„Zamknijcie mordy, tak jak prezes powiedział”. Oni staną na straży Konstytucji

Informację przekazał Polskiej Agencji Prasowej w poniedziałek 4 listopada 2019 Ryszard Terlecki. Ogłoszona trójka ma wymienić sędziów, których kadencja upływa w grudniu: Marka Zubika, Piotra Tuleyę i Stanisława Rymara. Przypomnijmy: kandydatów na sędziów TK zgłasza grupa posłów lub Prezydium Sejmu, a wybiera Sejm bezwzględną większością głosów. Kadencja sędziego trwa aż 9 lat.

O kandydaturze Krystyny Pawłowicz spekulowano po tym, jak w grudniu 2018 ogłosiła, że odchodzi z polityki i nie będzie startować w kolejnych wyborach. Snuto domysły wokół jej nominacji na stanowiska Rzecznika Praw Obywatelskich (kadencja Adama Bodnar kończy się w X 2020 roku) i właśnie do Trybunału Konstytucyjnego. Pawłowicz była posłanką w latach 2011-2019. Wcześniej przez ponad 30 lat była pracownikiem naukowym, przez pewien czas także profesorem nadzwyczajnym UW. Brała udział w jednym z podzespołów rozmów Okrągłego Stołu.

Stanisław Piotrowicz kandydował w ostatnich wyborach do Sejmu w okręgu nr 22 w Krośnie. Dostał tylko 10 293 głosy i nie zdobył mandatu poselskiego. Piotrowicz jest jednym z bardziej "zasłużonych" posłów PiS. To on stoi za reformą sądów, był przewodniczącym Komisji Sprawiedliwości w mijającej kadencji Sejmu. W latach 1978-2002 pracował jako prokurator. Choć sam deklaruje, że "ma piękną przeszłość", to jego działalność w czasie stanu wojennego budzi poważne wątpliwości. Pod koniec swojej działalności prokuratorskiej w 2001 zasłynął obroną księdza-pedofila z Tylawy. W latach 2005-2011 był senatorem z ramienia PiS. Od 2011 do 2019 był posłem.

Pawłowicz i Piotrowicz zasiadali również razem w neo-KRS.

Elżbieta Chojna-Duch jest profesorem prawa na Uniwersytecie Warszawskim. Była wiceministrem finansów w latach 1994-1995 (w rządzie Józefa Oleksego) oraz 2007-2010 (w rządzie Donalda Tuska). Ostatnio zasłynęła zeznając jako świadek przed komisją ds. wyłudzeń VAT, oskarżając rząd PO o świadome ignorowanie nieprawidłowości i ułatwianie dalszych wyłudzeń.

W ostatnich miesiącach wypowiedzi publiczne Chojny-Duch zbiegały się z narracjami partii rządzącej. Przy okazji afery KNF stwierdziła m.in., że "były szef KNF Marek Ch. działał sam" i "był czarną owcą". Wydarzenie te sprawiły według niej, że "Adam Glapiński jest w szoku".

"Nieskazitelny charakter" Pawłowicz i Piotrowicza

Nie da się ukryć, że Krystyna Pawłowicz będzie w Trybunale Konstytucyjnym zupełnie nową jakością. Była posłanka znana jest z wulgarnych, napastliwych wystąpień zarówno w Sejmie, jak i w mediach społecznościowych.

Pół godziny po ogłoszeniu kandydatury Pawłowicz poinformowała, że zawiesza swoją działalność na Twitterze.

W ostatnich dniach zajmowała się tam głównie ostrzeganiem przed szatanem, który namawia do wegetarianizmu i homoseksualizmu. A to i tak przykład jej łagodniejszych wypowiedzi.

"Chlew", "zamknij się", "zamknijcie mordy tak, jak prezes powiedział", "bydło poselskie" - pokrzykiwała na posłów PO podczas jednego z posiedzeń Komisji Sprawiedliwości i z mównicy sejmowej. "A ruda BESTIA krąży (...) mizdrzy się, kłamie, knuje" - pisała o Donaldzie Tusku, "Pani Janda jest głosem ulicznic, które na manifestacjach pokazują narządy rodne kobiet" - komentowała wystąpienie znanej aktorki. O fladze unijnej mówiła "szmata", "kojarzy mi się z czymś złym, niedobrym, brudnym".

