W piątek 30 kwietnia Narodowy Instytut Wolności ogłosił wyniki trzech konkursów grantowych. Instytucja podlegająca ministrowi kultury Piotrowi Glińskiemu rozdała w nich organizacjom pozarządowym 11 milionów złotych.

Wszystkie trzy konkursy mieszczą się w Programie Rozwoju Organizacji Obywatelskich NIW (PROO):

• PROO 2a wspiera budowanie przez NGO’sy tzw. kapitałów żelaznych,
• PROO 3 finansuje “organizacje strażnicze i media obywatelskie”,
• a PROO 4a rozwój “think tanków obywatelskich”.

W pierwszym konkursie sześć NGO’sów dostało po 480-500 tys. zł. W dwóch kolejnych po 4 miliony złotych podzielono pomiędzy odpowiednio 21 i 15 organizacji. Maksymalna dotacja wynosiła 200 tys. zł rozłożone na lata 2021-2022.

Przyjrzeliśmy się dofinansowanym projektom i władzom zwycięskich NGO’sów. Okazało się, że podobnie jak w poprzednich rozdaniach w znacznej części pieniądze trafiły do NGO’sów powiązanym z władzą i realizujących jej cele. Najlepsze wnioski według NIW składały organizacje nacjonalistyczne, kościelne oraz kierowane przez polityków PiS i członków ich rodzin.

Zastrzyk pieniędzy dostały m.in. organizacje:

• organizatorów Marszu Niepodległości na stworzenie warszawskiego portalu;
• żony współpracownika Adama Andruszkiewicza na "portal dla młodych";
• liderów Ordo Iuris na fundację zajmującą się edukacją;
• Archidiecezji Warszawsko-Praskiej na media relacjonujące życie diecezji;
• Józefa Orła, współzałożyciela Porozumienia Centrum, pierwszej partii Kaczyńskich;
• Anny Bieleckiej, do której Jarosław Kaczyński chadza na niedzielne obiady.

Dla przyjaciółki Kaczyńskiego

W pierwszym konkursie (PROO 2a) NIW finansuje budowanie tzw. kapitałów żelaznych. Są to nienaruszalne środki, które zapewniają stabilność organizacji pozarządowej i pozwalają na czerpanie dochodu z ich inwestowania.

W poprzednim rozdaniu w tym konkursie, jak pisaliśmy, wygrała m.in. Fundacja Republikańska, think-tank, będący zapleczem kadrowym PiS oraz Muza Dei, powiązane z Markiem Jurkiem stowarzyszenie promujące kulturę katolicką. Wśród beneficjentów były jednak także uznane NGO’sy, takie jak Fundacja ePaństwo i Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę.

W tym rozdaniu co najmniej dwie z sześciu wygranych organizacji są powiązane z władzą, a dwie kolejne promują katolicyzm.

500 tys. zł. dostała m.in. Fundacja Polska Wielki Projekt. Jej prezeską jest architektka Anna Bielecka, pierwsza żona Czesława Bieleckiego, kandydata PiS na prezydenta Warszawy w wyborach w 2010 roku. W jej domu odbywają się słynne niedzielne z udziałem Jarosława Kaczyńskiego. Jak pisała “Wyborcza”, “tam mają wykuwać się takie pomysły jak prezesura Trybunału Konstytucyjnego dla Julii Przyłębskiej”.

W radzie programowej fundacji zasiadają politycy PiS. Między innymi Minister Gliński, który nadzoruje NIW, Wanda Zwinogrodzka, podsekretarz stanu w jego ministerstwie, Jacek Czaputowicz, były szef MSZ, europosłowie PiS Zdzisław Krasnodębski i Ryszard Legutko.

Fundacja od 10 lat organizuje kongres “Polska Wielki Projekt”. W 2020 przemawiał na nim m.in. Mateusz Morawiecki. W trakcie kongresu przyznawana jest nagroda im. Lecha Kaczyńskiego dla „twórców prawych i sprawiedliwych”, którzy są „dumnymi Polakami” i jednocześnie wybitnymi artystami. Ostatnio otrzymał ją Bronisław Wildstein, prawicowy dziennikarz i pisarz.

