Jak przetrwać i uratować kraj. Zełenski ogłasza plan dla Ukrainy na czas wojny i czas odbudowy

19 listopada 2024 roku, w tysięcznym dniu pełnoskalowej inwazji Rosji, prezydent Ukrainy przedstawił w Radzie Najwyższej nowy plan – Wytrwałości Ukrainy.

Został opracowany po tym, gdy zaprezentowany w połowie października 2024 Plan zwycięstwa spotkał się z krytyką części społeczeństwa. Opozycja mówiła, że zbytnio polega na wsparciu ze strony zachodnich partnerów Ukrainy. Za mało w nim konkretów, co mogą robić sami Ukraińcy, żeby przybliżyć zakończenie wojny. Potrzebowali krajowego, wewnętrznego planu.

Zełenski: „Albo my wroga, albo wróg nas”

„Ukraińcy przeszli już 1000 dni tej wojny. Nie złamali się, nie poddali się, nie stracili państwowości. [...] Jest to wyczyn naszych żołnierzy, wyczyn całego ukraińskiego narodu” – mówił Zełenski.

„Rosja chce zniszczenia nas, naszego państwa, naszych ludzi. Zniszczenia naszej wytrwałości. W decydujących momentach, które będą w przyszłym roku, powinniśmy nie dopuścić do tego, żeby ktoś w świecie zwątpił w wytrwałość całego naszego państwa.

I wszystkich w świecie, kto chce żyć i żyć swobodnie, nie podporządkowując się jakiemuś jednemu dyktatorowi.

Ta bitwa nie dotyczy tylko Pokrowska, Kupiańska czy któregokolwiek z naszych ukraińskich miast, miasteczek czy wsi. Nie chodzi tylko o ten czy inny region. Jest to bitwa o całą Ukrainę. Bitwa o całą Europę. Chodzi o porządek lub chaos dla całego świata. I podczas gdy cały świat czeka na cud od Trumpa, niech Bóg da, nie możemy czekać, nie możemy tracić naszej wytrwałości, musimy »harować«. Musimy pracować każdego dnia. Całym narodem na rzecz przetrwania całego państwa”.

Plan wytrwałości

Nowy plan zawiera 10 punktów – dwa razy więcej niż Plan zwycięstwa, który też jest nazywany planem dla zachodnich partnerów. Obejmuje m.in.: Jedność, Front, Uzbrojenie, Finanse, Energetykę, Bezpieczeństwo, Wspólnoty, Kapitał ludzki, Suwerenność kulturową, Politykę bohaterów.

Jedność

„Dzięki naszej jedności, duża część świata jest teraz bardziej niż kiedykolwiek świadoma, że pokój nie jest czymś danym, nie jest darem, nie może być po prostu dziedzictwem. Pokój wymaga wysiłku, a wysiłek ten musi opierać się na jedności” – mówił Zełenski.

Podkreślił, że Ukraina powinna jak najszybciej zmierzać do akcesji do Unii Europejskiej. Wkrótce zakończy się procedura przeglądu ukraińskiego ustawodawstwa, a na początku 2025 roku rozpoczną się negocjacje w sprawie pierwszego klastra. Każdy obywatel powinien wspierać transformację kraju, której kluczowe etapy zostaną podane w dodatku dotyczącym eurointegracji.

„Życiowo ważne” jest dla wszystkich Ukraińców również prawo Ukrainy do członkostwa w NATO. Prezydent wspomniał, że Plan zwycięstwa Ukrainy zaczyna się od punktu o natychmiastowym zaproszeniu Ukrainy do przystąpienia do Sojuszu.

„Zaproszenie jest krokiem politycznym. Krok, który nie zmienia zasadniczo warunków bezpieczeństwa dla partnerów i nie oznacza dla Ukrainy natychmiastowego uruchomienia artykuł 5 traktatu NATO” – mówił, dodając, że Ukraina będzie członkiem sojuszu, jeśli Ukraińcy będą działać w tym kierunku.

I na pewno nie pozwolimy nikomu wykorzystywać naszego kraju w jakichkolwiek bitwach wyborczych w Europie”.

„Być może Ukraina będzie musiała przetrwać kogoś w Moskwie, aby osiągnąć wszystkie swoje cele. Jest to możliwe. Żeby przywrócić pełną integralność naszego państwa”.

Prezydent podkreślał rolę organizacji społecznych. Dzięki współpracy z nimi decyzje państwowe będą przygotowywane na podstawie najlepszej wiedzy specjalistycznej.

Zełenski zdementował pogłoski o ogłoszeniu wyborów parlamentarnych w przyszłym roku. Przypomniał, że ukraińskie prawo zabrania przeprowadzania wyborów podczas stanu wojennego i nikt w świecie nie wymaga tego od Ukrainy.

„Ukraina najpierw potrzebuje sprawiedliwego pokoju. A wtedy Ukraińcy przeprowadzą uczciwe wybory” – mówił Zełenski.

