GOWORIT MOSKWA: Ważą się losy świata i częściowej mobilizacji

“Referenda” w Donbasie, Zaporożu i obwodzie chersońskim zakończyły się jeszcze lepiej niż pokazywały rosyjskie “sondaże”. Aż dziw, że za wcieleniem do Rosji nie głosowało 100 proc. złapanych i zmuszonych do głosowania ludzi (w Doniecku oficjalny wynik to tylko 99,23 proc. za Rosją).

Szefowie kolaboranckich władz zwrócili się dziś do Putina o przyjęcie do Rosji i pojechali z wizytą na Kreml. Ale...

Putin planuje bitwę pod Stalingradem

Ani kolaboranci z Chersonia ani z Zaporoża nie ogłosili "niepodległości" swoich “republik” - a to jest pierwszy krok w rosyjskiej procedurze aneksji (potem Moskwa uznaje taką “niepodległość” i przyjmuje do Rosji).

Poza tym Putin nie ma jeszcze w kalendarzu spotkań z nimi. Nie ma też jeszcze terminu jego “zjednoczeniowej” mowy. Może w piątek 30 września w Moskwie będzie uroczysty koncert na cześć powiększenia Rosji, ale Putin tam nie przyjdzie. Nie ma w planach. Rada Federacji (izba wyższa parlamentu) też nagle ogłosiła, że nie zbierze się w sprawie powiększenia Rosji przed 4 października, a Duma (izba niższa) odkryła, że powiększenie Rosji wymaga zmiany konstytucji.

W skrócie: o terminie przyjęcia w poczet Federacji Rosyjskiej nowych terytoriów „poinformujemy was w odpowiednim czasie” - zakomunikował dziś (28 września) rzecznik Putina Dmitrij Pieskow. A Putin — wedle swojej propagandy — naprawdę nie miał dziś czasu, gdyż zajmował się organizacją obchodów rocznicy bitwy pod Stalingradem (17 lipca 1942 - 2 lutego 1943 roku)

Coś się w ciągu ostatnich dni zmieniło — jeszcze w sobotę propaganda była pewna, że poszerzenie Rosji o nowe terytoria nastąpi do 30 września, a parlament ogłaszał gotowość uchwalenia wszystkiego, co mu do uchwalenia przyślą przed tym terminem.

Opowiada jednak obficie o tym, jaką katastrofą jest ogłoszona przez Putina “częściowa mobilizacja”.

Częściowa mobilizacja, całkowita katastrofa

Oficjalne relacje wyglądają dużo gorzej niż to, co wycieka z sieci społecznościowych do zachodnich mediów. Propaganda mówi bowiem nie o incydentach i “błędach bojarów”, za które car nie odpowiada – ale o całkowitej niewydolności systemu.

Z tego, co nam opowiedziała w ciągu tego tygodnia, wyłowiłam osiem systemowych braków.

1. Nikt nie wie, kto podlega brance

Wygląda na to, że poza nagranym na wideo przemówieniem Putina z 21 września jego państwo nie miało nic. Nie istniały precyzyjne dyspozycje dla wojska, kogo może brać, a kogo nie. Co zwalnia z poboru, a co nie. A rzeczywistość okazała się bardziej skomplikowana od przemówienia Putina.