Fundacja Polska Wielki Projekt jednocześnie w tym samym rozdaniu otrzymała 291.722,5 zł z NIW w programie PROO 4a na rozbudowę działalności think-tankowej. Razem: 791.721,5 zł.

Dla druhów Morawieckiego i Ordo Iuris

500 tys. zł dostała też Fundacja Pomorska Inicjatywa Historyczna, zajmująca się upamiętnianiem działań opozycji na Pomorzu. Jej wiceprezesem jest Roman Zwiercan, mąż Małgorzaty Zwiercan. Oboje byli członkami Solidarności Walczącej, kierowanej przez Kornela Morawieckiego, zmarłego ojca premiera. Małgorzata była posłanką w jego kole “Wolni i Solidarni”. Zasłynęła głosowaniem w Sejmie “na cztery ręce” za siebie i starszego Morawieckiego pod jego nieobecność. W wyborach parlamentarnych w 2019 roku nie odniosła sukcesu. Za to już w 2019 roku znalazła pracę jako ekspertka w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów.

Kolejne pół miliona złotych powędrowało do Fundacji Edukacja do Wartości. W jej zarządzie zasiadają Tymoteusz Zych i Jerzy Kwaśniewski. Ci sami, którzy kierują Instytutem na rzecz Kultury Prawnej Ordo Iuris. Edukację do Wartości zarejestrowali w KRS-ie w marcu 2020 roku. Nie ma jeszcze swojej strony ani żadnych osiągnięć. Wśród jej deklarowanych zadań jest m.in. “działalność na rzecz nauki oraz szkolnictwa wyższego” oraz “wspieranie inicjatyw społecznych, w tym zakorzenionych w myśli organicznej i nauce społecznej kościoła katolickiego”.

Promowaniem katolicyzmu zajmuje się też Stowarzyszenie “Sanctus Paulus”, które też dostało 500 tys. zł. Wydaje ono portal katolicka.bydgoszcz.pl, wspiera bydgoskich misjonarzy oraz “pielęgnuje polskość”.

480 tys. zł powędrowało do Fundacji Instytut im. Kazimierza Promyka, skupiającej młodych ekspertów ze środowiska Niezależnego Zrzeszenia Studentów. Jej prezeska Maria Cholewińska kieruje też Fundacją Alumni NZS. A jak pisała “Rzeczpospolita” w styczniu 2021 roku, Niezależne Zrzeszenie Studentów nie jest takie niezależne. Wspierało ustawy Gowina, a ostatnio zapowiedziało “owocną współpracę” po spotkaniu z min. Przemysławem Czarnkiem. Jest wspierane przez spółki Skarbu Państwa, a jej byli liderzy znajdują pracę w partii. Michał Moskal, były przewodniczący zarządu krajowego, w 2020 roku jako 26-latek został Dyrektorem Biura Prezydialnego PiS.

Instytut Promyka podobnie jak Polska Wielki Projekt w tym rozdaniu dostał też grant z NIW w konkursie na rozbudowę działalności think-tankowej. Razem: 748.239,39 zł.

Strażnicze media nacjonalistyczne

Konkurs PROO 4a dofinansować miał media obywatelskie oraz organizacje strażnicze. Jak czytamy w poradniku NIW-u media obywatelskie to takie, które publikują treści ważne z punktu widzenia społeczności lokalnej lub regionalnej o tematyce lokalnej lub branżowej.

Natomiast organizacje strażnicze kontrolują działania władz publicznych lub instytucji prywatnych, monitorują procesy legislacyjne i lobbują za pozytywnymi zmianami w sferze publicznej.

W tym rozdaniu wyjątkowo dużo znakomitych wniosków napisały media nacjonalistyczne oraz katolickie.

196.811,59 zł na lata 2021-2022 dostała Fundacja Edukacji i Mediów na portaldlamlodych.pl (jeszcze nieaktywny). Prezeską zarejestrowanej w listopadzie 2020 r. fundacji jest Marta Tenerowicz. To żona Krzysztofa Tenerowicza, bliskiego współpracownika Adama Andruszkiewicza, obecnie sekretarza stanu w kancelarii premiera, a wcześniej wiceministra cyfryzacji.

