OKO.press miało rację. Polski Fundusz Rozwoju ma braki w kasie na prefinansowanie KPO

OKO.press jako pierwsze dotarło do informacji, że wbrew zapowiedziom rządu i premiera Mateusza Morawieckiego, jest problem z prefinansowaniem KPO. Pisaliśmy o tym w tym tekście.

Zarówno Polski Fundusz Rozwoju, Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej oraz Ministerstwo Finansów zaprzeczyło wówczas tym doniesieniom.

Na publikację OKO.press powołało się TVN24. W czwartek 5 października 2023 w magazynie „Polska i Świat” ukazał się materiał o tym, że Polski Fundusz Rozwoju ma braki w kasie sięgające nawet 5 miliardów złotych. W związku z tym PFR albo wyemituje kolejną transzę obligacji, albo część ich zobowiązań finansowych spłaci Ministerstwo Finansów z naszych podatków.

O tym, że taka opcja jest rozważana powiedział prezes Polskiego Funduszu Rozwoju Paweł Borys w rozmowie „Jeden na jeden” w TVN24 w piątek 6 października.

Czego dowiedziało się OKO.press?

Na początek wyjaśnijmy, o co chodzi.

Już w pierwszej połowie września do OKO.press zgłosił się informator, który przekazał, że PFR poinformował Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej, odpowiedzialne za koordynację realizacji KPO w Polsce, o tym, że jeszcze we wrześniu wstrzyma prefinansowanie KPO z powodu braku środków.

MFiPR miało w związku z tym zaapelować do ministerstw odpowiedzialnych za realizację KPO, aby:

• zablokować zlecenia płatności i zwolnić tempo podpisywania umów,
• nie dyskutować o braku środków,
• utrzymywać, że środki są wypłacane aż do wyborów.

Rząd chciał mieć możliwość twierdzić w kampanii, że środki na KPO są i że KPO jest realizowane zgodnie z planem. Premier Morawiecki mówi o tym niemal na każdym spotkaniu z wyborcami. Przykłady tutaj i tutaj.

Prefinansowanie KPO: jak to działa?

PFR zajmuje się prefinansowaniem KPO, ponieważ:

1. środki z KPO nie płyną do Polski, bo rząd nie spełnił jednego z najważniejszych kamieni milowych umożliwiających wypłaty, czyli przywrócenie niezależności sądów.
2. Polska nie załapała się nawet na zaliczki z KPO, ponieważ zbyt długo negocjowała Krajowy Plan Odbudowy. Żeby załapać się na zaliczki, KPO powinien zostać zaakceptowany do grudnia 2021. Polska negocjowała aż do czerwca 2022.

Ponieważ realizacja KPO odbywa się w taki sposób, że najpierw realizuje się kolejne transze reform i inwestycji, a później ubiega o wypłatę danej transzy finansowania z UE, rząd stwierdził, że dopóki Polska nie spełni warunków na wypłaty środków finansowych z KPO, będzie je prefinansował z innego źródła.

Zlecenie wykonywania tych wypłat dostał PFR.

Dlaczego PFR?

PFR to instytucja finansowa, którą rząd powołał do realizacji różnych zadań finansowych związanych z wykonywaniem zadań publicznych. PFR jako fundusz jest w stanie pozyskiwać pieniądze z rynku poprzez emisję obligacji gwarantowanych przez Skarb Państwa.

PFR nie podlega pod ustawę o finansach publicznych, co sprawia, że jego działalność jest zupełnie nietransparentna. Nie jest bowiem podmiotem publicznym, lecz spółką skarbu państwa. Może się zasłaniać tajemnicą przedsiębiorstwa, tak jak np. Orlen, który robi to bardzo często.

W czasie pandemii PFR pożyczał na rynku pieniądze – w sumie około 70 miliardów złotych, które wypłacał przedsiębiorcom jako wsparcie, tzw. tarcze finansowe. Teraz przedsiębiorcy część tych tarczy zwracają. Ale wyemitowane obligacje PFR będzie musiał skupić, czyli oddać pożyczone pieniądze inwestorom.

Obligacje, na których wykup PFR nie będzie miał pieniędzy, będzie musiało wykupić jako gwarant Ministerstwo Finansów. Długi PFR-u zostaną więc spłacone z pieniędzy podatników z przyszłych budżetów.

