Duda dopuszcza, że z listami poparcia do KRS może być coś nie tak

Prezydent Andrzej Duda w wywiadzie dla „Wprost” poruszył temat jednego z największych sekretów państwa PiS: list poparcia dla sędziów kandydujących do nowej KRS.

Każdy sędzia-kandydat do nowej KRS musiał załączyć imienną listę co najmniej 25 sędziów, którzy wyrazili dla niego poparcie (alternatywą było zgłoszenie przez dwa tysiące obywateli).

List poparcia nadal nie ujawniono, mimo obligującego do tego wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 28 czerwca 2019 roku (I OSK 4282/18). Do wstrzymania wykonania wyroku NSA został zaprzęgnięty Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych oraz grupa posłów PiS, która skierowała wniosek do TK.

Kwestia standardu państwa demokratycznego

Słowa prezydenta komentuje Krzysztof Izdebski, prawnik, dyrektor programowy Fundacji ePaństwo i aktywista na rzecz przejrzystości działania władz (zasiada również w Radzie Programowej Archiwum Osiatyńskiego):

„Po pierwsze i najważniejsze: sąd nakazał udostępnienie tych danych.

Po drugie, chodzi o elementarne zasady dostępu do informacji publicznej i przejrzystości działania organów władzy w państwie demokratycznym. To kwestia poszanowania prawa jednostki, dziennikarza, ale też każdego obywatela, do dostępu do informacji. Faktycznego umożliwienia społeczeństwu obywatelskiemu dokonywania kontroli działania władz.

Kwestia list poparcia dla sędziów kandydujących do nowej KRS porusza opinię publiczną w Polsce. Tym bardziej obywatele i obywatelki powinni mieć prawo uzyskać do dostęp do tych informacji.

Po trzecie, uporczywe utrzymywanie w tajemnicy list poparcia kandydatów do KRS sugeruje, że faktycznie te dokumenty mają jakiś defekt. Na przykład, spekuluję, brak wymaganej liczby 25 głosów poparcia dla wszystkich kandydatów.

Ujawnienie list poparcia jest w interesie samej nowej KRS, która w obliczu tak poważnych wątpliwości powinna wyjaśnić, że te podpisy faktycznie zebrano”.

Sędziowie rekomendowani przez nową KRS są suspecti

Dlaczego jednak Duda od razu połączył kwestię ujawnienia list poparcia do KRS z kwestią legalności nominacji sędziowskich?

Najpierw, wykonując wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE z 19 listopada, Sąd Najwyższy 5 grudnia 2019 roku orzekł, że KRS nie jest niezależna. 23 stycznia 2020 roku trzy izby SN uchwaliły, że sędziowie powołani z udziałem nowej KRS nie powinni orzekać.

Styczniowa uchwała SN nie podważała jednak samych nominacji sędziowskich dokonanych przez prezydenta.

Prof. Ewa Łętowska dostrzegła w tym głęboką mądrość SN: „Sędziowie, wybrani przy udziale obecnej KRS są suspecti – ich pozycja jest wątpliwa, ale są sędziami, nikt nie kwestionuje ich powołania, dokonanego przez Prezydenta. Natomiast ich orzeczenia będą mogły być kwestionowane w trybie procesowym, z uwagi na wadliwość obsady sądu".

Źli i dobrzy sędziowie według Dudy

Dalej w wywiadzie dla „Wprost” Duda kontynuował swoją kampanię przeciwko sędziom krytykującym zmiany w sądach:

„Smutna prawda jest taka, że ci, którzy popierają zmiany w sądownictwie, mają przeciwko sobie bardzo wpływowe osoby. Sędziowie, którzy się podpisali na tych listach, obawiają się prześladowań w swoim środowisku".

Podobnie na spotkaniu z opozycją i przedstawicielami społeczeństwa obywatelskiego w Pałacu Prezydenckim Duda mówił o represjach wobec sędziów rekomendowanych przez nową KRS.

Populiści często kreślą wizję zepsutych i zdradliwych elit w kontrze do mitycznego, prawdziwego „ludu” czy narodu.

Duda całkowicie odwraca rzeczywistość. Dziś to zaufani władzy politycznej sędziowie nie mają się czego obawiać, są nagradzani i awansowani, podczas gdy sędziowie krytyczni wobec zmian w sądach (a takich jest zdecydowanie więcej) spotykają się z różnorodnymi represjami, w tym w ramach postępowań dyscyplinarnych.

Argument, że listy poparcia do KRS muszą być zachowane w tajemnicy, bo sędziowie, którzy złożyli na nich podpisy spotkają się z szykanami ze strony środowiska sędziowskiego, podnoszono już wcześniej.

Po wyroku NSA nakazującym ujawnienie list poparcia do KRS, latem 2019 roku niektórzy sędziowie zaczęli publicznie przyznawać się, że złożyli podpisy na listach.

Wówczas sędzia Dagmara Pawełczyk-Woicka, prezes krakowskiego sądu z nominacji ministra Zbigniewa Ziobry i członkini nowej KRS, zapewniała, że chce ujawnienia list. Sama przyznała się, że poparła pięciu kandydatów. W ocenie Pawełczyk-Woickiej, inni sędziowie, którzy nie ujawnili dobrowolnie faktu wyrażenia poparcia, mieli obawiać się hejtu.

Ale środowisko sędziowskie publicznie nie potępiło sędziów, którzy dokonali takiego wyznania. Przeciwnie, jedno z dwóch głównych stowarzyszeń sędziowskich w Polsce, Themis, opublikowało oświadczenie czwórki sędziów z Wieliczki, którzy popierali kandydującego do nowej KRS sędziego Pawła Styrnę.

Sędziowie z Themis wyjaśnili swoją decyzję o publikacji oświadczenia kolegów z Wieliczki następująco:

„Podkreślamy stanowczo, że ujawnienie to samo w sobie nie zmienia okoliczności, że poparcie było współudziałem w antykonstytucyjnym zamachu stanu. Konsekwencje tego działania ponoszą cały czas wszyscy obywatele, w związku z postępującym zawłaszczaniem wymiaru sprawiedliwości przy udziale upolitycznionej neo-KRS. Taka świadoma postawa stoi w sprzeczności z rotą ślubowania sędziowskiego. Dajemy jednakże każdemu możliwość publicznego wytłumaczenia się z motywów tej decyzji”.