Tenerowicz i Andruszkiewicz ściśle współpracują co najmniej od 2015 roku, kiedy obaj zasiadali we władzach Ruchu Narodowego. W 2018 roku wspólnie zakładali Stowarzyszenie Dla Polski - Ruch Adama Andruszkiewicza. Dziś Tenerowicz kieruje kilkoma fundacjami, otrzymującymi rządowe dotacje i zasiada w radzie nadzorczej Dalmoru, spółki z udziałem Skarbu Państwa.

Jak pisaliśmy, Tenerowicz kierował endeckim portalem prostozmostu.net, który w 2018 roku intensywnie promował Andruszkiewicza. Korzystał przy tym ze wsparcia siatki fanpage’y używanej do szerzenia fake newsów i rosyjskiej propagandy, którą Facebook rozwiązał w po śledztwie OKO.press i aktywistów Avaaz.

Warszawski portal Marszu Niepodległości

Kolejnym nacjonalistycznym medium wspartym przez NIW jest portal medianarodowe.com. Na rozwinięcie warszawskiego “obywatelskiego portalu lokalnego” 198.172,30 zł dostało wydające Media Narodowe Stowarzyszenie Marszu Niepodległości. To samo, które co roku 11 listopada organizuje przemarsz nacjonalistów przez centrum Warszawy. W październiku 2020 jego prezes Robert Bąkiewicz w odpowiedzi na apel Jarosława Kaczyńskiego o obronę kościołów przed strajkującymi kobietami powołał Straż Narodową.

Nacjonalistyczna jest także linia programowa portalu nowylad.pl, na który Narodowy Instytut Społeczny dostał z NIW 198.891,40 zł. W swoim manifeście piszą: “Jako świadkowie przybierającego na sile konfliktu, wierzymy, że naród, silne państwo, religia czy ład, atakowane dziś z pozycji liberalnych i nowolewicowych, nie są przeżytkami”.

Kolejne 200 tys. zł dostanie portal scenakultury.pl, której jednym z działów jest “Encyklopedia dziejów Narodowej Demokracji w Polsce”. Wydawcą jest Stowarzyszenie Scena Kultury. Jego prezes to Arkadiusz Gołębiewski, reżyser i dyrektor Festiwalu Filmowego Niepokorni Niezłomni Wyklęci. Wiceprezesem jest Paweł Nowacki – dziennikarz, publicysta, współautor (wraz z Krzysztofem Nowakiem) filmu „Media III RP” i współautor (wraz z Janem Pospieszalskim) programu „Warto rozmawiać”. Kieruje też Fundacją Smoleńsk 2010, założoną, by wspierać powstawanie i rozpowszechnianie filmu “Smoleńsk” Antoniego Krauzego.

To kolejna dotacja z NIW dla scenykultury.pl. W poprzednim rozdaniu dla mediów obywatelskich stowarzyszenie Gołębiewskiego i Nowackiego dostało 102.500 zł.

Obywatelskie media katolickie

Medium obywatelskim okazał się być także youtubowy katolicki kanał Salve Net. Na jego prowadzenie prawie 200 tys. zł dostała Fundacja im. błogosławionego księdza Ignacego Kłopotowskiego. Powstała ona na początku 2019 roku z inicjatywy biskupa warszawsko-praskiego Romualda Kamińskiego. Jak czytamy na stronie fundacji, na kanale Salve Net “można znaleźć serie filmików m.in. pogłębiających życie duchowe, przybliżających sprawy anielskie, dotykających tajemnic życia kapłańskiego, a także aktualności z życia diecezji warszawsko-praskiej”.

Dofinansowanie dostała też katolicka Fundacja im. św. Cyryla i Metodego, której jednym z fundatorów był emerytowany biskup położonej po lewej stronie Wisły archidiecezji warszawskiej. Prawie 200 tys. zł może przeznaczyć na rozwój portalu tato.net, edukującego ojców w duchu katolickiej nauki o rodzinie.

