PiS mówi Ziobrą, a my filmem. Zobacz 10 video fact-checkingów OKO.press

Na początku było tylko słowo, ale już dawno, dawno temu, w OKO.press był też obraz, w sensie obraz filmowy, jak choćby nasza wersja expose premier Szydło czy serial miesięcznic smoleńskich (patrz - dalej). W pewnym jednak momencie, a dokładniej w czerwcu 2022 roku, doszło do bezpośredniego spotkania słowa z obrazem w nowatorskiej formie video fact-checkingu (chwalimy się sami, bo kto inny to zrobi?). W krótkich filmikach dziennikarze i dziennikarki OKO.press weryfikują zgodność z prawdą wypowiedzi polityków. A najczęściej – niezgodność z prawdą, czyli mówiąc po prostu bujdy, kłamstwa, wciskanie kitu, manipulacje.

To trudne wyzwanie, żeby w minutę lub dwie zmieścić cały wywód: przedstawić wypowiedź, ocenić ją, podać argumenty, spuentować. Spośród kilkudziesięciu już zrealizowanych filmów wybraliśmy 10 ciekawszych.

Pierwszy o mieszkaniach, także w wersji making-of

W naszym pierwszym filmie fact-checkingowym Anton Ambroziak oceniał wypowiedź Włodzimierza Czarzastego, który stwierdził, że w Polsce brakuje 2 mln mieszkań.

Video fact-checkingi są prawie zawsze są nagrywane kilkakrotnie. W tym przypadku Antonowi trudność sprawiło nazwisko współprzewodniczącego Lewicy, zwłaszcza w połączeniu z nazwą jego funkcji. Ze złożenia fragmentów wywiadu z Czarzastym w Polskim Radiu z desperackimi próbami dziennikarza powstała wersja „the making of”.

Mejkingofy i bekstejdże będziemy nadal rozwijać (wkrótce coś zobaczycie), bo dbamy o – dobrze rozumianą – popularność naszych materiałów, a poza tym same i sami lubimy się pośmiać.

Drugi o szparagach Jarosława K. (i Mateusza M.)

Największą oglądalnością w 2022 roku (ponad milion wyświetleń na Facebooku) cieszył się film z Kaczyńskim w roli głównej. W lipcu zabłysnął stwierdzeniem, że Polacy przestali jeździć do Niemiec na szparagi, co miało dowodzić, że wstaliśmy z kolan przy germańskich kopcach. Prezes PiS powtarzał to na kilku spotkaniach z działaczami partii. A skoro prezes mówił, to i premier Mateusz Morawiecki ciągnął te szparagi dalej.

Paulina Pacuła rozprawiła się z propagandową tezą, cytując m.in. rozmowę z szefem stowarzyszenia plantatorów Dolnej Saksonii w „Die Tageszeitung”.

W trzecim cały PiS mówi Ziobrą, a Dominika Sitnicka robi miny

Z multimedialną formą fact-checkingu eksperymentujemy, czasem tworząc filmowe humoreski, ale z zachowaniem merytorycznej argumentacji. W brawurowy sposób, nieco z ukosa, Dominika Sitnicka rozprawiła się z wypowiedzią rzecznika PiS Rafała Bochenka na temat Krajowego Planu Odbudowy. Filmem tym zadebiutowaliśmy także na Tik Toku.

.

Czwarty poważny, zasadniczy i historyczny o opozycji jako nowym wcieleniu PZPR

Kaczyński często gościł w naszych video fact-checkingach. Na przykład wtedy, gdy porównał PiS do „Solidarności”, a PO do PZPR. Adam Leszczyński całkowicie odwrócił prezesowi metaforę:

.

Piąty, ekologiczny i trochę o winie Tuska

Podczas innego spotkania prezes PiS ocenił, że system handlu uprawnieniami do emisji CO2 jest głównym mechanizmem blokującym wydobycie węgla w Polsce. Katarzyna Kojzar krótko wyjaśniła, na czym polega system EU ETS i dlaczego Kaczyński się myli.

.

Szósty, o prezesie, który debatuje z Polakami, choć nie debatuje

Serię z Jarosławem kończymy filmem, w którym Agata Szczęśniak sprawdziła, czy rzecznik PiS Radosław Fogiel miał rację, twierdząc, że latem 2022 roku Kaczyński debatował z Polakami (nie, nie debatował).

