Wojewoda PiS do rządu PiS: na naszą reformę nie ma pieniędzy. Chodzi o osoby z niepełnosprawnościami

Kiedy w końcu prezydent Andrzej Duda powoła nowy rząd, na naprawienie sytuacji zostanie kilka tygodni. Zadanie jest w zasadzie niewykonalne. Nowe prawo nie zadziała, a i ze starym już są kłopoty (o czym niżej).

Tymczasem Duda, który nie widzi konieczności przyspieszenia prac nad stworzeniem nowego rządu, solidnie się przyczynił do dramatycznej sytuacji osób z niepełnosprawnościami: mimo obietnic nie przygotował drugiej ustawy do kompletu PiS-owskiej reformy.

Zamiast „niezdolności” – wsparcie

Od 1 stycznia wchodzi więc w życie tylko ustawa o świadczeniu wspierającym, brakuje za to ustawy o asystencji osobistej, bo tę miał przygotować prezydent. Obie ustawy razem miały zmienić system wsparcia dla osób z niepełnosprawnościami na taki, który byłby zgodny z obowiązującą w Polsce od 12 lat Konwencją o prawach osób z niepełnosprawnościami.

Zamiast orzekania o “niezdolności do...” i zwalania opieki na barki rodzin i najmowanych doraźnie asystentów (zatrudnianych, o ile dana gmina albo organizacja pozarządowa zdobędzie pieniądze w rządowym konkursie), miały być:

• ustawowo przyznawane usługi asystenckie
• i pieniężne świadczenia wspierające.

A te świadczenia byłyby ustalane na podstawie indywidualnej oceny, ile danej osobie potrzeba do niezależnego życia. Te pieniądze miałaby dostawać sama osoba z niepełnosprawnością – a nie jej opiekun.

Ile z tego wyszło?

Obowiązująca od 1 stycznia Ustawa o świadczeniu wspierającym z 7 lipca 2023 jest martwa, bo nie ma do niej rozporządzenia. Nie wiadomo więc, w jaki sposób miałaby być oceniana sytuacja osoby z niepełnosprawnością. A na podstawie tej oceny miałaby ona dostawać świadczenie wspierające.

O rozporządzeniu nie wiadomo nic – Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej, które nad nim pracuje, nie ujawnia żadnych szczegółów. Na obowiązkowe – zgodnie z Konwencją – konsultacje nie ma czasu. Więc albo wejdzie w życie ze złamaniem prawa, albo trzeba będzie przesunąć wejście w życie ustawy — choć ta przynosi wiele ważnych zmian, m.in. znosi zakaz pracy dla rodziców dzieci z niepełnosprawnościami na świadczeniu pielęgnacyjnym.

AKTUALIZACJA: 31 października Ministerstwo Rodziny opublikowało w końcu projekt rozporządzenia. Jak wynika z serwisu Rządowego Serwisu Legislacyjnego, jest on na początkowym etapie prac, a na konsultacje przewidziano czas tylko do 14 listopada.

Bo nie ma komisji, które miałyby to nieistniejące rozporządzenie stosować. Miały one powstać przy urzędach wojewódzkich. I – wedle zapowiedzi rządowych z wiosny – już od września powinny się szkolić ze stosowania rozporządzenia. Którego nie ma.

Gdzie są komisje?

30 października posłanki KO Marzena Okła-Drewnowicz i Monika Rosa zaczęły kontrolę poselską w Mazowieckim Urzędzie Wojewódzkim. Ustaliły, że trwa tu na razie nabór na obsługę administracyjną dla komisji (bez zaplecza administracyjnego komisja nie jest w stanie pracować, dlatego to pierwszy krok do organizacji komisji). Ale posłanki znalazły w u wojewody mazowieckiego także dwa pisma do rządu.

31 sierpnia 2023 r. wojewoda alarmował autora reformy, wiceministra rodziny, pełnomocnika rządu ds. praw osób z niepełnosprawnościami Pawła Wdówika, że:

• komisje na Mazowszu będą musiały dotrzeć do co najmniej 150 tys. osób,
• trzeba będzie dojeżdżać do najdalszych zakątków województwa.

Za przyznane w projekcie budżetu pieniądze to niewykonalne. Jak mówiła OKO.press posłanka Okła-Drewnowicz, pracownicy Urzędu Wojewódzkiego szacują, że pieniędzy jest o połowę za mało.

Minister milczy

Minister Paweł Wdówik nie odpowiedział. 27 października wojewoda ponawia prośbę o zwiększenie środków na realizację ustawy:

“Optymalna organizacja zatrudnienia gwarantująca prawidłową realizację zadań nałożonych na organy administracji publicznej uwarunkowana jest przede wszystkim adekwatną do zakresu realizowanych zadań liczbą stanowisk pracy, czego nie gwarantuje określony w projekcie ustawy budżetowej na rok 2024 poziom finansowania wynagrodzeń członków korpusu służby cywilnej.

Mając na uwadze określone w ustawie z dnia 7 lipca 2023 r. o świadczeniu wpierającym limity wydatków budżetu państwa będących skutkiem finansowym ustawy zwracam się ponownie z prośbą o zwiększenie limitu dla województwa mazowieckiego określonego w projekcie ustawy budżetowej na rok 2024, w dziale 853 – Pozostałe zadania z zakresu polityki społecznej, rozdziale 85321 Zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności (wydatki bieżące jednostek budżetowych)”.

Duda mówi: niebawem

Mamy więc świadczenie wpierające-widmo, przyznawane przez widmowe komisje istniejące tylko w ustawie. A to jest tylko pierwszy element reformy. Jeśli chodzi o obiecaną przez Andrzeja Dudę ustawę o asystencji osobistej – to miała być gotowa do końca 2021 roku.

Status ustawy Dudy jest dziś jeszcze bardziej mgławicowy.

W sierpniu dowiedzieliśmy się, że “Kancelaria Prezydenta RP planuje sfinalizować prace dotyczące asystencji osobistej tak, aby propozycja regulacji została niebawem zaprezentowana publicznie i przekazana do konsultacji społecznych".

Teraz dostaliśmy kolejną odpowiedź.

Czyli niebawem.

Pocovidowa kolejka

Zamiast reformy mamy więcej nadal stary system. Ale myliłby się ten, kto by sądził, że działa on rutynowo.

W czasie pandemii rząd przedłużył specustawami czas ważności orzeczeń o niepełnosprawności wydawanych na czas określony. Orzeczenia te są podstawą do otrzymywania świadczeń na dotychczasowych zasadach.

Stan zagrożenia epidemicznego oficjalnie ustał 1 lipca 2023 roku, a przedłużone orzeczenia o niepełnosprawności wygasły po 60 dniach. Teraz osoby z niepełnosprawnościami, które nie mogły od początku pandemii w 2020 roku swoich orzeczeń przedłużyć, muszą je ponownie uzyskać.

"Wygląda to naprawdę źle” – mówi Marzena Okła-Drewnowicz. A to dopiero początek. Mamy dopiero listopad.