Dla PiS może być gorszy niż Tusk: Charles Michel już oficjalnie nowym szefem Rady Europejskiej

"To dobry znak, że nowy przewodniczący przyjeżdża do najważniejszego państwa Grupy Wyszehradzkiej. Charles Michel zorientował się, że bez czterech państw V4 problemów na Radzie Europejskiej nie da się zamykać" - tak wizytę nowego przewodniczącego Rady Europejskiej w Warszawie 26 listopada komentował europoseł PiS Zbigniew Kuźmiuk.

W wizycie Michela w Polsce trudno doszukiwać się specjalnych względów dla rządu w Warszawie lub państw Grupy Wyszehradzkiej. Nowy przewodniczący przed rozpoczęciem kadencji pojechał z wizytą do wszystkich państw UE. Urząd objął dziś - w niedzielę 1 grudnia.

Michel jest prawnikiem, urodził się w 1975 roku we francuskojęzycznym mieście Namur. W 2014 roku został najmłodszym premierem Belgii, z ramienia liberalnej partii Ruch Reformatorski. W rządzie koalicyjnym miał m.in. secesjonistów z antyimigranckiego Nowego Sojuszu Flamandzkiego.

Belg będzie trzecim przewodniczącym Rady Europejskiej od powstania tego stanowiska w 2009 roku. Przed Donaldem Tuskiem funkcję tę sprawował Herman van Rompuy, również z Belgii, ale niderlandzkojęzycznej.

"Jak pewnie zauważyliście, szefowanie Radzie to wewnętrzna polsko-belgijska sprawa. Nie widzę powodu, by to zmieniać" - żartował Tusk przy przekazywaniu przewodnictwa Michelowi. Belg obiecał tweetować nieco ostrożniej od Polaka, na co cieszyć ma się część unijnych dyplomatów, stęsknionych za bardziej stonowanym belgijskim stylem.

Czy dla rządu PiS odejście Tuska zwiastuje nowe, lepsze czasy? Wątpliwe. Rola przewodniczącego Rady Europejskiej, choć prestiżowa, jest w swojej naturze dość techniczna. A sam Charles Michel ma wiele poglądów sprzecznych z interesami partii Kaczyńskiego.

Trudne negocjacje budżetowe

Wizyta Michela we wszystkich stolicach Unii to nie tylko symboliczne otwarcie kadencji. Przewodniczący odwiedza państwa członkowskie dlatego, że UE nadal nie dogadała się w sprawie budżetu na lata 2021-2027. Chce pokazać, że każdy głos zostanie wysłuchany.

W pierwotnym wariancie nowa siedmiolatka, tzw. Wieloletnie Ramy Finansowe (WRF), miała zostać przyjęta przed wyborami do Parlamentu Europejskiego w maju 2019 roku. Nie udało się, więc negocjacje przesunięto na jesień. Ale przez zawirowania przy powoływaniu nowej Komisji Europejskiej opóźnienie się zwiększa.

Gorący kartofel w postaci trudnych negocjacji przerzucają między sobą kolejne prezydencje w Radzie UE.

Charles Michel, jako przewodniczący Rady Europejskiej będzie koordynował dyskusje. Na stole leży propozycja KE, która zakłada zmniejszenie budżetu - mniej środków na politykę spójności i rolną.

Rolą Michela będzie wypracowanie kompromisu, który zadowoli wszystkich, bo potrzebna jest jednogłośna zgoda Rady. Rząd PiS zapowiedział już, że będzie wetował ograniczenie funduszy na spójność i rolnictwo, a Niemcy nie chcą, by po brexicie zmuszono ich do jeszcze większych wydatków na Unię. Bez ustępstw nie da rady.

"Nie mamy dużego wsparcia w nowym przewodniczącym jeśli chodzi o politykę spójności i obszar rolny. Z tej perspektywy może nawet premier Morawiecki zatęskni za Donaldem Tuskiem. On kładł na to duży nacisk" - komentował Andrzej Halicki, europoseł PO.

Walka o klimat

Kolejnym punktem spornym będzie polityka klimatyczna, która ściśle wiąże się z nowymi Wieloletnimi Ramami Finansowymi.

Niektóre państwa członkowskie są co prawda za większym budżetem, ale z zastrzeżeniem, że pieniądze powinny iść właśnie na walkę z katastrofą klimatyczną i innowacje. Mniej natomiast na dopłaty dla rolników, czy fundusze spójności. Taki pogląd ma m.in. europejska frakcja liberałów "Odnowić Europę", do której należy Michel.

Naciskać będzie też KE. W przemówieniu inaugurującym działanie nowej KomisjinUrsula von der Leyen powtórzyła, że chce ambitniejszych unijnych celów redukcji emisji CO2 - nawet o 55 proc. do końca 2030 roku. Propozycje legislacyjne w ramach Nowego Zielonego Ładu, prawnie wiążące wszystkich członków Unii, mają być jednymi z pierwszych, które przedstawi jej ekipa.