PFR i ministerstwa zaprzeczają

W związku z doniesieniami naszego informatora skierowaliśmy więc pytania do Polskiego Funduszu Rozwoju, Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej oraz Ministerstwa Finansów, o to, czy w kasie PFR faktycznie brakuje środków na prefinansowanie KPO.

Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej odpowiedziało przecząco, a PFR wymijająco.

Fundusz zadeklarował, że ze zwrotów tarcz spłynie mu w tym roku około 27 miliardów zł oraz że z tych środków będzie w stanie wydać 12 miliardów na prefinansowanie KPO, ponad 1 miliard na spłatę odsetek od obligacji oraz sfinansować wykup pierwszej transzy obligacji w marcu 2024 na kwotę co najmniej 16,325 miliardów złotych.

Z prostej kalkulacji wyszło, że budżet PFR nijak się nie spina.

OKO.press zadało wprost pytanie do PFR, jak i Ministerstwa Finansów, czy w związku z tym PFR planuje kolejną emisję obligacji, czyli czy będzie kontynuować zadłużanie się, by prefinansować KPO.

Zarówno MF, jak i PFR odpowiedziały, że nie. PFR dodatkowo zapewnił, że wystarczy mu środków na wszystko.

PFR jednak chce emitować kolejne obligacje

Tymczasem niecałe dwa tygodnie po publikacji OKO.press, okazuje się, że PFR i Ministerstwo Finansów rozważają dwie opcje:

• Kolejną emisję obligacji.
• Sfinansowanie wykupu obligacji przez Ministerstwo Finansów, zgodnie z istniejącymi gwarancjami.

„W przyszłym roku mamy do spłaty obligacje z tarczy finansowej – 17 miliardów, w związku z czym dyskutujemy z Ministerstwem Finansów, w jakiej proporcji przeznaczymy te środki na spłatę tamtych obligacji, a w jakiej jeszcze na KPO” – mówił prezes PFR Paweł Borys w piątek 6 października na antenie „Jeden na jeden”.

Prezes PFR przyznał też, że jeśli w kasie PFR zabraknie środków na wykup obligacji, to brakujące środki wniesie Ministerstwo Finansów.

„Jeżeli byśmy założyli, że środki z KPO napłyną do Polski w perspektywie pierwszego kwartału przyszłego roku, to nie ma problemów. Ale gdyby ten proces się przedłużał, to wtedy PFR byłby zobowiązany emitować obligacje” – powiedział.

Prezes PFR przyznał też, że do tej pory udało się prefinansować zaledwie 5 miliardów złotych na KPO, ze 160 miliardów, na które opiewał pierwszy plan KPO.

Pierwszy, bo w międzyczasie rząd złożył do KE wniosek o rewizję KPO i podwyższenie kwoty całego planu. Jeśli zrewidowany KPO zostanie zatwierdzony, Polska mogłaby dostać z Funduszu Odbudowy aż 270 mld zł. Jako pierwsi pisaliśmy o tym tutaj i tutaj.

Prezes PFR nie wie, że zagrożone są też fundusze spójności

Warto też zwrócić uwagę na to, że w programie „Jeden na jeden”, prezes PFR wykazał się też niewiedzą w kwestii tego, że w związku z łamaniem praworządności,

„Nic mi nie wiadomo o tym, żeby były jakiekolwiek opóźnienia, jeśli chodzi o wdrażanie funduszy spójności” – prezes PFR wymijająco odniósł się do komentarza prowadzącej, że przez rząd PiS Polska pozbawiona jest nie tylko miliardów z KPO, ale też miliardów z funduszy polityki spójności.

OKO.press pisało o tym jako pierwsze już w lutym 2023, gdy udało nam się uzyskać potwierdzenie naszych ustaleń przez unijną komisarz ds. polityki regionalnej Elisę Ferreirę. Na łamach OKO.press, Elisa Ferreira przyznała, że Polska nie spełnia wszystkich warunków podstawowych umożliwiających wypłaty z funduszy spójności na lata 2021-2027. Chodzi o gwarantowanie prawa do bezstronnego sądu, które wynika z Karty Praw Podstawowych.

Więcej informacji w poniższym tekście:

Jak ustaliło OKO.press, rząd sam zgłosił do Komisji Europejskiej, że nie spełnia wymogu zgodności z Kartą Praw Podstawowych, a tym samym uniemożliwił Komisji wypłatę środków. Powodem tej sytuacji jest to, że polski rząd jest przekonany o tym, że Polski nie obowiązuje Karta Praw Podstawowych. Ale to kompletna bzdura.