KO nokautuje PiS i wyraźnie prowadzi. Czy zmieni to sytuacja na granicy? [SONDAŻ IPSOS]

Sondaż Ipsos dla OKO.press i TOK FM został przeprowadzony od wtorku 4 czerwca do czwartku 6 czerwca, a więc tylko w znikomym stopniu obejmuje emocje związane z wczorajszymi wydarzeniami wokół granicy z Białorusią: to po pierwsze, śmierć żołnierza Mateusza Sitka, zranionego 28 maja przez migranta, a po drugie, ujawnione przez Onet zatrzymanie żołnierzy, którzy w marcu 2024 oddali strzały w starciu z migrantami.

Oba te fakty stały się pierwszoplanowymi tematami ostatnich godzin kampanii i wpisują się w konsekwentnie antymigrancką narrację PiS i Konfederacji, co sprawia, że ostatecznie mogą wpłynąć na poprawę notowań tych dwóch formacji.

Co przedstawia ten portret? W skrócie: wielki triumf Koalicji Obywatelskiej. Oto preferencje partyjne w sondażu Ipsos dla OKO.press i TOK FM dotyczącym eurowyborów (wyniki mogą nie sumować się do 100 ze względu na zaokrąglenia):

• Koalicja Obywatelska – 33 proc.
• PiS – 29 proc.
• Konfederacja – 11 proc.
• Trzecia Droga – 10 proc.
• Lewica – 7 proc.
• Bezpartyjni Samorządowcy – 2 proc.
• Polexit – 1 proc.
• Trudno powiedzieć – 7 proc.

Takie są odpowiedzi 56 proc. ankietowanych, którzy zdecydowanie (43 proc.) lub raczej (13 proc.) deklarują udział w wyborach. Kiedy przyjrzymy się deklaracjom wyborczym tylko tej pierwszej grupy, a więc ankietowanym najbardziej zmobilizowanym i zdeterminowanym, by głosować, przewaga KO jeszcze się powiększa:

• Koalicja Obywatelska – 37 proc.
• PiS – 30 proc.
• Konfederacja – 11 proc.
• Trzecia Droga – 9 proc.
• Lewica – 7 proc.
• Bezpartyjni Samorządowcy – 1 proc.
• Polexit – 1 proc.
• Trudno Powiedzieć – 4 proc.

Pytanie, czy proporcje dotyczące mobilizacji poszczególnych elektoratów zmierzone od wtorku do czwartku, utrzymają się do niedzieli. Spróbujmy zdiagnozować sytuację.

Sondaż Ipsos: mniejsza mobilizacja wyborców PiS

Ujawniane w ostatnich kilkunastu dniach afery z czasów rządów PiS wyraźnie wstrząsnęły elektoratem partii Jarosława Kaczyńskiego, obniżając jego mobilizację. Potwierdzone nagraniami medialne doniesienia o szastaniu na cele partyjne publicznymi pieniędzmi z Funduszu Sprawiedliwości, finansowanie „swoich” z Funduszu Patriotycznego, pompowanie milionów w pandemii na zaprzyjaźnione z władzą firmy – to wszystko dla części sympatyków Prawa i Sprawiedliwości było wyraźnie za dużo.

O ile aż 87 proc. wyborców i wyborczyń KO deklaruje, że „zdecydowanie” pójdą głosować, w przypadku PiS – 79 proc., identyczny odsetek jak wśród wyborców Konfederacji, zazwyczaj grupy słabiej zmobilizowanej.

Sondaż Ipsos dla OKO.press i TOK FM potwierdza dane z majowego badania tej pracowni dla organizacji More in Common: największy kłopot z mobilizacją swojego elektoratu ma Trzecia Droga: tylko 67 proc. ich wyborców zdecydowanie wybiera się na wybory. Niewiele lepiej jest w przypadku Lewicy – 72 proc.

Ale powyższe dane to nie jedyna miara mobilizacji użyta w naszym sondażu. Ankietowanym deklarującym udział w wyborach, zadaliśmy również następujące pytanie:

“Czy coś mogłoby sprawić, a jeżeli tak, to co, że zmienisz zdanie i nie pójdziesz w niedzielę głosować?”

Do wyboru daliśmy opcje:

• Ładna pogoda i wypoczynek na świeżym powietrzu
• Złe samopoczucie
• Rozczarowanie kampanią wyborczą
• Poczucie, że mój głos i tak niczego nie zmieni
• Nic nie zmieni mojego postanowienia, by wziąć udział w tych wyborach

Najbardziej interesuje nas oczywiście ostatnia odpowiedź jako miara determinacji ankietowanych. A zwłaszcza to, jak rozkłada się ta determinacja w elektoratach partyjnych.

Tutaj znów na czele jest elektorat KO: 78 proc. wyborców tej formacji twierdzi, że pójdą głosować, choćby kusił ich wypoczynek, męczyła gorączka, a rozczarowanie polityką sięgało zenitu.

Po raz kolejny zaskakują sympatycy Konfederacji, zmobilizowani jak nigdy przedtem: aż 76 proc. zdeterminowanych, by głosować, choćby nie wiem co.

Wśród wyborców PiS “współczynnik determinacji” wynosi zaledwie 64 proc., na Lewicy to marne 55 proc., a prawdziwa mobilizacyjna katastrofa dotyka zwolenników Trzeciej Drogi: mniej niż połowa z nich (47 proc.) jest maksymalnie zdeterminowana, by głosować.

TD i Konfederacja rozczarowana, KO i Lewica obowiązkowe

Spróbowaliśmy też stworzyć mapę emocjonalną wyborców poszczególnych partii, zadając pytanie:

“Które określenie najlepiej opisuje Twój stosunek do kampanii wyborczej i niedzielnych wyborów?”.

