Prawicowa inwazja na zachodnią granicę. Polscy radykałowie budują się na lęku przed migrantami

Temat „nielegalnej migracji” w najbliższym okresie ma być tym, czym dla PiS-u sześć lat temu był temat „ideologii LGBT”: ma ponieść prawicę do zwycięstwa. Tworzona narracja jest równie nieprawdziwa jak ta wygenerowana przez PiS wokół środowisk nieheteroseksualnych. Bo choć problem migracyjny w Polsce istnieje – nasze państwo nie ma spójnej polityki migracyjnej – sytuacja na granicy zachodniej jest pod kontrolą władz. Mimo to właśnie na tym obszarze dziś uwagę opinii publicznej skupia prawica.

Rosnące emocje społeczne wokół tej sprawy są efektem manipulacji przekazem, a ostatnio także skutkiem nielegalnych „kontroli” na terenach przygranicznych, realizowanych przez prawicowych radykałów.

Zwłaszcza że lęk przed „nielegalnymi migrantami” jest coraz częściej uogólniany na wszystkich cudzoziemców. Łatwo go będzie prawicy przekierować choćby na Ukraińców. A to już skrajnie niebezpieczne dla stabilności państwa.

Pokazujemy, jak wygląda tworzenie się ruchów, których członkowie obwołują się „obrońcami granicy”, a w rzeczywistości są narzędziami w walce o władzę.

Prawica żeruje na emocjach

Od kilku tygodni prawica usiłuje wywołać w Polakach przerażenie „inwazją migrantów” na granicy zachodniej. Za chwilę będzie przekonywać, że tylko ona jest w stanie rozwiązać problem z migrantami.

Narzędziem w tej walce mają być prawicowi radykałowie, którzy wierzą, że swoimi dyżurami na granicy zachodniej „bronią Polskę” przed „zalaniem jej przez nielegalnych migrantów”.

W rzeczywistości na granicy zachodniej nie ma żadnej inwazji ani zalewu. Specjalnie dobrany emocjonalny język eskaluje problem, który dotyczy kilkuset migrantów miesięcznie, zawracanych przez niemiecką straż graniczną do Polski.

Mamy do czynienia z akcją, która żeruje na ludzkich emocjach. Wyolbrzymiane jest każde zdarzenie kryminalne, w których uczestniczy cudzoziemiec, przy zupełnym pomijaniu podobnych przestępstw popełnianych przez Polaków. Informacja o zabójstwie, np. tym dokonanym przez cudzoziemca w Toruniu, w wyniku którego zginęła 24-letni Klaudia, jest powtarzana w sieci przez prawicowe konta setki razy. W tych przekazach winnym jest nie tylko morderca. Winnymi stają się w zasadzie wszyscy cudzoziemcy, którzy wrzucani są do grupy „nielegalni migranci” i przedstawiani jako zagrożenie.

Wziąć sprawy w swoje ręce?

To generalizacja – technika manipulacji, polegająca na rozciąganiu jednego zdarzenia na całą kategorię ludzi. Budowanie przekazu w ten sposób zwiększa ryzyko kolejnych przestępstw, ponieważ pobudzeni emocjonalnie Polacy potrafią reagować nadmiernie na widok innych cudzoziemców, nawet jeśli ci nie robią nic złego. Narasta lęk, w efekcie dochodzi do bójek i awantur.

Na tych samych prawicowych kontach, które codziennie publikują treści uderzające w migrantów, najczęściej nie ma informacji o zbrodniach popełnianych przez Polaków. Choćby o głośnym morderstwie dwóch osób, dokonanym przez Polaka, Tadeusza Dudę.

Emocjonalne sformułowania dotyczące migrantów, wielokrotnie powtarzane, na przeciętnym odbiorcy sprawiają wrażenie, że dzieje się coś niezwykle niepokojącego.

To najczęstszy argument, pojawiający się w internetowych dyskusjach samozwańczych „obrońców granic”.