2. Wojsko nie miało aktualnych danych

• Zmobilizowało człowieka z niepełnosprawnością, bo nie wiedziało, że porusza się na wózku i ma orzeczoną niepełnosprawność.
• Przychodziło po ludzi, którzy dawno się wyprowadzili — więc brało aktualnych mieszkańców. A co miało robić? W Moskwie np. mieszkania, w których zameldowani byli mobilizowani, były wynajmowane przez studentów. Nie byli na liście, ale byli w odpowiednim wieku – ustawę zakazująca mobilizowania studentów Putin podpisał w sobotę, a opublikowana ona zostanie niebawem.
• Wygląda na to, że rosyjska armia nie tylko nie wiedziała, kto gdzie mieszka i czy nie został przypadkiem dotknięty niepełnosprawnością po odbyciu służby. W ogóle nie wiedziała, kto służył, a kto nie — więc wytyczna Putina i Szojgu, by brać przeszkolonych wojskowo i to z określonymi specjalnościami, jest w ogóle nie do wykonania. Dlatego do mobilizacji użyta została policja, która myślała, że ściga uchylających się od poboru – tymczasem ci ludzie od niczego się nie uchylali, tylko nie wiedzieli, że są na armijnej liście.
• Koronny dowód tego bałaganu przedstawiła RIA Nowosti: na lotnisku Wnukowo w Moskwie zmobilizowany został jej pracownik udający się na wakacje do Turcji. Nigdy nie służył w wojsku i tłumaczył, że jest z rządowych mediów (!) i nic to nie dało.

Mimo powtarzanych w kółko przez władzę komunikatów, że z Rosji można wyjeżdżać bez przeszkód, co i rusz pojawiały się informacje, że jednak kogoś przy wyjeździe zatrzymano:

• “Większość Rosjan nie ma problemów z wyjazdem z Rosji, jednak zdarzają się pojedyncze odwołania wycieczek – zarówno turystów, którzy mają wezwania w związku z częściową mobilizacją, jak i tych, którzy nie mają wezwań”.
• W środę Rosyjski Związek Przemysłu Turystycznego poprosił władzę o wyjaśnienia zasad poboru turystów, bo chaos uderza w branżę. „Turyści, którzy już zarezerwowali hotele, nie mogą zrozumieć, czy podróż jest możliwa, czy są podstawy do odmowy usług turystycznych i jaka jest procedura”. Przez to sprzedaż nowych wycieczek spadła w ciągu ostatniego tygodnia o 30-40 procent.
• Brak aktualnych list był tak dla Rosjan oczywisty, że uniwersytety i placówki medyczne Rostowa nad Donem nabrały się na polecenie przygotowania list pracowników do zmobilizowania wysłane... z serwera zarejestrowanego w Panamie. Wystarczyło, że mail był podpisany w imieniu wiceministra obrony Dmitrija Bułhakowa.

3. Wojsko musiało brać każdego, jak leci, dopiero potem rozpoczynał się żmudny proces ustalania, czy podlega on mobilizacji. Co powodowało bałagan w państwie i panikę wśród ludzi

Propaganda zaczęła więc wypluwać z siebie entuzjastyczne doniesienia, że tam i tu zwolniono zmobilizowanych. Przykłady takich doniesień:

• Błędnie zmobilizowani mieszkańcy Karelii wrócą do domu.
• Pracownicy stołecznych wojskowych urzędów meldunkowych i rekrutacyjnych przeprowadzili dodatkową kontrolę i wysłali zawiadomienia o wycofaniu omyłkowo wydanych wezwań.
• Ponad stu zmobilizowanych mieszkańców regionu Amur wróciło do domu.
• W regionie Riazania 20 omyłkowo zmobilizowanych wróciło do domu.
• Natomiast dziesiątki zmobilizowanych przez pomyłkę mieszkańców Ałtaju postanowiły kontynuować służbę.

4. Wojsko nie wiedziało jednak, co zwalnia z poboru, a co nie

Rosja próbowała to ustalić. Rosjanie dowiedzieli się więc z oficjalnych mediów w kolejnych dniach, że:

• Nie zwalnia z poboru to, że ma się krewnego na froncie w Ukrainie. Można więc zmobilizować syna, jeśli ojciec służy już na podstawie kontraktu w strefie operacji specjalnych.
• Poborowych można zmobilizować, ale wcześniej trzeba ich przenieść do rezerwy.
• Nie podlegają poborowi nie tylko studenci, ale jak dziś się wyjaśniło — także studenci w czasie urlopów dziekańskich.
• Ojcowie wielodzietni nie będą mobilizowani (na razie są — odpowiedni projekt został dopiero skierowany do Dumy).
• Jeśli ktoś ma zaplanowaną operację i ma na to dokumenty, to mobilizację można odłożyć. Ale decyduje komisja mobilizacyjna.
• Z mobilizacji zwalnia zakażenie HIV.
• Artyści mogą zostać poddani częściowej mobilizacji. Ale tylko wtedy, gdy wcześniej byli w wojsku, a ich instytucje nie widzą przeszkód.
• Wojskowy urząd meldunkowo-zaciągowy nie może zaprosić zmobilizowanej osoby do stawienia się przez wiadomość w komunikatorze lub przez sms, jedyną formą zawiadomienia jest osobiste doręczenie wezwania, które mobilizowany musi podpisać.

5. W trakcie chaotycznego ustalenia kryteriów mobilizacji tysiące ludzi próbowały się z wojska wyreklamować

W siódmym dniu mobilizacji rosyjskie ministerstwo cyfryzacji przygotowało formularz wniosku o odroczenie wezwania dla pracowników firm informatycznych i telekomunikacyjnych. Natychmiast wnioski złożyło 1500 osób, ale z błędami, co pogłębiło bałagan. Bowiem – jak informuje na poważnie RIA Nowosti – poprawnie należy to zrobić tak: wypełnić formularz, zapisać plik w formacie CSV, podpisać go wspólnie z prezesem firmy za pomocą jego elektronicznego podpisu i przesłać za pośrednictwem portalu usług publicznych po otwarciu odpowiedniego serwisu zbierania informacji. Wniosek o odroczenie ma być złożony przez samego pracownika, ale konieczne jest dołączenie formularza potwierdzającego spełnienie przez niego niezbędnych wymagań, a to musi być poświadczone podpisem elektronicznym dyrektora generalnego organizacji akredytowanej przez Ministerstwo Cyfryzacji Rozwój. System może przy tym uznać za literówkę brak cudzysłowu w nazwie firmy i odrzucić wniosek...

Propaganda zapewnia, że na wieść o mobilizacji do wojska zgłasza się wielu ochotników. "Wiesti" 28 września przeprowadziły wywiad z jednym z nich. Nie wyjaśniono, dlaczego jest aż tak zamaskowanyJednocześnie rozpoczęło się chaotyczne wypisywanie z branki pracowników różnych gałęzi gospodarki. Ministerstwo Rozwoju Cyfrowego Federacji Rosyjskiej ogłosiło, że przygotuje zalecaną listę specjalizacji w obszarach przemysłowych. Objęła ona specjalistów IT, twórców gier i specjalistów od cyberbezpieczeństwa, a ministerstwo edukacji upomniało się także o nauczycieli informatyki. Potem pojawiło się dojaśnienie, że zwolnienie z mobilizacji dotyczy tylko zatrudnionych na etacie.

Po tygodniu od ogłoszenia mobilizacji do władz dotarło w końcu, że rodziny mobilizowanych chciałyby znać ich los. Ministerstwo Obrony Rosji uruchomiło więc dziś infolinię dla krewnych, gdzie będzie można się zapytać o miejsce pobytu żołnierza.

6. Rosja była całkowicie nieprzygotowana na wyjazd z kraju mężczyzn w wieku wojskowym

Zanim władza ogarnęła z grubsza, kogo naprawdę chce wziąć do okopów w Ukrainie, mężczyźni zaczęli z Rosji masowo wjeżdżać. Wedle oficjalnych danych tylko do Kazachstanu wyjechało do wtorku 100 tys. osób, a do Gruzji – 80 tys. do wtorku i kolejne 20 tys. w ciągu ostatnich dwóch dni. Przy czym po przekroczeniu granicy zaczynali oni deklarować, że są przeciwnikami inwazji Rosji na Ukrainę.