Front

W tym punkcie Zełenski mówił o zmianie podejścia do zarządzania ludźmi w armii. Dzięki częściowej cyfryzacji biurokratyczne kiedyś procesy zostały uproszczone i toczą się szybciej. Tylko z aplikacji Armia+ skorzystało już 410 tysięcy ukraińskich żołnierzy. Najlepsze praktyki zarządzania w niektórych oddziałach mają być przenoszone na cały system.

Zełenski zaznaczył, że nie trzeba „bać się rozmawiać o trudnych rzeczach i problemach w armii”. Chodzi m.in. o mobilizację, przenoszenie do rezerwy, samowolne porzucenie jednostki.

„Problemy należy pokonywać, a nie ukrywać”.

Ministerstwo Obrony Ukrainy i dowództwo wojskowe powinny wybrać wojskowego ombudsmana. Ma być to osoba ciesząca się zaufaniem wojska i społeczeństwa.

Ministerstwo Obrony i dowództwo armii powinny przedstawić nowy system kontraktów na służbę w Siłach Zbrojnych dla obywateli, którzy nie osiągnęli wieku mobilizacyjnego, ale chcieliby się wykazać w obronie ojczyzny.

Punkty dotyczące frontu i broni – choć będą najobszerniejsze – w większości będą niejawne. W nich będą opisane działania dotyczące stabilizacji frontu, operacji przeciwko rosyjskim obiektom wojskowym w Rosji i na terytorium okupowanym, działania zwiększające technologiczne możliwości ukraińskich sił obronnych.

Uzbrojenie

Prezydent podkreślił kluczową rolę dronów FPV na froncie, zwłaszcza na jego najtrudniejszych miejscach, gdzie to drony powodują ok. 90 proc. zniszczeń sprzętu wroga. Drony faktycznie rekompensują deficyt artylerii w ukraińskiej armii.

Osoby, które rozwijały tę dziedzinę, indywidualni innowatorzy, którzy wyprzedzają czasy, nadal będą zachęcani do dawania przykładu, ponieważ inaczej trudno będzie wytrzymać wyścig technologiczny z rosyjską armią.

Mają być zwiększone bezpośrednie fundusze dla brygad, aby mogły one zaopatrzyć się w drony.

Ukraina pracuje nad zwiększeniem produkcji broni – własnej i we współpracy z partnerami.

W 2024 roku wyprodukowano ponad 2,5 miliona pocisków moździerzowych i pocisków dla artylerii w kalibrach od 60 do 155 milimetrów.

W przyszłym roku Ukraina chce wyprodukować co najmniej 3 tys. pocisków manewrujących i rakiet-dronów. Wyprodukuje co najmniej 30 tys. dronów dalekiego zasięgu.

Ukraina wprowadza format Dowództwa rozwoju technologii wojskowych, gdzie najlepsi specjaliści będą regularnie dzielić się przydatnymi pomysłami technologicznymi.

Ponad 600 ukraińskich firm działa w przemyśle obronnym, zapewniając łącznie 300 tys. miejsc pracy. Oprócz tego zaangażowano ponad 40 zagranicznych firm obronnych.

Finanse

Ukraina potrzebuje nowej polityki gospodarczej. Trzeba maksymalne wspierać ukraińskich przedsiębiorców.

Zełenski zapowiedział ubezpieczenie od ryzyka wojny i zmniejszenie udziału państwa w redystrybucji PKB, bezpieczeństwo prowadzenia działalności gospodarczej i zmniejszenie presji wywieranej na biznes przez wszystkie instytucje państwowe.

W przyszłym roku przewidywane jest rozszerzenie wielu programów rządowych wspierających biznes.

Ten punkt obejmuje odpowiednie załączniki, które zostaną zatwierdzone wspólnie przez przedstawicieli ukraińskiego rządu i biznesu.

Energetyka

To najbardziej niejawny punkt z powodu przestępczego dążenia Rosji do pozbawienia Ukrainy infrastruktury energetycznej.

Do końca roku zostaną przygotowane paszporty wytrwałości energetycznej dla ukraińskich regionów. Dla każdego obwodu zostaną opracowane podstawy, żeby sprostać wszystkim wyzwaniom w sektorze energetycznym.

W kwestii decentralizacji wytwarzania energii: w przyszłym roku mają być wdrożone paszporty w zakresie wytwarzania energii elektrycznej, jak i ciepła.

Ukraina po wojnie może być hubem energetycznym w Europie. Podstawy do tego już trzeba budować.

Ukraina ma zwiększyć wydobycie gazu i ropy naftowej.

Bezpieczeństwo

Tutaj chodzi o bezpieczeństwo wewnętrzne. Bezpieczna przestrzeń publiczna i prywatność to podstawowe potrzeby Ukraińców.

Dzieci mają czuć się bezpiecznie w szkole. W szkołach, innych instytucji edukacyjnych i budynkach użyteczności publicznej przy wejściu mają pojawić się wykrywacze metalu.

Zełenski zapowiedział modernizację schronów dla obywateli, przebudowę istniejących i budowę niezbędnej liczby nowych.

