Kolejna nowelizacja ustawy o pomocy uchodźcom z Ukrainy. Co może się zmienić?

W poniedziałek, 23 czerwca 2025 roku w wykazie prac legislacyjnych Rady Ministrów pojawiła się informacja o kolejnej nowelizacji ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa oraz niektórych innych ustaw (którą polski rząd przyjął w marcu 2022 roku).

Ostatnie zmiany, które Sejm uchwalił w maju 2024 roku, obowiązują do 30 września 2025 roku.

Według danych z początku czerwca 2025 roku w Polsce jest zarejestrowanych prawie 987 tys. osób z Ukrainy, które są objęte ochroną tymczasową.

„Dotychczasowe ponad trzyletnie stosowanie ustawy przyniosło doświadczenia wskazujące na potrzebę kolejnej jej nowelizacji, polegającej na doprecyzowaniu niektórych jej przepisów, a także zmianie części przyjętych rozwiązań tak aby w jak największym stopniu odpowiadały aktualnej sytuacji” – czytamy w opisie projektu nowelizacji.

Projekt ustawy przewiduje:

• przedłużenie do 4 marca 2026 roku m.in.:

– legalności pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej obywateli Ukrainy, którzy przybyli w związku z działaniami wojennymi (osoby te posiadają specjalny status – PESEL UKR), dostępu do rynku pracy, edukacji, świadczeń zdrowotnych, świadczeń rodzinnych i socjalnych, oraz możliwości pobytu osób należących do grup wrażliwych w obiektach zbiorowego zakwaterowania;

– okresu ważności wizy krajowej obywatela Ukrainy oraz zezwolenia na pobyt czasowy udzielonego obywatelowi Ukrainy, które straciły ważność po 24 lutego 2022 roku;

• nałożenie wymogu przy nadawaniu numeru PESEL osobistej obecności dzieci bez względu na wiek;
• wprowadzenie możliwości wykorzystania mechanizmów identyfikacji biometrycznej w obszarze wizerunku osoby przy nadawaniu numeru PESEL;
• aktualizację wymogów do nabycia statusu CUKR oraz uregulowanie legalności pobytu obywateli Ukrainy, którzy do 4 marca 2026 r. złożą wniosek o status CUKR, do czasu uzyskania rozstrzygnięcia.

Jak pisaliśmy wcześniej, status CUKR będzie nową możliwością legalizacji pobytu uchodźców z Ukrainy w Polsce. To są karty pobytu przeznaczone tylko dla uchodźców wojennych z Ukrainy, w tym dzieci. Procedura ma być maksymalnie uproszczona dzięki temu, że wnioski mają być składane wyłącznie przez internet. Jest to tzw. przejściowa karta, którą uchodźca dostaje tylko raz. Ma być ważna trzy lata. Kolejna karta już musi być jedną z tych kart, które przewiduje standardowa ustawa o cudzoziemcach.

W ten sposób polskie władze próbują pomóc wyjść tysiącom osób z ochrony czasowej. Innymi słowy, ludzie, którzy zdecydują się na pozostanie w Polsce, powinni przechodzić na ścieżkę migrancką (chociaż uchodźcy z Ukrainy w większość dawno prowadzą migrancki styl życia, tzn. pracują, odprowadzają składki, wynajmują mieszkania, wysłali dzieci do polskich szkół, więc powinni mieć odpowiedni status).

Natomiast – jak wyjaśniali na łamach OKO.press eksperci – wedle wcześniejszych informacji wygląda na to, że karta CUKR będzie przeznaczona dla osób młodych, aktywnych, wykwalifikowanych, pracujących. Nie jest to rozwiązanie dla osób z niepełnosprawnościami czy emerytów.

Oleksandr Pestrykov, ekspert Ukraińskiego Domu, w komentarzu dla ukraińskiego portalu „Nasz Wybór” zwraca uwagę, że polskie władze proponują przedłużenie ochrony tymczasowej do marca 2026 roku, natomiast unijna dyrektywa w sprawie przedłużenia tymczasowej ochrony obywatelom Ukrainy uciekającym przed wojną została przedłużona do marca 2027 roku.

