Akt cenzury. Tygodnik "NIE" zniknie z Poczty Polskiej i Orlenu przez okładkę z papieżem

"Podjęliśmy decyzję o wycofaniu ze wszystkich punktów sprzedaży Orlenu nowego wydania Tygodnika NIE, którego okładka przekracza wszelkie granice. Mamy miejsce dla wszystkich tytułów prasowych, ale nie ma zgody na mowę nienawiści i niszczenie autorytetu Świętego Jana Pawła II" – ogłosił w mediach społecznościowych 14 marca 2023 prezes PKN Orlen Daniel Obajtek.

To kolejna reakcja na najnowsze wydanie tygodnika "NIE" po tym, jak wyszło na jaw, że z jego sprzedaży rezygnuje inna spółka skarbu państwa – Poczta Polska. Twitterowy profil gazety 13 marca opublikował skan okólnika, w którym osoba podpisana jako Dariusz Zieliński prosi placówki pocztowe o "pilne zdjęcie" pisma z ekspozycji do czasu, aż kolporter Garmond Press je odbierze.

Doniesienia potwierdziło biuro prasowe Poczty Polskiej: "Z uwagi na kalkulacje i ryzyka biznesowe podjęliśmy decyzję o wycofaniu tego tytułu prasowego, począwszy od bieżącego numeru". O jakie ryzyka biznesowe chodzi? Tego Poczta Polska nie chciała nam zdradzić.

Pytania o decyzję wysłaliśmy także do biura prasowego Orlenu. Do momentu publikacji rzeczniczka koncernu nie odpowiedziała, czy Orlen zamierza zaprzestać sprzedaży tygodnika "NIE" w ogóle, czy też tylko najnowszego numeru.

"Ta okładka jest symbolem, że Jan Paweł II, mając wiedzę o przypadkach pedofilii, nie reagował. Krył niewybaczalną zbrodnię i nigdy nie pochylił się nad ofiarami. Jestem osobiście głęboko poruszony tą sprawą, sam mam 12-letnią córkę" – mówi OKO.press Waldemar Kuchanny, dziennikarz i zastępca redaktora naczelnego "NIE".

Komentarz do postawy Kościoła

"NIE" to tygodnik o charakterze polityczno-satyrycznym i antyklerykalnym, założony w 1990 roku przez Jerzego Urbana, byłego rzecznika rządu PRL, odpowiedzialnego w latach 80. za propagandowy przekaz władz komunistycznych.

Gazeta słynie z bezpardonowej krytyki Kościoła katolickiego, czym w przeszłości nie raz budziła kontrowersje. W 2013 roku sześć osób doniosło na "NIE" do prokuratury, twierdząc, że okładka tygodnika obraża ich uczucia religijne. Chodziło o obrazek "zdziwionego Jezusa" wpisanego w drogowy znak zakazu. Po długim procesie sąd ostatecznie uniewinnił Jerzego Urbana w 2020 roku.

"Zamieszczamy satyryczne i erotyczne rysunki, używamy słów wulgarnych w tekstach. Taką mamy formułę, nie jesteśmy tygodnikiem dla wędkarzy. Posługujemy się satyrą, ale problemy, o których piszemy, są całkowicie poważne. Pedofilia nie jest żartem. Piętnujemy ją, jak umiemy" – podkreśla w rozmowie z nami Waldemar Kuchanny.

– wskazuje.

"Ani reportaż w TVN, ani książka »Maxima Culpa«, ani ta okładka nie są tylko o Janie Pawle II. To komentarz do utrzymującej się przez lata postawy Kościoła, hierarchów na całym świecie. To jest przekaz tej okładki: nie zgadzamy się na pedofilię. Nie chodzi o to, że Jan Paweł II jest niefajny dla nas. Jedni go szanują, inni go nie szanują, innym jest obojętny. Ale pedofilia nie jest obojętna i nie powinna być" – przypomina Kuchanny.

Witamy w kampanii wyborczej

"Mówimy panu Obajtkowi serdeczne Bóg zapłać. Rozreklamował naszą gazetę, za co jesteśmy mu wdzięczni. Dlaczego mamy mieć mu to za złe?" – śmieje się Kuchanny.