W skandaliczny sposób komentowała samobójczą śmierć 14-letniego Kacpra, którego prześladowano w szkole za homoseksualizm. „Nie siejcie patologii, nie będzie jej śmiertelnego żniwa” - napisała o wydarzeniu Pawłowicz. W wyniku tego skandalu współpracę z nią zakończyła Wyższa Szkoła Administracji Publicznej w Ostrołęce.

W latach 2012–2014 była kilkakrotnie karana naganami, upomnieniem, a także zwracaniem uwagi przez Komisję Etyki Poselskiej za naruszenie zasady dbałości o dobre imię Sejmu. W mijającej kadencji Sejmu Komisja upomniała ją za słowa o "mordach". Pawłowicz ukarano po wniosku, jaki do Komisji złożyła Danuta Bocheńska, dr psychologii z Wrocławia i czytelniczka OKO.press.

Zgodnie z art. 3 ustawy o statusie sędziego Trybunału Konstytucyjnego:

Ustawa o SN i ustawa o NSA przewidują, że kandydat na sędziego jest między innymi "nieskazitelnego charakteru". To oczywiście nieostre wyrażenia, ale trudno się nie zgodzić, że powoływanie na takie stanowisko sejmowych awanturników jest rażącą drwiną z Trybunału.

Z jednej strony wybór Pawłowicz i Piotrowicza jest naturalny w PiS ze względów politycznych - w ten sposób znajdują zajęcie zasłużonym, którzy znaleźli się poza Parlamentem. Ale partia nagrodzić takich ludzi może też proponując im intratne stanowiska w spółce Skarbu Państwa.

Wybierając tak kontrowersyjne kandydatury, PiS może chodzić o całkowite ośmieszenie TK i zepchnięcie tej instytucji na margines życia politycznego.

Zastrzeżeń jest więcej

Zgodnie z art. 10 ustawy o statusie sędziego Trybunału Konstytucyjnego:

"Sędzia Trybunału nie może należeć do partii politycznej, związku zawodowego ani prowadzić działalności publicznej niedającej się pogodzić z zasadami niezależności sądów i niezawisłości sędziów".

Pawłowicz ani Chojna-Duch nie należą do PiS, ale Stanisław Piotrowicz już tak. Przed głosowaniem najpewniej złoży legitymację. Wybór dwóch ex-posłów PiS, twarzy reformy sądowej, pozostaje jednak drwiną z niezależności politycznej, której wymagają i przepisy, i dobry obyczaj.

Warto zwrócić też uwagę na wiek przyszłych sędziów TK. Krystyna Pawłowicz i Stanisław Piotrowicz mają po 67 lat, Elżbieta Chojna-Duch - 71 lat. Ich 9-letnie kadencje będą więc w znacząco przekraczać pułap forsowanego przez PiS stanu spoczynku sędziów, który miał wynosić 65 lat.

Trybunał od dawna podbity

W tej chwili w Trybunale zasiada już 10 osób wybranych przez PiS. W 2020 roku upływa kadencja sędzi Małgorzaty Pyziak-Szafnickiej; w 2021 – Leona Kieresa. Oznacza to, że w 2021 roku wszyscy sędziowie zasiadający w Trybunale Konstytucyjnym będą sędziami z nadania PiS.

Oczywiście obsadzenie TK w 100 proc. ludźmi powiązanymi z partią nie jest dla rządu sprawą życia i śmierci. Składy orzekające w TK są ręcznie sterowane. W politycznie wrażliwych orzeczeniach (takich jak sprawa KRS, czy choćby łódzkiego drukarza) składom przewodzą Mariusz Muszyński lub Julia Przyłębska, a większość w nich stanowią inni sędziowie z nadania PiS.

Przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka toczą się w tej chwili dwa postępowania w sprawie TK. Pierwszą skargę złożył biznesmen Marek Jarocki, który zakwestionował status sędziów TK Michała Warcińskiego, Grzegorza Jędrejka i Zbigniewa Jędrzejewskiego (dołączyli do TK w 2016 roku).

Drugą złożyła prywatna spółka. Skarży Polskę do Strasburga za niekorzystne dla siebie orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego, wydane z udziałem sędziego-dublera Mariusza Muszyńskiego.