Okrągłe 200 tys. zł NIW przeznaczył także na wsparcie rolniczego portalu kalendarzrolnikow.pl. Jego wydawcą jest Wydawnictwo Duszpasterstwa Rolników. Jak czytamy na jego stronie, ma ono za zadanie “służyć człowiekowi zgodnie z katolicką nauką Kościoła” i “przypominać człowiekowi o jego ludzkiej godności, o jego ukierunkowaniu na zbawienie i życie wieczne, do której doczesność jest przygotowaniem”.

Media lokalne, ale swoje

NIW przyznał granty także niedużym mediom lokalnym. Nawet w tych przypadkach jednak trafiły w zaufane ręce. Na przykład 90.993,03 zł na projekt Rozwój lokalnej gazety "Twoje Nowiny" dostało Stowarzyszenie Inicjatyw Ziemi Chełmińskiej "Dolina Dolnej Wisły", zarejestrowane dopiero w lutym 2021 r. Jego I wiceprezeską jest Anna Szwed, która (bez powodzenia) kandydowała z list PiS w ostatnich wyborach samorządowych, parlamentarnych i europejskich. Z list PiS w wyborach samorządowych bez powodzenia startowała też II wiceprezes Katarzyna Buchholz-Gugała, obecnie sołtyska Bieńkówki.

Wydawałoby się też, że wsparciem oddolnej inicjatywy jest przyznanie 196.171,49 zł Komitetowi Obywatelskiemu Ziemi Kłodzkiej na “Gazetę Noworudzką”. Kiedy jednak przyjrzymy się biogramowi jej prezesa Warcisława Martynowskiego, okazuje się, że w PRL-u był zasłużonym działaczem “Solidarności” i “Solidarności Walczącej”, a w III RP członkiem partii braci Kaczyńskich: Porozumienia Centrum i Prawa i Sprawiedliwości.

Poza tym 198.715,46 zł znalazło się dla Stowarzyszenia Projekt Błonie, którego prezeską jest Marzena Cichewicz, radna Błonia z ramienia PiS. Dzięki grantowi będzie mogła “wzmocnić potencjał lokalnego medium”.

Dla zięciów

197.909,34 zł na Magazyn Akademicki Koncept dostała bliska władzy Fundacja Inicjatyw Młodzieżowych. Obecnie wydawany jest w 300 tysiącach bezpłatnych egzemplarzy.

Jak pisała “Wirtualna Polska”, współzałożyciel fundacji Mariusz Chłopik był radnym PiS, członkiem sztabu wyborczego Andrzeja Dudy i sztabu PiS w wyborach parlamentarnych w 2015 roku. Potem był dyrektorem w Agencji Rozwoju Przemysłu, a obecnie w PKO BP. Prywatnie jest zięciem Konstantego Radziwiłła, wojewody mazowieckiego, byłego ministra zdrowia w rządzie PiS. Mężem drugiej córki Radziwiłła jest z kolei Jakub Greloff, zasiadający w radzie FIM.

Flagowym przedsięwzięciem FIM jest Akademia Liderów Rzeczypospolitej. Jej prelegentami byli premier Mateusz Morawiecki, prezes PKO Zbigniew Jagiełło, była wicepremier Jadwiga Emilewicz i prezesi spółek Skarbu Państwa.

Na Centrum Analiz Klubu Lidera Rzeczpospolitej fundacja dostała z NIW w tym rozdaniu także 288.549,46 zł w konkursie na rozwój think tanków obywatelskich. Razem: 486.458,8 zł.

NIW kwotą 181.669,42 zł wsparł także projekt p.t. “Profesjonalizacja zespołu Międzymiastowo działającego w ramach Klubu Jagiellońskiego”. KJ to konserwatywny think-tank z Krakowa, z którym związani byli dzisiejsi politycy obozu rządzącego, m.in. Jarosław Gowin, Ryszard Legutko, Krzysztof Szczerski. Prezes Klubu Piotr Trudnowski w rozmowie z OKO.press w sierpniu 2020 r. przyznawał:

„Trudno nam sobie wyobrazić w realiach III RP rząd, który będzie w większym stopniu, chociaż na poziomie deklaratywnym, podzielał nasze diagnozy i wartości. Jednocześnie chcemy być instytucją, która wychodząc z podobnych założeń i wyznając bliskich światopogląd, stale dostarcza PiS uczciwej krytyki”.

