Dziennikarz Roku Tomasz Sekielski: "To od nas zależy przyszłość demokracji"

Tomasz Sekielski został Dziennikarzem Roku 2019 za dokument „Tylko nie mów nikomu” o przestępcach seksualnych w kościele katolickim i o ich ofiarach. Film został sfinansowany z pieniędzy zebranych w crowdfundingu: 2,5 tys. osób wpłaciło ponad 450 tys. zł, co oznacza wysoką średnią wpłatę 180 zł. Obejrzało go 23 mln osób.

"Jestem w szoku, ten pożar nie gaśnie, zastanawiam się, kiedy się zatrzyma. Nasz film pokazuje, że można tworzyć ważne społecznie treści siłami obywatelskimi, poza dużymi koncernami" - mówił Sekielski OKO.press, gdy liczba widzów przekroczyła 20 mln, a średni czas "odsłony" - 27 minut (cała rozmowa - dalej).

Odbierając Grand Pressa powiedział, że "Od nas dziennikarzy zależy bardzo dużo. Zależy przyszłość demokracji". Podziękował dziennikarzom i dziennikarkom (m.in. nieżyjącej już Bożenie Aksamit - tutaj jej tekst o Sekretach św. Brygidy), którzy przed nami zajmowali się tą sprawą.

Potwornie mocna konkurencja

Tomasz Sekielski za film „Tylko nie mów nikomu” zdobył w głosowaniu rekordowe w całej historii konkursu Grand Press 253 punkty. Za nim byli:

Bertold Kittel za reportaż śledczy „Pancerny Marian i pokoje na godziny” (Superwizjer TVN, 89 pkt), który wywołał kryzys polityczny w PiS i Andrzej Stankiewicz za publicystykę i ujawnienie, na co idą miliony Polskiej Fundacji Narodowej (Onet, 35 pkt).

O sile filmu "Tylko nie mów nikomu" świadczy fakt, że czwarty był Marek Sekielski (brat Tomasza i producent, 23 pkt), który wyprzedził Magdalenę Gałczyńską za materiał śledczy o wielkiej sile rażenia "Farma trolli w Ministerstwie Sprawiedliwości" (Onet, 19 pkt).

Tegoroczny konkurs Grand Press pokazał, że prawdziwe dziennikarstwo nie dało się dobrej zmianie.

Dziennikarz Roku Grand Press to jedyna taka nagroda w polskich mediach, przyznają ją sami dziennikarze, kolegia redakcyjne: prasowe, radiowe, telewizyjne i internetowe. O zwycięstwie decyduje liczba punktów uzyskana w głosowaniu redakcji.

Sekielski, ciąg dalszy nastąpi

Po odebraniu nagrody Tomasz Sekielski zapowiedział premierę w styczniu 2020 drugiej części filmu o przestępstwach seksualnych księży, będzie miała tytuł „Zabawa w chowanego".

Tomasz Sekielski będzie gościem panelu "Outsourcing misji. Media prywatne i obywatelskie próbują zastępować TVP" na III Kongresie Praw Obywatelskich (sobota, 9.00). Panel poprowadzą dziennikarze OKO.press Magda Chrzczonowicz i Piotr Pacewicz.

Na późną wiosnę 2020 Sekielski zapowiada film o aferze SKOK-ów, czyli temat, którym zasłynęła w mediach (i na salach sądowych) Bianka Mikołajewska z OKO.press, Dziennikarka Dekady.

Tryptyk Sekielskiego zamknie na koniec roku film o tym, co o przestępcach seksualnych w Kościele wiedział Jan Paweł II i jego otoczenie i co z tą wiedzą robił. Temat wybuchowy.

Media obywatelskie mają przyszłość. Kościół nie może nam się wymigać

Przypominamy rozmowę z Tomaszem Sekielskim przeprowadzoną kilka dni po premierze filmu „Tylko nie mów nikomu”

W chwili gdy rozmawialiśmy w niedzielne (19 maja 2019 r.) popołudnie, równo w osiem dni od premiery, film „Tylko nie mów nikomu” miało na YouTube 20 mln 166 tys. 004 odsłony (wyświetlenia). Ostatecznie liczba odsłon przekroczyła 23 miliony.