Rywalizacja na granicy

Tacy obywatelscy „obrońcy” dołączają najczęściej do jednej z dwóch organizacji, które konkurują ze sobą w pilnowaniu granicy zachodniej. Ruch Obrony Granic (ROG) Roberta Bąkiewicza rywalizuje z Patrolami Obywatelskimi Rafała Podejmy. Kto będzie głośniejszy, kto będzie bardziej widoczny? Pierwsi przez ostatni tydzień dyżurowali na granicy non stop. Dyżurnych odwiedzał Robert Bąkiewicz, były lider Marszu Niepodległości, kilkanaście miesięcy temu usunięty z tworzonych przez siebie organizacji przez działaczy Konfederacji.

Natomiast Patrole Obywatelskie budują struktury ogólnopolskie i organizują jednorazowe demonstracje. Jedna z nich odbyła się pod koniec czerwca w Zgorzelcu. Drugą zaplanowano na 20 lipca, na przejściu granicznym w Lubieszynie niedaleko Szczecina.

Do obu organizacji dołączają też inni znani prawicowi aktywiści, na przykład inicjatorzy ubiegłorocznej akcji „Bronimy granicy” (wtedy chodziło o granicę wschodnią), czyli bokser Dariusz Sierhej i jego koledzy. Oraz Paweł Jaworski, dotychczasowy lider kontrowersyjnej organizacji parareligijnej Żołnierze Chrystusa.

Wszędzie kręcą się też politycy. Najbliżej są ziobryści. Janusz Kowalski od początku powstania Ruchu Obrony Granic pojawia się obok Bąkiewicza. Dariusz Matecki jeździ na przejście graniczne i fotografuje się z „patrolującymi”. O swoje miejsce wśród zradykalizowanych grup intensywnie walczy też Krzysztof Bosak, lider Ruchu Narodowego.

Lider z wyrokami

Rafał Podejma to lider Patroli Obywatelskich. Pochodzi ze Środy Wielkopolskiej. Zainicjował powstanie patroli rok temu, gdy w Środzie Wlkp. doszło do ostrej bójki z cudzoziemcami. Jego inicjatywę w 2024 roku poparła Konfederacja. Jej politycy organizowali konferencje prasowe i zachęcali do udziału w patrolach, które wtedy miały chodzić po polskich miastach i szukać cudzoziemców. Efekty były takie, że Podejma ma obecnie, jak sam informuje, dziewięć wyroków skazujących na koncie oraz dwie sprawy sądowe w toku.

Dziś Podejma w materiałach dostępnych w sieci zarzeka się, że jego stowarzyszenie jest niezależne i niezwiązane z żadnym ugrupowaniem politycznym.

To Maciej Jóźwiak, wiceprzewodniczący Ruchu Narodowego w Wielkopolsce.

Zaś samo stowarzyszenie Patrole Obywatelskie zdecydowało się na oficjalną rejestrację, dziwnym trafem, zaraz po sieciowych zachętach ziobrysty, posła Dariusza Mateckiego. Matecki pod koniec lutego, czyli jeszcze przed pobytem w areszcie, opublikował w sieci nagranie, na którym powiedział między innymi:

„Nie pozwólcie Niemcom, żeby zalali Polskę falą migrantów. To nie tylko kwestia paktu migracyjnego (...). Co możecie zrobić? Patrole obywatelskie. Patrole obywatelskie wzdłuż granic, żebyście pokazywali, kiedy będą przekraczać Niemcy granicę, zostawiać gdzieś w Polsce przy granicy migrantów. Nagrywajcie to, publikujcie informacje o tym, od razu dzwońcie na policję, na Straż Graniczną, pytajcie, czy jest to zgodnie z przepisami”.

Matecki namawiał, Podejma zareagował

I zaledwie kilka dni później, na początku marca, Rafał Podejma, który jeszcze zimą narzekał na wyroki i nie zamierzał podejmować żadnych nowych działań, nagle ogłosił w sieci, że patrole zostaną reaktywowane.

„Oficjalnie rozpoczynamy proces rejestracji naszego stowarzyszenia! Naszym celem jest zapewnienie bezpieczeństwa na ulicach poprzez regularne patrole, monitorowanie sytuacji oraz kulturalny dialog i edukację osób przybywających do naszego kraju. Działamy w oparciu o zasady wzajemnego szacunku i przestrzegania prawa, a nasze patrole mają za zadanie zgłaszać przypadki naruszania norm społecznych odpowiednim służbom” – poinformował na Facebooku.