Tymczasem na zbliżającej się Radzie Europejskiej głowy państw ponownie będą dyskutować o politycznych kierunkach dla całej Unii. I po raz kolejny spróbują zapisać w nich ambitny cel: neutralność klimatyczną UE do 2050 roku. Oznacza to emitowanie tylko takiej ilości gazów cieplarnianych, którą mogłyby pochłonąć m.in. lasy.

Wiadomo już, że rząd Estonii zmienił zdanie i poprze go na nadchodzącym spotkaniu Rady. Odwiedziny Michela w Warszawie były okazją, by wybadać, czy Polska również jest gotowa, by poluzować swoje stanowisko. Z okrągłych wypowiedzi Morawieckiego nie sposób dziś nic wnioskować.

Praworządność, migracja, Unia dwóch prędkości

Michelowi ogólnie niezbyt po drodze z rządem PiS.

Jest zwolennikiem wzmocnienia kontroli praworządności w UE. W maju 2018 roku, jeszcze jako belgijski premier, zaproponował, by rządy państw członkowskich co roku zdawały raport z tego, jak przestrzegają zasady rządów prawa. Członkowie UE mieliby wzajemnie się kontrolować.

Na podstawie tej propozycji powstała inicjatywa wzmocnienia corocznego "dialogu o rządach prawa" w Radzie UE. Dokument zawierający propozycję odrzuciły we wtorek 19 listopada 2019 delegacje Polski i Węgier.

Michel w 2018 roku ostro krytykował sprzeciw Warszawy wobec obowiązkowego mechanizmu relokacji uchodźców. Stwierdził, że m.in. niesolidarna Polska powinna liczyć się z utratą części praw członka Unii, a nawet zostać wyrzucona ze strefy Schengen.

"UE nie może być traktowana jak bankomat" - mówił.

Belg nie miał złudzeń, że Unia zmierza w stronę modelu "dwóch prędkości", w którym strefa euro będzie dalej zacieśniać więzy. Poza nią UE miałaby być luźniejszym forum współpracy ze wszystkimi 27 państwami.

"Nie chodzi o dzielenie UE, ale o przyspieszenie pewnych decyzji. Pomysły takie jak np. strefa Schengen czy euro zawsze rodziły się w krajach będących w unijnej awangardzie" - tłumaczył Michel.

Przeciwko "Unii dwóch prędkości" wielokrotnie protestowali polscy politycy, w tym członkowie PiS oraz... poprzedni przewodniczący RE Donald Tusk. Polska, która nie zamierza na razie przyjmować euro i obawia się podziałów na lepszych i gorszych, straciła w tej kwestii ważnego sojusznika.

Lepszy Belg niż Tusk?

Chociaż nic nie wskazuje, by Charles Michel miał być realnym wsparciem rządu PiS, dla polityków partii Kaczyńskiego liczy się jedno: nie jest to Tusk. Już choćby dlatego współpraca z Belgiem może układać się lepiej.

Fakt, że były polski premier i odwieczny wróg sprawował prestiżową funkcję w Unii, był dla PiS poważnym wizerunkowym problemem. Zwłaszcza po tym, gdy w 2017 roku rząd Beaty Szydło bezskutecznie próbował zablokować jego wybór na drugą kadencję. Przegrał 1:27. Tuska poparł wówczas nawet Viktor Orbán.

Im bardziej Polak był bardziej widoczny w Brukseli, tym bardziej rząd PiS próbował umniejszać jego znaczenie. Jego pierwszoplanowa rola jako jednego z unijnych negocjatorów brexitu była szczególnie trudna do zanegowania. Rząd Morawieckiego uparcie zapewniał opinię publiczną, że kolejne przełomy to sukces polskiej delegacji. I że to Tusk "ponosi odpowiedzialność za brexit".

"Donald Tusk naszego kraju specjalnie nie odwiedzał. Była jedna czy dwie oficjalne wizyty - to sprawa co najmniej zastanawiająca. Piano peany na temat tego, jak Polska będzie korzystała z tego szefostwa. Korzyści nie było żadnych" - ubolewał w radiowej Trójce Zbigniew Kuźmiuk.

"Tusk zawsze był gotów do rozmów i wręcz o nie prosił. Z panią premier Szydło dwukrotnie widział się w Warszawie. Po zmianie premiera było gorzej. Rozmowy były tylko telefoniczne. Nie było chemii i dobrego współdziałania" - tłumaczył eurodeputowany KO Andrzej Halicki.

To słowo przeciwko słowu, ale jedno jest pewne. Rola przewodniczącego Rady, choć prestiżowa, jest zbyt techniczna, by Polska mogła skorzystać na niej o wiele więcej niż umacniając swoje soft power. Z tej możliwości ochoczo zrezygnował jednak rząd PiS.