Konferencja potrwa trzy dni. Program można przeczytać tutaj. Najciekawiej wygląda panel zatytułowany „Postacie”:
6 czerwca, godz. 13:40
Panel II: Postacie
- 13:40-14:00
dr Robert Spałek (IPN Warszawa), Gomułka – ostatni prawdziwy polski komunista? - 14:00-14:20
dr hab. Mirosław Szumiło (IPN, UMCS), Gierek i Jaruzelski a komunizm i Związek Sowiecki. Próba porównania - 14:20-14:40
Roman Graczyk (IPN Kraków), Adam Michnik a komunizm
Adam Michnik – jako temat – nie tylko nie trafił do następnego panelu pt. „Opozycja”, ale na dodatek zestawiono go z przywódcami PRL: Władysławem Gomułką, Edwardem Gierkiem oraz Wojciechem Jaruzelskim. Co więcej, o poglądach Michnika będzie mówił Roman Graczyk – niegdysiejszy publicysta „Gazety Wyborczej”, który wszedł w konflikt z Michnikiem, a po zwolnieniu wielokrotnie go publicznie krytykował, zarzucając mu m.in. „uzależnianie psychiczne” dziennikarzy.
OKO.press wydaje się, że badania naukowe zakładają bezstronność i trzymanie się rzeczywistości, ale najwyraźniej IPN działa na innych zasadach. Na wszelki wypadek przypominamy historykom z IPN i okolic kilka różnic pomiędzy życiorysami Gomułki, Gierka, Jaruzelskiego i Michnika.
- Adam Michnik nigdy nie należał do partii komunistycznej. Gomułka, Gierek i Jaruzelski byli jej przywódcami.
- Adam Michnik był jednym z najbardziej znanych (obok Jacka Kuronia i Karola Modzelewskiego) dysydentów w PRL. Spędził wiele lat w więzieniach. Był wielokrotnie zatrzymywany, wielokrotnie pobity, objęty zakazem druku oraz zakazem ukończenia studiów. Gomułka, Gierek i Jaruzelski przez całe życie w PRL robili kariery w aparacie (chociaż Gomułka został uwięziony przez towarzyszy z partii w okresie stalinizmu).
- Adam Michnik był działaczem opozycji demokratycznej: członkiem Komitetu Obrony Robotników oraz jednym z najważniejszych doradców „Solidarności” niemal od jej powstania. Był Michnik „złym snem” komunistycznych liderów, choć potrafił się – wśród innych przedstawicieli „S” – dogadać z komunistami przy Okrągłym Stole.
- Krótko: Jaruzelski zamykał Michnika. Michnik siedział. Jaruzelski rządził. Potem Michnik wymyślił koncepcję „Wasz prezydent, nasz premier”, która pozwoliła zabrać władzę komunistom.
Różnic w tych biografiach jest znacznie więcej, ale mamy nadzieję, że historycy z IPN, znani ze swojej przenikliwości, sami na nie wpadną. Z pewnością też Roman Graczyk doceni rolę Michnika w przejściu od komunizmu do demokracji.
Równie interesujący jest plan panelu „Opozycja”.
16:00-18:00
Panel III: Opozycja
- 16:00-16:20
dr hab. Tomasz Sikorski (prof. US), Ruch Młodej Polski a komunizm - 16:20-16:40
Maciej Gawlikowski (badacz niezależny), KPN a komunizm - 16:40-17:00
dr Krzysztof Mazur (UJ), Solidarność podziemna a komunizm - 17:00-17:20
dr Grzegorz Waligóra (IPN Wrocław), Solidarność Walcząca a komunizm
Wśród ugrupowań opozycyjnych nie ma nawet wzmianki o głównym i najważniejszym nurcie lat 70., Komitecie Obrony Robotników.
Osobne referaty zostały poświęcone KPN (Konfederacja Polski Niepodległej) oraz „Solidarności Walczącej”, których wpływy były marginalne, oraz „Ruchowi Młodej Polski”, również mniej licznemu i wpływowemu, ale za to o konserwatywnym charakterze. KOR zniknął, choć oficjalna doktryna PiS mówi dziś, że jego głównym twórcą był Antoni Macierewicz, któremu organizację ukradli Michnik z Kuroniem. W programie konferencji nie ma KOR, chociaż środowisko odegrało ogromną rolę w likwidacji komunizmu w Polsce, a przy okazji miało dużo do powiedzenia o poprzednim ustroju.
W programie znalazło się za to miejsce na referat „Komunistyczna rzeczywistość w PRL w ocenie liderów Stowarzyszenia Polskich Kombatantów w Stanach Zjednoczonych”.
Warto także zwrócić uwagę na listę prelegentów. Znalazły się wśród nich osoby znane z bliskich PiS poglądów politycznych, m.in. prof. Andrzej Nowak oraz prof. Jan Żaryn, który nie tylko jest bliski tej partii, ale wręcz jest z jej ramienia senatorem RP.
Nie znaleźli się za to najbardziej znani badacze – w tym także pracownicy Instytutu Historii PAN – którzy zajmują się badaniem PRL od dekad. W IH PAN pracują m.in. prof. Jerzy Eisler, autor dziejów Marca 1968 roku i książki biograficznej przywódców PZPR oraz prof. Dariusz Jarosz, jeden z najlepszych specjalistów np. od dziejów wsi i chłopstwa w okresie komunizmu. Ta lista jest znacznie dłuższa. A prof. Eisler nawet pracuje w IPN i jest dyrektorem oddziału warszawskiego. Nie ma też oczywiście prof. Andrzeja Friszke z PAN, autora kilkunastu ważnych prac z najnowszej historii Polski, którego dobra zmiana wymiotła z Kolegium IPN.
„Fenomen komunizmu pozostaje w dalszym ciągu nie do końca zgłębiony i zrozumiany” – piszą organizatorzy konferencji z IPN oraz Instytutu Historii PAN. OKO.press rozumie problem i współczuje organizatorom tak ważnej debaty. Przypominamy tylko, że specjaliści, którzy mogliby pomóc, są pod ręką. Można ich było zaprosić, byłoby łatwiej.