Najbliższym współpracownikiem Podejmy jest Jakub Mikulski ze Żnina. To on odpowiada za działania grupy w mediach społecznościowych, bo przez lata zajmował się tym zawodowo, m.in. w Wielkiej Brytanii. I to właśnie na Facebooku trwa intensywna rozbudowa struktur stowarzyszenia. Najważniejszy jest fanpage Patrole Obywatelskie.

Większość to grupy lokalne, przypisujące zainteresowane osoby do konkretnych miejscowości. Najwięcej, bo 1300 członków, liczy grupa szczecińska, gdy grupy innych miejscowości mają maksymalnie po 300-400 osób.

Inwazja u Mateckiego

Tu kolejna koincydencja – wspominany już Dariusz Matecki mieszka i działa właśnie w Szczecinie. Na jego kanałach w sieci znajdziemy ogromne ilości materiałów o „inwazji migrantów” i „pilnowaniu granicy”.

„Brońmy polskich granic – to nasza odpowiedzialność wobec przyszłych pokoleń” – przekonuje w jednym z postów. W innym osoby ustawiające nielegalne punkty kontroli na granicy zachodniej nazywa „patriotami” i prosi: „Zostawcie lajka dla obrońców granic”. We wpisie z 22 czerwca zamieścił zdjęcie pięciu osób o innym kolorze skóry, które siedziały na kocu w parku. I napisał: „Na Szczecin trwa właśnie inwazja nielegalnych migrantów”.

Przypomnijmy, że Dariusz Matecki ma sześć zarzutów prokuratorskich, które dotyczą m.in. współdziałania w przywłaszczeniu ponad 16,5 milionów złotych oraz fikcyjnego zatrudnienia. W związku z tymi zarzutami przez prawie dwa miesiące przebywał w areszcie.

W akcję na granicy angażują się też inni szczecińscy politycy PiS, choćby polityczna rodzina Szałabawków: Artur Szałabawka, poseł PiS i jego córka Julia, radna PiS w szczecińskiej radzie miejskiej. Publikują rolki z przejścia granicznego w Rosówku. Na niektórych widać także Mateckiego. Rolki zazwyczaj są nagrywane w nocy. Pod jedną z nich radna Szałabawka napisała: „Jest nas coraz więcej, nie zamkniecie nam ust!”

Dbają o „wsparcie medialne”

Poza największą, szczecińską grupą Patroli Obywatelskich kilkaset osób dołączyło do grup dla osób z: Bydgoszczy, Poznania, Łodzi, Gdańska, Torunia i Lublina. To wyraźny trend: zachodnią granicę najczęściej zamierzają „bronić” mieszkańcy Polski centralnej, a nie terenów przygranicznych. I choć prawicowi patrolujący stale powtarzają hasło o „zalaniu migrantami” zachodniej granicy,

Do fanpage`a Patrole Obywatelskie przypisane są jeszcze dwie struktury: „Zespół Wsparcia Medialnego” oraz „Testerzy aplikacji”. Ta pierwsza skupia osoby, które chcą angażować się w rozpowszechnianie treści w sieci. W opisie grupy napisano:

„Patrole Obywatelskie rosną w siłę, a nasza misja wymaga coraz większego zasięgu i widoczności w przestrzeni publicznej. Dlatego tworzymy specjalny Zespół ds. Promocji i Zasięgów, którego zadaniem będzie docieranie do grup patriotycznych w mediach społecznościowych i udostępnianie naszych postów, działań oraz wydarzeń. Szukamy osób: zaangażowanych, z poczuciem misji obywatelskiej, dobrze poruszających się po Facebooku i innych platformach, potrafiących wyszukiwać duże grupy o tematyce patriotycznej, społecznej, antysystemowej, gotowych poświęcić kilka minut dziennie, aby zwiększać naszą widoczność”.

Raczej nie jesteś Polakiem?