Ankietowani mieli do wyboru kafeterię:

• Zmęczenie
• Ekscytacja
• Rozczarowanie
• Lęk
• Obowiązek
• Nadzieja
• Bunt
• Nic szczególnego

Można było wybrać maksymalnie dwie odpowiedzi. Wśród wszystkich badanych królują trzy emocje: po pierwsze, poczucie obowiązku (40 proc.), po drugie – nadzieja (30 proc.), po trzecie – nic szczególnego (22 proc.).

Wyborcy Konfederacji cechują się wyższym wskaźnikiem zmęczenia i rozczarowanie i najniższym poziomem nadziei, co razem może działać demobilizująco.

Istotny odsetek wskazań na rozczarowanie widzimy też w elektoracie Trzeciej Drogi, relatywnie mało jest nadziei i poczucia obowiązku, co potwierdza, że formacja nie jest w najlepszej formie. TD i konfederaci najczęściej wybierają też „nic szczególnego”, co nie zachęci ich do pójścia na wybory.

Zaskakująco podobne do siebie są elektoraty KO i Lewicy, oba najbardziej obowiązkowe i najmniej rozczarowane oraz pełne nadziei. Elektorat KO rzadziej niż Lewicy wskazuje na „nic szczególnego”.

Zaskakujące, że wyborcy PiS deklarują najczęściej ze wszystkich – aż w 39 proc. nadzieję. To może równoważyć poprzednie sygnały mniejszej mobilizacji, w tym relatywnie rzadki wybór poczucia, że pójście na wybory to obowiązek.

Co się zmieni po wydarzeniach na granicy?

Najbardziej racjonalna hipoteza przebiegu wypadków po rozgrzaniu emocji z jednej strony turbo patriotycznych, z drugiej antymigranckich wydaje się następujący.

Ale relatywnie wysoki procentowy wynik KO może nieco ucierpieć w porównaniu z naszym sondażem, a to z powodu większej mobilizacji zwolenników PiS – jak pokazaliśmy wyżej, partia Kaczyńskiego ma spore rezerwy, bo startuje z niższego pułapu.

Konfederacja ma szansę wznieść się na fali antymigranckich emocji, natomiast – jak zawsze w przypadku formacji Bosaka i Mentzena – blokuje ich szklany sufit w postaci niskiego poparcia wśród najstarszych wyborców.

Każdy wzrost frekwencji to zła wiadomość dla Trzeciej Drogi, która ma najmniej zmobilizowany elektorat – im więcej wyborców i wyborczyń przy urnach, zwłaszcza najstarszych, których chce zmobilizować PiS, tym bardziej oddala się perspektywa dwucyfrowego wyniku dla koalicji Polski 2050 i PSL.

W czwartek najbardziej zaryzykowała Lewica, zawieszając kampanię z powodu śmierci polskiego żołnierza i tym samym oddając pole konkurentom. Być może wyborcy docenią ten gest wyciszenia, ale równie prawdopodobny jest konkurencyjny scenariusz. Zdradzimy, że z innych pytań w naszym sondażu wynika obraz elektoratu Lewicy jako jedynego, który w większości jest empatyczny wobec migrantów i zarazem krytyczny wobec pomysłu strefy buforowej na granicy, którą zapowiedział Donald Tusk. Ci tożsamościowi wyborcy mogą się poczuć porzuceni przez swoich przedstawicieli.

Na koniec: kilka wniosków ogólnych

• Wniosek pierwszy: nie powinno nas bardzo zdziwić, jeśli KO i PiS będą 9 czerwca jedynymi formacjami, które osiągną w eurowyborach dwucyfrowy wynik, a odsetek głosów oddanych na dwie największe partie przebije 70 proc.
• Wniosek drugi: eurowybory najpewniej wygra Koalicja Obywatelska, która zdobędzie najwięcej głosów po raz pierwszy od 10 lat. Jej przewaga nad PiS będzie jednak prawdopodobnie mniejsza, niż to wynika z naszego sondażu.
• Wniosek trzeci: niemal pewne jest trzecie miejsce na podium dla Konfederacji, która z pozostałych formacji ma największe szanse na przekroczenie 10 proc. poparcia.
• Wniosek czwarty: w trudnym położeniu jest Trzecia Droga, która ma niewielkie szanse na dwucyfrowy wynik, a rozgrzane emocje ostatnich dwóch dni kampanii nie poprawiają perspektyw formacji Szymona Hołowni i Władysława Kosiniaka-Kamysza. Ten ostatni w dodatku popadł w komunikacyjne turbulencje po ujawnieniu przez Onet zatrzymania żołnierzy służących na granicy.
• Wniosek piąty: nie będzie zaskoczeniem jeśli Lewica stoczy zaciętą walkę z progiem wyborczym. Zawieszając i tak nijaką kampanię, dobrowolnie oddała jedyny atut, który ją wyróżnia spośród innych partii, czyli konsekwentne opowiadanie się za prawami człowieka, w tym prawami migrantów. To hazardowe zagranie, a w hazardzie zazwyczaj jest tak, że hazardzista przegrywa z kasynem.

Sondaż Ipsos dla OKO.press i TOK FM zrealizowany metodą mixed mode (CATI i CAWI) w dniach 4-6 czerwca 2024 roku. Badanie zrealizowano na ogólnopolskiej reprezentatywnej próbie dorosłych Polaków N=1000. Liczba wywiadów realizowanych telefonicznie i online wynosi w przybliżeniu po 50 proc.