" pomogli już prawie 9 tys. kobiet

Już od roku Polki mają trudniejszy dostęp do antykoncepcji awaryjnej niż kobiety w całej Europie. Minister Konstanty Radziwiłł odszedł, ale zostawił po sobie jedną z najbardziej restrykcyjnych ustaw w UE. W lipcu 2017 w odpowiedzi na politykę ministra zdrowia skrzyknęli się polscy lekarze. Postanowili pomóc kobietom w uzyskaniu (tanio i szybko) recepty na pigułkę.

Sposób działania jest prosty - do inicjatywy zgłaszają się lekarze, deklarując, że chcą bezpłatnie lub za symboliczna złotówkę udzielać pomocy kobietom w sytuacjach awaryjnych. Kobiety, które zgłoszą się do "Lekarze Kobietom", są kierowane do najbliższego lekarza zrzeszonego w inicjatywie.

Najpierw jednak, co podkreślają organizatorki, kobiety są kierowane do własnych lekarzy rodzinnych lub ginekologów, którzy powinni receptę wypisać: "Działanie inicjatywy Lekarze Kobietom ma stanowić wyjście awaryjne w sytuacji, gdy pacjentka spotkała się już z odmową".

Okazało się, że zainteresowanie jest ogromne. Jak podały 23 lipca koordynatorki akcji, przez rok zgłosiły się do nich 8663 osoby. W kwietniu 2018 roku inicjatywa otrzymała nagrodę Okulary Równości, przyznawaną przez Fundację im. Izabeli Jarugi-Nowackiej.

Organizatorki apelują też do lekarzy z całej Polski, by zgłaszali do inicjatywy.

Zakusy na tabletkę

Ograniczenie dostępności tabletki "tylko na receptę" nie podoba się jednak nie tylko środowiskom kobiecym, ale także prawicowym, które chciałyby zakazać jej sprzedaży. W kwietniu 2018 roku posłanka PiS Anna Sobecka w interpelacji do ministra zdrowia pytała, czy w związku z rzekomym szkodliwym działaniem pigułki ministerstwo będzie chciało wycofać ją z rynku.

Ministerstwo odpowiedziało: "Z uwagi na fakt, iż produkty ellaOne i Esmya zostały dopuszczone do obrotu przez Komisję Europejska w procedurze scentralizowanej, tylko ten organ, a nie narodowa agencja rejestracyjna lub Minister Zdrowia, może zawiesić albo cofnąć pozwolenia na dopuszczenie ich do obrotu".

Pigułka – co trzeba wiedzieć

Ustawę ograniczającą dostęp do pigułki 24 czerwca 2017 podpisał prezydent Andrzej Duda. Wcześniej walka o zachowanie prawa do antykoncepcji awaryjnej bez recepty toczyła się w sejmowej komisji zdrowia i na posiedzeniach Sejmu.

W OKO.press na bieżąco sprawdzaliśmy podawane przez rząd informacje dotyczące antykoncepcji awaryjnej. Minister Radziwiłł oraz jego zastępcy kilkakrotnie minęli się z prawdą lub posłużyli się nieścisłymi danymi, bez podania źródeł - nasze teksty weryfikujące informacje rządu przypominamy na końcu artykułu.

A teraz najważniejsze fakty:

1. zgodnie z definicją WHO (Światowej Organizacji Zdrowia) ciąża rozpoczyna się w momencie zagnieżdżenia zapłodnionej komórki jajowej w macicy;

2. istnieją tabletki poronne, które są metodą (farmakologiczną) przerwania ciąży. Jako metoda „aborcyjna”, tabletki te nie są w Polsce dostępne (sprzedaż jest zakazana);

3. EllaOne, pigułka dzień po, dostępna w Polsce bez recepty nie jest tabletką poronną, bo nie może spowodować przerwania istniejącej ciąży;

4. Europejska Agencja Leków uznała, że ellaOne jest bezpieczna i dlatego w niemal wszystkich krajach UE jest dostępna bez recepty (niżej przedstawiamy konkretne regulacje w krajach europejskich);

5. cena pigułki ellaOne (120-160 zł za jedną) wyklucza lub ogranicza możliwość nadużywania leku, zwłaszcza przez nastolatki. Dziennie pigułkę ellaOne bierze jedna kobieta na 15 tysięcy kobiet w wieku rozrodczym;

6. badania wskazują na to, że czas oczekiwania na wizytę do ginekologa w ramach NFZ wynosi co najmniej 18 dni. Zdarzało się, że pacjentki czekały na wizytę 7 miesięcy. Prywatny ginekolog dla wielu kobiet i dziewcząt może być nieosiągalny (ze względu na cenę lub/i miejsce zamieszkania);

7. pacjentki niepełnoletnie powyżej 15 roku życia nie mogą dzisiaj swobodnie korzystać z dostępu do badań i konsultacji ginekologicznych. Rzecznik Praw Obywatelskich zgłaszał ten problem w 2016 roku.

Działanie pigułki ellaOne (jak i innych środków antykoncepcyjnych) polega na (w zależności od momentu cyklu): 1. zapobieganiu owulacji lub 2. zapobieganiu zapłodnienia komórki lub 3. zapobieganiu zagnieżdżenia zapłodnionej komórki jajowej.

Działania opisane w punkcie 1 i 2 to główny cel pigułki. Jednak wielu ginekologów, m.in. dr Grzegorz Południewski, zwraca uwagę, że gdy na dwa pierwsze punkty jest już za późno, wtedy pigułka może także zapobiegać zagnieżdżeniu zapłodnionej komórki. W charakterystyce leku ellaOne (w ulotce) trzecie działanie nie jest jednak wymienione – mowa tylko o opóźnianiu owulacji.

Gdzie jest dostępna ellaOne?

Bez recepty można kupić ellaOne w następujących krajach: Austria, Belgia, Bułgaria, Chorwacja, Cypr, Czechy, Dania, Finlandia, Francja, Niemcy, Grecja, Irlandia, Włochy, Luksemburg, Łotwa, Portugalia, Rumunia, Słowacja, Hiszpania, Szwecja, Holandia, Wielka Brytania.

W październiku 2016 roku do tych krajów dołączyła nawet ultrakatolicka Malta.

Na receptę ellaOne jest

• na Węgrzech,
• na Litwie i w Estonii, gdzie jednak inne rodzaje antykoncepcji awaryjnej (preparaty zawierające levonorgestrel) są dostępne bez recepty.

Ponadto

• w Chorwacji, we Włoszech jest ograniczenie wiekowe – tabletka jest dostępna bez recepty od 18. roku życia (Chorwacja i Włochy).