Widać, jaki jest plan: treści Patroli Obywatelskich mają zdominować debatę na platformach społecznościowych. Mają znaleźć się na grupach „patriotycznych i antysystemowych, ale też – jak wynika z innych wpisów – na lokalnych forach, zrzeszających mieszkańców zwłaszcza z miejscowości zachodniej Polski.

„Razem budujemy silną wspólnotę obywatelską. Twoje kliknięcie może realnie przyczynić się do zmiany!” – zachęcają administratorzy grupy.

Natomiast w grupie „Testerzy aplikacji” trwają przygotowania do uruchomienia trzech aplikacji. Pierwsza, dla członków stowarzyszenia, ma umożliwić „reagowanie na zgłoszenia i potwierdzanie interwencji”. Druga ma być „aplikacją dla obywateli – wysyłanie zgłoszeń wymagających interwencji”. Trzecia będzie dedykowana dla administratorów, którzy będą zarządzać zgłoszeniami.

Grupą zarządza Jonasz Osmenda. W sieciowej dyskusji na własnej skórze ma on okazję odczuć rasistowskie nastawienie członków grupy.

„Skąd taki wniosek?” – odpowiada Osmenda.

„Imię i nazwisko jakieś troszkę inne i sylwetka też nie, lecz to moje domysły tylko, a jednak jeśli się nie mylę i masz tylko obywatelstwo Polskie to moim zdaniem nie powinneś tu być...” (pisownia oryginalna – przyp. aut.).

Przejmowanie roli policji

Osmenda jednak dalej administruje grupą.

W jego sklepie można kupić m.in. różne rodzaje nunczako (dwie pałki połączone łańcuchem), maczety, pałki patrolowe, sztylety, stalowe gwiazdki i kolce do rzucania.

Prototyp aplikacji do wysyłania zgłoszeń, pod nazwą „Publiczna Mapa Zdarzeń”, można już zobaczyć na stronie Patroli Obywatelskich. Ma ona umożliwić dodawanie na mapę Polski lokalizacyjnych „pinezek”. Podzielono je na kategorie: patrole, napady, podejrzane osoby i pomoc medyczna. Każdej można nadać odpowiedni priorytet: od wysokiego, przez średni, po niski. Jak wynika z informacji zamieszczanych na Facebooku, członkowie będą też mogli wysyłać tzw. alerty do lokalnych koordynatorów stowarzyszenia, żeby ci zareagowali jak najszybciej.

Wyobraźmy to sobie. Nie mamy do czynienia z profesjonalną służbą, którą obowiązują określone przepisy, lecz z grupami niezidentyfikowanych ludzi. Każda z tych osób będzie mogła wprowadzić alert, bo zobaczyła kogoś, kto wydał się jej podejrzany. W takiej sytuacji ma zareagować lokalny koordynator i najbliższy patrol.

To przejmowanie przez cywilów roli policji. Niebezpieczne, bo niepodlegające żadnej kontroli. Wzorem zapewne są działający od kilku lat tzw. łowcy pedofili, których działalność także wzbudza liczne kontrowersje. Oni jednak zazwyczaj wzywają policję. Czy członkowie Patroli Obywatelskich po odebraniu alertu zgłoszą się do policjantów? To się dopiero okaże.

Mają już biuro i sklep

Stowarzyszenie Patrole Obywatelskie pracuje nie tylko nad aplikacjami. Ma już swoje biuro w Żninie. Prowadzi rekrutację na koordynatorów wojewódzkich i powiatowych. Zgłaszają się także kobiety. Co prawda zainteresowani narzekają na Facebooku, że mimo zgłoszeń nikt się do nich nie odezwał, ale zarząd zapewnia, że wszystko zostanie wyjaśnione. Koordynatorzy wojewódzcy mieli zresztą już pierwsze szkolenie. We wpisie o szkoleniu można wyczytać, że wszyscy są „jedną rodziną”, ale informacji o tym, czego merytorycznie dotyczyło spotkanie – brak.

Podejma i Mikulski już się publicznie tłumaczyli z kwestii finansowych. Zyski ze sprzedaży gadżetów mają iść na konto: Rafała Podejmy (40 procent) i Jakuba Mikulskiego (40 procent). Zaś 20 proc. ma być przekazywane na rzecz stowarzyszenia. Formalnie sklep jest zarejestrowany na partnerkę Mikulskiego, Katarzynę Polak.