A kwestia „uregulowania legalności pobytu obywateli Ukrainy, którzy do 4 marca 2026 r. złożą wniosek o status CUKR” zdaniem eksperta

Według propozycji zmian specjalne roczne zezwolenia (art. 42a ust. 1) na pobyt czasowy w przypadku, gdy obywatel Ukrainy nie spełnia wymogów udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy, mogą być udzielone tylko raz. Natomiast ma zostać rozszerzony katalog przesłanek do uchylenia takiego zezwolenia np. w sytuacjach, gdy obywatel Ukrainy złożył wniosek zawierający nieprawdziwe dane osobowe lub zataił prawdę czy podrobił dokument.

Ukraińcy uchodźcy w ośrodkach zbiorowego zakwaterowania

W planach jest zakończenie przyjmowania uchodźców wojennych z Ukrainy do ośrodków zbiorowego zakwaterowania po 31 października 2025 roku, z wyjątkiem osób należących do grup wrażliwych. To bardzo niepokojąca zmiana, biorąc pod uwagę to, że wojna Rosji przeciwko Ukrainie nadal trwa i codziennie do Polski z przyfrontowych regionów docierają nowi uchodźcy (część jedzie dalej na Zachód). Byłoby im trudno od razu poradzić sobie w nowym kraju.

Zdarzają się przypadki, że osoby, które po lutym 2022 roku uciekły do Polski przed wojną, a potem wróciły do Ukrainy, znów z racji niebezpieczeństwa decydują się na wyjazd za granicę.

Ustawodawca proponuje również podniesienie wymaganego minimum liczby mieszkańców, aby uznać ośrodek za obiekt zbiorowego zakwaterowania, z 10 do 20 z jednoczesnym zachowaniem wszystkich wyjątków od tej zasady. Projekt ustawy ma doprecyzować grupy wrażliwe, którym wojewoda nadal będzie mógł udzielać pomocy, oraz przypadki, w których wojewoda może wykwaterować obywatela Ukrainy z ośrodka.

Świadczenia i wykonywanie zawodów medycznych w Polsce

Nowelizacja doprecyzuje też przesłanki do otrzymania świadczenia 800+, tak by wypłacane było również na dzieci ukraińskie, które ukończyły szkołę ponadpodstawową przed ukończeniem 18. roku życia oraz spełniają obowiązek nauki (przez uczęszczanie do uczelni wyższej lub na kwalifikacyjne kursy zawodowe).

Do 4 marca 2026 roku wydłuży się też okres, w którym lekarze oraz lekarze dentyści z Ukrainy, którzy zgłosili zamiar udzielania świadczeń zdrowotnych obywatelom Ukrainy na terenie Polski, będą mogli pracować w Polsce na podstawie zaświadczenia Ministra Zdrowia.

Projekt nowelizacji ma też wprowadzić zmiany w ustawie o zawodach lekarza i lekarza dentysty mające na celu uszczelnienie tego tzw. systemu uproszczonego, umożliwiającego wykonywanie tych zawodów przez obywateli Ukrainy oraz inne osoby, które uzyskały kwalifikacje lekarza lub lekarza dentysty poza Unią Europejską.

Zmiany będą dotyczyć też ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej. Okręgowe izby pielęgniarek i położnych będą mogły przedłużyć warunkowe prawo wykonywania odpowiedniego zawodu w Polsce, które zostało wydane na podstawie zgody Ministra Zdrowia w ramach tzw. procedury uproszczonej, do czasu ukończenia kształcenia zgodnego z wymogami Unii Europejskiej i kontynuację zatrudnienia w zawodzie pielęgniarki lub położnej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jednak nie dłużej niż o 3 lata.

Planowany termin przyjęcia projektu przez Radę Ministrów – trzeci kwartał 2025 roku.