Think tanki bez doświadczenia

Ostatni z trzech konkursów NIW (PROO 4a) ma wspierać rozwój think tanków obywatelskich. Jak wyjaśnia strona Instytutu think tanki to “organizacje, które opracowują badania, analizy i opinie związane ze sprawami krajowymi lub międzynarodowymi, w celu merytorycznego wspierania procesów podejmowania strategicznych decyzji lub przyjmowania rozwiązań i regulacji”. Warunkiem otrzymania dotacji jest doświadczenie w tworzeniu analiz w ciągu ostatnich dwóch lat.

Takim doświadczeniem nie mogą się pochwalić Patryk Palczewski i Mateusz Rojewski, dwudziestoparoletni założyciele Fundacji Instytut Spraw Konstytucyjnych. Fundacja została zarejestrowana dopiero w grudniu 2020. Mają jednak doświadczenie polityczne: obaj są warszawskimi radnymi PiS. Na “prowadzenie, organizowanie i finansowanie działalności badawczej z zakresu Polskiego konstytucjonalizmu” dostali z NIW 231.846,08 zł.

Krótki staż ma też Fundacja Rozwoju Powiatu Łęczyńskiego, która na “THINK TANK w Powiecie Łęczyńskim” dostała 235.589,15 zł. Jej statutowym działaniem jest przede wszystkim “podtrzymywanie i rozpowszechnianie tradycji narodowej i państwowej”.

Z kolei w październiku 2020 roku zarejestrowano Fundację Matuzalem. Jej wiceprezesem jest (były?) ksiądz archidiecezji warszawskiej Sergiusz Dębecki. Obecnie przygotowujący się do egzaminu psychoterapeuta, który specjalizuje się m.in. w “radzeniu sobie z tzw. konfliktami sumienia". Jego fundacja otrzymała 275.501,77 zł na projekt p.t. “Od zatomizowanej bezradności i lęku jednostki do harmonijnego życia w lokalnej społeczności”.

Partyjne i katolickie

NIW docenił jeszcze jeden katolicki think tank. 118.426,88 zł otrzymało Stowarzyszenie Chrześcijańskich Dzieł Wychowania powołane przez jezuitów. Jak czytamy na jego stronie, zajmuje się ono grupowaniem polskich ośrodków kształceniowych i osób, zaangażowanych w “dzieła wychowawcze Kościoła katolickiego”.

Skuteczne wnioski w tym rozdaniu pisały też think tanki powiązane z władzą. Jak pisaliśmy wyżej granty dostały Fundacja Polska Wielki Projekt, Fundacja Inicjatyw Młodzieżowych i Instytut im. Kazimierza Promyka.

Wsparcie wysokości 290.618,84 zł dostała też Fundacja Klubu Ronina. Jej prezes Józef Orzeł w 1990 r. wspólnie z Jarosławem Kaczyńskim zakładał partię Porozumienie Centrum. Klub Ronina, miejsce dyskusji prawicowców, wspólnie z Rafałem Ziemkiewiczem założył w 2007 roku. Dziś jest m.in. członkiem rady nadzorczej Polskiej Fundacji Narodowej z ramienia PKO BP oraz rady nadzorczej Reduty Dobrego Imienia.

W radzie Fundacji Klubu Ronina zasiada prezes Reduty Maciej Świrski, Marcin Wolski, publicysta TVP i doradca jej zarządu oraz prof. Andrzej Nowak, historyk, członek Kolegium IPN.

Grant dostała też fundacja imienia zmarłego w katastrofie smoleńskiej szefa IPN Janusza Kurtyki. 288.711,66 zł wesprze projekt p.t. “Punkt styczności - eliminacja deficytów modułu think tankowego Fundacji im. Janusza Kurtyki w celu zwiększenia wpływu na polityki publiczne w obszarze polityki pamięci”. Prezesem fundacji jest Paweł Kurtyka, członek rad nadzorczych spółek Skarbu Państwa PGE Baltica sp. z o.o. oraz MS TFI S.A. Cztery lata temu jako 26-latek został na krótko przewodniczącym rady Agencji Mienia Wojskowego.