Organizacja prowadzi też internetową zbiórkę pieniędzy na siedzibę stowarzyszenia, za pośrednictwem portalu zbiorka.pl. Za nią też odpowiada Katarzyna Polak.

„Zrzutka prowadzona jest tymczasowo przez osobę prywatną, ale po rejestracji stowarzyszenia środki zostaną przekazane na konto organizacji” – czytamy w opisie. W tej chwili zgromadzono na niej ponad 80 tysięcy złotych.

Nic się nie dzieje…

Czym tak naprawdę zajmują się patrolujący na granicy zachodniej? Oglądanie ich nagrań i zdjęć może wywołać u odbiorcy solidny dysonans. Z jednej strony mamy bowiem wpisy nasycone wzniośle brzmiącymi słowami, o patriotyzmie, obronie kraju, pilnowaniu granic. Z drugiej strony są to głównie fotografie i filmy, na których najczęściej nic się nie dzieje. Czasem dokumentują prześladowanie cudzoziemców: grupa mężczyzn nie pozwala przejść osobie o innym wyglądzie. Albo zatrzymują jakiś samochód.

Ale na wielu nagraniach nie ma nic takiego.

Z reguły widać tam kilka osób, obok nich składane krzesła ogrodowe i biało-czerwone flagi. Niektórzy stoją obok białych furgonetek, a na oparciach ich krzeseł zawieszone są żółte, odblaskowe kamizelki. Jeśli film zrobiono w ciągu dnia, widać, że bardziej zaradni patrolujący rozstawiają sobie parasole chroniące od słońca albo rozciągają plandeki, i godzinami siedzą obok przejeżdżających samochodów.

Na jednym z filmów w dramatyczny sposób skomentowano nagranie niemieckiego radiowozu policyjnego, stojącego na nieutwardzonej drodze. Jednoznacznie zasugerowano, że właśnie teraz niemieccy funkcjonariusze robią coś nielegalnego – przerzucają do Polski migrantów. Tyle że na filmie nic takiego nie widać. Samochód stoi, nikt nie wsiada, nikt nie wysiada, nie ma żadnych ludzi.

Bohaterscy, bo... dyżurują w nocy

To jedna z popularnych od kilku lat metod dezinformacji: publikuje się film lub zdjęcie, na których nie widać nic istotnego. Ale dodaje się do nich bardzo emocjonalny komentarz. Nieuważny lub rozemocjonowany odbiorca daje się ponieść sugestiom i jest przekonany, że zdjęcie obrazuje to, co zostało napisane w komentarzu. Choć to nieprawda.

Prawicowcy, biorący udział w akcji na granicy zachodniej, z dnia na dzień czują się jednak coraz odważniejsi. Chwalą się swoimi osiągnięciami. Dowodem ich niezwykłej odwagi ma być choćby to, że w czasie demonstracji w Zgorzelcu cała grupa stanęła przed funkcjonariuszami niemieckiej straży granicznej (pełnili oni służbę na przejściu granicznym) i odśpiewała polski hymn.

„To nie tylko symbol – to siła jedności, odwagi i dumy z bycia Polakiem” – czytam we wpisie na fanpage'u Patroli Obywatelskich.

Z wpisów Ruchu Obrony Granic wynika natomiast, że ich członkowie wykazują się ogromną odwagą i poświeceniem, bo stoją w pobliżu zachodniej granicy… w nocy. Robert Bąkiewicz nagrywa relacje z odwiedzin u patrolujących i zawsze informuje, która jest godzina, na przykład trzecia w nocy. To w zasadzie najciekawsze, czego można się dowiedzieć z tych relacji, bo poza tym na większości nie dzieje się zupełnie nic.

Jednak sami zaangażowani głęboko wierzą, że wykazują się odwagą i patriotyzmem, a głównym zagrożeniem dla Polaków są dziś nielegalni migranci. Nie zbrojąca się Rosja, nie Białoruś udzielająca jej wsparcia, tylko kilkaset osób z państw afrykańskich lub Bliskiego Wschodu, deportowanych co miesiąc przez niemieckie służby.