To oczywiście nie znaczy, że ponad połowa całej ludności Polski (38 mln 411 tys. wg GUS w grudniu 2018), obejrzała film Sekielskich. Jedna odsłona liczy się już po 30 sekundach oglądania, a jedna osoba „zaliczała” często wiele odsłon. Z drugiej strony zdarzało się często, zwłaszcza przy odtwarzaniu dokumentu na smart tv, że ludzie oglądali film wspólnie, w kilka osób.

Piotr Pacewicz, OKO.press: Nikt tego się nie spodziewał, zwłaszcza że jak dowiedziało się OKO.press, średni czas „odsłony” to aż 27 minut. Analizowaliśmy na bieżąco sukces dokumentu. Z wykresu wynika, że te 20 milionów to chyba dotknięcie sufitu. Nie ma już skąd brać więcej widzów. Ale otworzą się kolejne rynki. Po angielskiej szykowana jest wersja hiszpańskojęzyczna, przede wszystkim na Amerykę Południową, będzie też wersja z napisami po niemiecku, francusku, włosku i szwedzku. O 23.00 nasz film pokazał wieczorem w piątek 17 maja TVN. Jeszcze nie znam oglądalności. Dużo zapłacili?

Udostępniamy ten film nieodpłatnie. Ustaliliśmy tylko, że nie będzie przerywany reklamami. Nie zarabiamy na nim, taką podjęliśmy od początku decyzję, bo dokument powstaje za pieniądze z obywatelskiej zbiórki.

Wyłączyliśmy też opcję dodawania reklam na YouTube, zresztą reklamodawcy pewnie i tak by się nie skusili tak trudnym tematem. Wkrótce przygotujemy precyzyjny raport, do jakich grup film trafił, ile osób obejrzało go w całości itp. Chcemy się rozliczyć przed naszymi sponsorami i współproducentami.

Czyli?

Ludźmi, którzy się złożyli na film. 2,5 tysiąca osób wpłaciło 450 tys. zł. Było sporo małych wpłat, takich po 10 zł. Niektórzy dawali po kilkaset złotych.

Średnia wpłata wyniosła 180 zł, mediana na pewno była niższa.

To mnie optymistycznie nastraja, że w trudnych dla dziennikarstwa czasach udało się zebrać całość środków na produkcję dwugodzinnego dokumentu.

Ale także OKO.press jest dowodem, że jak odbiorca chce czegoś więcej, treści bardziej wartościowych, pogłębionych, czy przełamujących tabu, to jest gotów zapłacić.

To ważne także dlatego, że koncerny mogłyby np. taki dokument łagodzić, bo zawsze prowadzą jakąś politykę.

Jak na pełny metraż, koszt filmu był niewielki. Drogi jest profesjonalny sprzęt, kamery, zdjęcia z dronów, a także zabezpieczenie prawne. Planując nasz następny dokument o SKOK-ach, bierzemy pod uwagę doświadczenia Bianki Mikołajewskiej i jej liczne procesy [Bianka jest wicenaczelną OKO.press, procesów ze SKOKami miała kilkanaście – red.]. Założyliśmy większy budżet – 550 tys. zł, uwzględniając wydatki na prawników.

Są szacunki, że aby zdobyć na YouTube podobne zasięgi, reklamodawca musiałby wydać 13 mln dolarów. Nie znam się na marketingu, ale to możliwe.

Ktoś powiedział, że Kościół do tej pory spowiadał Polaków, a teraz musi się sam wyspowiadać.

Nie spodziewałem się tak mocnej reakcji Episkopatu, oczekiwaliśmy raczej wyniosłego milczenia i tonu jak z wcześniejszego oświadczenia o „braku bezstronności” i zapewnień, że Kościół sam rozwiązuje problem.

„Kościół w Polsce od lat podejmuje działania mające na celu ochronę małoletnich o czym informujemy bezpośrednio opinię publiczną”.