Tygodnik ukazuje się wyłącznie w papierze, a wydająca go spółka "URMA" w 2021 roku odnotowała 619,234,05 zł straty netto.

Teraz tytuł zniknie z sieci placówek pocztowych, stacji benzynowych i, prawdopodobnie, kiosków Ruchu (Orlen przejął spółkę w 2020 roku). Łącznie to ok. 10 tys. punktów dystrybucji w całej Polsce, przy czym w 2021 roku to właśnie Ruch należał do czołowych dystrybutorów "NIE". Poczta Polska i Ruch oferowały też usługę prenumeraty tygodnika, w tym jego wysyłkę za granicę. Zapytaliśmy Orlen i Pocztę, czy ogłoszone zmiany dotyczą także kiosków Ruchu i prenumerat. Czekamy na odpowiedzi.

Waldemar Kuchanny nie ma złudzeń, że atak na "NIE" to element szerszej kampanii politycznej.

"Nie ulega wątpliwości, że cała ta akcja wymierzona w tygodnik "NIE", ale też w inne media pod pretekstem obrony dobrego imienia Jana Pawła II zmierza do konsolidacji twardego elektoratu PiS-u i jest powodowana zbliżającymi się wyborami, walką o władzę i posady. Tu nie ma obrażonych uczuć religijnych, to czysta hipokryzja" – uważa wicenaczelny tygodnika.

W OKO.press pisaliśmy, że po reportażu Marcina Gutowskiego z TVN24 rząd PiS i podporządkowane mu media publiczne rzuciły się do obrony papieskiego autorytetu.

9 marca w Sejmie głosami PiS, PSL, Konfederacji, Porozumienia i Kukiz’15 Sejm przyjął kuriozalną uchwałę „w obronie Jana Pawła II”. Posłowie i posłanki przynieśli na posiedzenie portrety Jana Pawła II. TVP postanowiła codziennie transmitować papieskie homilie, a politycy związani z władzą w mediach społecznościowych prześcigają się w uwielbianiu "papieża-Polaka".

Wolność słowa? Jesteśmy na "nie"

Zapowiedź Poczty Polskiej i Daniela Obajtka to poważny cios dla swobody wypowiedzi i wolności prasy w Polsce, gwarantowanych w konstytucji w art. 14 i 54.

Może też naruszać prawo prasowe które, w art. 3, zakazuje ograniczania rozpowszechniania tytułów prasowych z powodu ich linii programowej lub treści. Zgodę na takie działanie powinien wydać sąd, jak miało to miejsce np. wtedy, gdy w 2019 roku Empik odmówił sprzedaży "Gazety Polskiej", do której dołączono homofobiczne naklejki. O prawo prasowe upomniała się wówczas Izba Wydawców Prasy. Jej prezes Marcin Frąckowiak pytany przez magazyn "Press", stwierdził, że przypadek tygodnika "NIE" jest analogiczny. Nie zapowiedział jednak analogicznej interwencji IWP.

W lakonicznej mailowej odpowiedzi na nasze pytania biuro prasowe Poczty Polskiej przypomina, że w sprzedaży posiada "szeroką gamę ok. 2 tys. tytułów prasowych". "Są to wydawnictwa reprezentujące różnorodne nurty i środowiska" – zapewniają rzecznicy spółki. Z pewnością jednak tygodnik "NIE" jest na polskim rynku prasy drukowanej tytułem wyjątkowym.

"Jesteśmy przekonani, że udział Kościoła w życiu politycznym, prawnym i gospodarczym w naszym kraju jest opresją, jest niewłaściwy. Nie mamy nic przeciwko wierze katolickiej ani katolikom. Jeśli ktoś wierzy, niech się modli i wyznaje. W odróżnieniu od pana Obajtka nie jesteśmy za tym, żeby kogoś usuwać z przestrzeni publicznej. Byłbym równie mocno oburzony, gdyby wyrzucił z Orlenu »Gazetę Polską« albo »Nasz Dziennik«. Wolność słowa dla każdego: to powinien być fundament. Jak widać, nie jest w naszym kraju szanowana" – ubolewa Waldemar Kuchanny.