Myśląc o czasach powojennych, Zełenski powiedział, że Ukraina potrzebuje przywództwa w zakresie technologii i produkcji w dziedzinie rozminowywania, żeby nasycenie minami ukraińskiej ziemi nie stało się problemem dla pokoleń.

Nawet według najlepszego scenariusza zakończeniu wojny zostanie rosyjskie sąsiedztwo.

„W przyszłości Ukraińcy nie powinni liczyć na to, że ktokolwiek lub cokolwiek się zmieni. Dlatego wzmocnienie granicy państwowej Ukrainy, szkolenie Ukraińców w zakresie obrony cywilnej i pierwszej pomocy oraz wdrożenie systemu podstawowego szkolenia wojskowego jest koniecznością. I nie chodzi o strach, ale o pewność siebie i spokój”.

Wspólnoty

To punkt dotyczący interakcji między państwem a samorządem lokalnym.

Prezydent wspomniał przede wszystkim o terytoriach frontowych oraz znajdujących się przy granicy z Rosją, które potrzebują szczególnego wsparcia, a także o społecznościach, które przyjęły najwięcej uchodźców wewnętrznych.

Lokalne wspólnoty powinny utrzymywać i zwiększać więzi międzynarodowe na poziomie samorządów. Wspólnoty powinny też współpracować między sobą, wspólnoty z obszarów nieobjętych wojną powinny wspierać przyfrontowe. Będą wdrożone specjalne warunki podatkowe dla przyfrontowych wspólnot.

Kapitał ludzki

Państwo ma stworzyć warunki, żeby Ukraińcy, bez względu na to, gdzie przebywają, czuli się Ukraińcami, zachowywali mocną więź z Ukrainą.

Kluczowa jest rola edukacji – jest potrzebne „nadzwyczajne” podejście do oświaty.

Ukraina potrzebuje instytucji uznawania podwójnego obywatelstwa (to punkt raczej na czasy powojenne).

„Nie powinniśmy próbować ograniczać ich praw, ograniczać je, ale kierować je w interesie Ukrainy”.

Ukraina musi ponownie uruchomić swoje służby dyplomatyczne. Do końca roku wszystkie wakaty ukraińskich ambasadorów zostaną obsadzone.

Ma być modernizowana polityka społeczna. Rozwijane partnerstwo między państwem a wspólnotami religijnymi (oprócz cerkwi moskiewskiej) pod warunkiem zachowania świeckiego charakteru instytucji państwowych.

Suwerenność kulturowa

Jest opracowywany wspólnie z ukraińską społecznością kulturową. W przyszłym roku pojawi się format tzw. kulturowego Ramstein dla Ukrainy. Jest potrzeba dyplomacji kulturowej.

Ukraina powinna wspierać tłumaczenia ukraińskich autorów na inne języki i integrować ukraińskie studia z kręgami akademickimi na całym świecie, sprzyjać tworzeniu wydziałów studiów ukraińskich na światowych uniwersytetach.

Ukraina powinna dbać o ochronę, poszukiwanie i zwrot ukraińskiego dziedzictwa kulturowego i historycznego oraz o tworzenie ukraińskich treści dla różnych grup społecznych, różnych grup wiekowych, zwłaszcza dla naszych dzieci, żeby nie korzystały z rosyjskich.

Polityka bohaterów

Ta część planu przewiduje integrację weteranów w życiu społecznym i gospodarczym. Weterani mogą pracować w służbie publicznej. Państwo będzie rozwijać programy wsparcia weteranów oraz ich rodzin (rozwój programów mieszkaniowych), zadba o odpowiednią rehabilitację wojskowych (chociaż takie centra już istnieją, trzeba zwiększyć ich liczbę – powinny być w każdej wspólnocie; lekarze powinni otrzymywać dodatkowe wynagrodzenie za pracę z weteranami), m.in. po niewoli oraz o komunikację z rodzinami żołnierzy zaginionych.

Ma być wprowadzony program asystenta weterana. W przyszłym roku planowane jest przeszkolenie i opłacenie 11 tys. specjalistów ds. wsparcia weteranów. Ma pojawić się przestrzeń dla weteranów. Co najmniej 80 takich centrów w przyszłym roku.

Najważniejsza jest realizacja

Pełny dokładny Wewnętrzny Plan wytrwałości dla Ukraińców wraz ze wszystkimi załącznikami (opracowanymi ze specjalistami w konkretnej dziedzinie, m.in. z udziałem społeczeństwa obywatelskiego, biznesu, społeczności kulturalnej, działaczy na rzecz praw człowieka) władze przedstawią społeczeństwu w grudniu tego roku.

Według prezydenta Zełenskiego Plan Wytrwałości „stanie się w rzeczywistości pierwszą ukraińską doktryną, która poprowadzi Ukrainę od wojny do pokoju”.

Liderzy opinii publicznej, eksperci, oceniając nowy plan, mówią, że pozytywnym sygnałem jest to, że ukraińskie władze zauważają problemy, które trzeba rozwiązywać, jednak tzw. plan pojawił się za późno. Oczekują, że w grudniu plan zostanie uzupełniony o konkretne mechanizmy realizacji oraz projekty ustaw.