Właśnie. Dla nas najważniejsze są jednak reakcje widzów. Dostaję dużo wzruszających podziękowań. Nagrywałem na ulicy wypowiedź dla BBC, co chwila ktoś podchodził, by pogratulować, aż ekipa BBC przecierała oczy.

Wbrew naszym obawom film wyszedł poza bańkę internetową szeroko rozumianej lewicy czy opozycji, przebił się do wszystkich, przekroczyliśmy podziały kulturowe, religijne, polityczne, społeczne. Zdarzają się nieprzyjemne komentarze, agresywne wpisy, ale są niemal niedostrzegalne w morzu uznania.

Dokument przekonał nawet tych, którzy nie dopuszczali myśli, że taka jest skala tych przestępstw w Kościele, że nie chodzi o rzadkie przypadki patologii lecz problem systemowy.

O tym wszystkim od kilkunastu lat pisze „Wyborcza” i teraz OKO.press. Czytaliśmy te teksty, ale w całej przestrzeni medialnej to nie był temat powszechnie wałkowany. Dokonania fundacji „Nie lękajcie się” dopiero zaczęły się przebijać.

Grunt był przygotowany. Poza reportażami „Wyborczej” (w tym ostatnim w jej życiu tekstem Bożeny Aksamit o „Sekrety Św. Brygidy”) i naszymi śledztwami, była głośna akcja obalenia pomnika ks. Jankowskiego.

Wszystko prawda. Trafiliśmy w odpowiedni czas także dzięki filmowi „Kler”, który przygotował odbiorców do obejrzenia naszego dokumentu (OKO.press pisało o tym – red.). Ale obraz zawsze mocniej uderza niż tekst.

Trzeci powód sukcesu – udało nam się zrobić film, który nie jest antykościelny, nie jest żadną agitką, tanim antyklerykalizmem. Na chłodno pokazujemy przerażającą rzeczywistość. I to jest wiarygodne.

„Kler” był mocno publicystyczny, przerysowany. Tutaj staracie się pokazać ludzki wymiar nawet pedofilnej zbrodni. Ks. Cybula budzi odrazę i oburzenie, ale też współczucie. I to wcale nie osłabia wymowy.

Tworząc scenariusz staraliśmy się uciec od publicystyki, żeby nie dawać pretekstu do odrzucenia filmu.

Zaskoczyła mnie reakcja Episkopatu, ale słowa prymasa Polaka czy abp. Gądeckiego, a potem kardynała Nycza, nawet jeśli szczere, niczego nie załatwiają.

Taką propozycję przedstawi fundacja „Nie lękajcie się”. Wiosna Biedronia obiecuje poparcie, Koalicja Europejska zapowiada własny projekt, ale Schetyna dopuszcza współpracę. PiS jest przeciw komisji, nie licząc kuriozalnego pomysłu Kaczyńskiego, by utworzyć komisję ds. pedofilii w ogóle. Także prymas Polak uważa, że Kościół sam załatwi problem.

Pomysł PiS to rozmywanie sprawy, uciekanie od problemu. Naszą rolą – jako reprezentantów opinii publicznej – jest nie dać zgasić tego tematu. Musimy stawiać kwestię rozliczenia hierarchów, tworzyć zestawienia biskupów, którzy tuszowali, naciskać, pytać.

PiS jest w sojuszu z częścią Kościoła i będzie hierarchów bronił. Kościół oczywiście nie chce, by ktoś z zewnątrz wszedł w ich sprawy, ale wydaje mi się, że

W samym kościele podnoszą się buntownicze głosy, podział jest coraz bardziej widoczny.

Ks. Jacek Prusak zapowiada sąd nad „wilkami w koloratkach”, wzywa do nieposłuszeństwa wobec „cywilizacji śmierci” w Kościele.

Mam nadzieję, że hierarchowie uznają, że muszą się poddać zewnętrznemu osądowi, że dojdzie do dymisji biskupów, że głos milczącej do tej pory większości katolików zostanie usłyszany. Nie wiem, czy niezależna komisja ostatecznie powstanie, ale to byłby epilog filmu „Tylko nie mów nikomu”, o którym chętnie opowiedzielibyśmy wszystkim.