7 miesięcy bez prawa do azylu. Jaka jest sytuacja na granicy polsko-białoruskiej?

To był wieczór 17 października. Jechałam autem, gdy niedaleko wsi Lewsze w gminie Michałowo ciemności rozświetliły światła pojazdu Straży Granicznej. Funkcjonariusze zatrzymali mnie do kontroli, a pasażer, którego wiozłam, zobaczył dwóch mężczyzn leżących przy drodze. Zostawiłam auto kilkadziesiąt metrów dalej i podeszłam zobaczyć, co się dzieje. W rowie leżał ciemnoskóry mężczyzna, który wył z bólu, pokazując na swoją lewą nogę. Funkcjonariusze stali nad nim trochę bezradnie, ale nie utrudniali mi prób rozmowy z cudzoziemcem. Możliwości kontaktu jednak nie było, gdyż mężczyzna wił się z bólu i nie odpowiedział ani na zadane po angielsku pytanie, skąd pochodzi ani o to, co mu się stało. Funkcjonariusze wyjaśnili, że to Kameruńczyk i czekają na drugi patrol, który zdecyduje, czy zawieźć człowieka do szpitala.

Patrol, który przyjechał na miejsce, zdecydował inaczej. Obolałego Kameruńczyka razem z drugim migrantem wyrzucono do Białorusi. Nocą temperatura wynosiła kilka stopni powyżej zera, mężczyzna miał kłopoty z poruszaniem się. Co się z nim stało? Czy zdołał przeżyć kolejne chłodne i noce i opady deszczu? Tego nie wiadomo.

"Dwie grupy Sudańczyków, którym udzielaliśmy pomocy, mówiły o znalezieniu ciała po białoruskiej stronie tuż przy płocie. Podawali nawet jego imię: Samir. Mówili, że byli świadkami, gdy ten kolega prosił polskie służby mundurowe o pomoc i o zawiezienie do szpitala. Nie wiemy, czy było to wojsko, czy Straż Graniczna, nie wiemy też, czy prosił stojąc po wschodniej stronie płotu, czy został zatrzymany na pasku i został pushbackowany. Jedna z grup, u której byliśmy z pomocą, mówiła, że miał zostać zawieziony do szpitala, co wskazuje na to, że mężczyzna znalazł się po polskiej stronie. Nie jest jasne jednak, czy był w szpitalu, czy do niego nie dojechał. Wiadomo tylko, że znaleziono go martwego tuż przy płocie” – opowiada Aleksandra Chrzanowska ze Stowarzyszenia Interwencji Prawnej.

Na przełomie września i października na SOR w Hajnówce trafił około dwudziestoletni Sudańczyk. Z informacji od Grupy Granica wynika, że był bardzo przestraszony, prosił, żeby tylko nie wyrzucać go na Białoruś. Prawnik od razu zaczął szykować wniosek do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka o zastosowanie interim measure, czyli środka tymczasowego uniemożliwiającego wyrzucenie cudzoziemca z Polski. Jednak chłopaka wypisano ze szpitala w ciągu kilku godzin, a SG wywiozła go “do linii granicy”. Chwilę później przyszła decyzja z ETPCz. Prawdopodobnie nie była to jednak ta osoba, której ciało znaleziono za zaporą – imię się nie zgadzało.