Władza postanowiła przeciwdziałać. Przewodniczący Dumy Wiaczesław Wołodin zaapelował, by “coś zrobić z sytuacją, w której obywatele rosyjscy na granicy z Gruzją są rzekomo zapraszani do podpisywania antyrosyjskich dokumentów”.

Blokada granic na tym etapie była już nie do pomyślenia (choć w oficjalnym przekazie nie ma słowa o protestach i manifestacjach, to ton depesz agencyjnych jest coraz bardziej nerwowy). Wołodin powiedział jednak na posiedzeniu w środę (tym, które powinno było zajmować się przyjęciem nowych terenów do Rosji), że Federacja Rosyjska powinna sporządzić listy osób wyjeżdżających z kraju i zasugerował zastanowienie się nad losem samochodów porzuconych na granicach.

7. Propaganda ujawnia, że w wojsku brakuje podstawowego wyposażenia

Zrobiła to po swojemu, ale przesłanie jest oczywiste:

• “Zmobilizowani mieszkańcy regionu Lipieck za dwa lub trzy dni zaczną otrzymywać dodatkowe indywidualne zestawy apteczne i apteczki” - powiedział gubernator regionu Igor Artamonow.
• “Federalna Służba Antymonopolowa (FAS) przypomina o niedopuszczalności zawyżania cen za mundury i artykuły medyczne, a w przypadku naruszenia prawa antymonopolowego zostaną podjęte środki (…). W związku z otrzymanymi informacjami, skargami obywateli, apelem posłów Jednej Rosji o nieuzasadniony wzrost cen kombinezonów, mundurów, sprzętu, a także opasek uciskowych, środków przeciwbólowych i innych wyrobów medycznych i leków, FAS przypomina o obowiązku ścisłego przestrzegania przepisów antymonopolowych w działalności handlowej”.

Propaganda przyznała też, że ze szkoleniami mobilizowanych nie jest najlepiej. Musi ich bowiem osobiście doglądać minister obrony Siergiej Szojgu (który, jak wiemy, nie jest zawodowym wojskowym).

8. Władze nie radzą się z narastającą paniką.

Władze obwodu kaliningradzkiego musiały dementować w środę informacje o zbliżającej się ewakuacji mieszkańców. Wcześniej w mediach regionalnych pojawiły się porady, by mieszkańcy obwodu pakowali najcenniejsze rzeczy i dokumenty do walizek.

Informacje o tym, że granice Rosji nie zostaną zamknięte, są zaś podawane tak często, że nie sposób nie śpieszyć się z wyjazdem — jeśli tylko ktoś ma dokąd i za co.

Jedynym pomysłem, jaki Kreml ma na to wszystko, są obietnice kolejnych bonusów i świadczeń. Dziś okazało się np., że mobilizowany ma prawo do przyspieszenia ślubu (czyli że jak polegnie, dziewczyna zostanie ze statusem wdowy).

Jak ogłosił właśnie szef MSZ Siergiej Ławrow (podczas — nie żartuję — uroczystości kasowania znaczka pocztowego poświęconego 220. rocznicy powstania Ministerstwa Spraw Zagranicznych Federacji Rosyjskiej),

A to wszystko znalazłam w oficjalnych mediach Putina.

Od początku napaści Rosji na Ukrainę śledzimy, co mówi na ten temat rosyjska propaganda. Jakich chwytów używa, jakich argumentów? Co wyczytać można między wierszami?

Dziś propaganda wyszła z pierwszego szoku wywołanego tym, że genialny plan Putina nie zadziałał, a Ukraina stawiła opór. Teraz przygotowuje Rosjan do długiej wojny, powtarzając w kółko te same przekazy o złej Ukrainie i złym Zachodzie oraz dobrej Rosji Putina.

Nowe wątki pojawiają się coraz rzadziej. Ale tropimy je dla Państwa.

Nasz cykl GOWORIT MOSKWA znajdziecie pod tym tagiem.

Rosyjska propaganda: rys. Weronika Syrkowska/OKO.press