.

Siódmy o Polkach i Ukrainkach

W listopadzie 2022 roku wynik sondażu IPSOS dla OKO.press skomentował analityk Klubu Jagiellońskiego Marcin Kędzierski, twierdząc, że młode Polki czują niechęć do uchodźczyń ukraińskich, ponieważ widzą w nich konkurencję matrymonialną. Anna Mierzyńska uznała ten pogląd za półprawdę, dowodząc, że przekaz propagowany był od wiosny 2022 roku w ramach kampanii dezinformacyjnej, za którą prawdopodobnie stała Rosja.

.

Ósmy o dezinflacji, czyli spadku inflacji, ale nie cen

W OKO.press piszemy też coraz więcej o gospodarce. Jeden z filmowych fact-checkingów poświęciliśmy zapowiedzi wiceministry Olgi Semeniuk, że dezinflacja, jaka pojawiła się w marcu 2023 roku, oznacza, że ceny zaczną spadać. Przykro mi, ale nic z tego – powiedział Jakub Szymczak. Nie rozumiesz, o co chodzi? Obejrzyj:

.

Dziewiąty, naukowy w cyklu "Sobota prawdę ci powie"

Wraz z weekendowymi wydaniami "Sobota prawdę ci powie" oraz "Niedziela cię zaskoczy" wyszliśmy poza kanon najszerzej rozumianej polityki i w styczniu 2023 roku sprawdzaliśmy, czy złe doświadczenia naszych przodków zostały nam przekazane epigenetycznie. Tym razem w filmie wystąpił autor zewnętrzny, profesor biologii i psychologii:

.

Dziesiąty, kampanijny, bo istniejemy dzięki Wam

Jak wiadomo, utrzymujemy się z wpłat czytelników i czytelniczek, a nasz wydawca, czyli Fundacja Ośrodek Kontroli Obywatelskiej, jest organizacją pożytku publicznego, więc bierzemy udział w kampanii 1,5 procent. Od marca 2023 roku publikujemy filmy uzupełnione o przesłanie redaktorów naczelnych.

Oto jeden z nich, w którym wicenaczelna OKO.press Magdalena Chrzczonowicz weryfikuje słowa pełnomocniczki rządu ds. równego traktowania Anny Schmidt, która powieliła ulubiony stereotyp prawicy, że więcej przemocy dzieje się w związkach nieformalnych.

Nasze video fact-checkingi zyskują na jakości, m.in. dzięki inwestycji w małe studio nagrań. Wojtek Jankowski i Patrycja Tarkiewicz nabierają wprawy i reżyserskiej odwagi, dziennikarze i dziennikarki zaczynają doceniać tę formę pracy, która pozwala docierać do innych odbiorców niż skomplikowane, często długie analizy.

Ale przekaz jest zawsze ten sam: kłamstwo ma krótkie nogi, a czasem nóżki. Można je wywrócić argumentem, rozumowaniem, śmiechem.

Filmem mówiliśmy od początku

Video fact-checkingi to nowość, ale językiem filmu mówiliśmy właściwie od początku OKO.press.

Jeszcze zanim PiS się rozhulał, stanęliśmy śmiało przed salą sejmową, by wygłosić razem z Beatą Szydło exposé (obejrzyj, bo warto), z tym że jej było z gruntu fałszywe, a nasze – w brawurowym wykonaniu Magdy Chrzczonowicz – okazało się prorocze.

A jak tylko zaczęły się demonstracje, których dziś już nie ma, choć powodów nie brakuje, to byliśmy z kamerą i telefonem komórkowym na wszystkich: od największych, po kilkaset tysięcy osób, aż po zupełnie małe akty protestu. I zgodnie z naszą dewizą podchodziliśmy najbliżej barierek.

10 sierpnia 2016 roku, kiedy mieliśmy trzy miesiące, kamera OKO.press Roberta Kowalskiego zarejestrowała miesięcznicę smoleńska nr 76. W poniedziałek 1o kwietnia zobaczycie relację z nr 156. Powstała niezwykła kronika blisko 80 odcinków tej rytualnej farsy, w której zarówno Lotna Brygada Opozycji, jak i państwowa policja, szukają nowych środków wyrazu.

Uchwyciliśmy m.in. moment, gdy Jarosław Kaczyński pyta „dlaczego policja nic nie robi?”. Zobacz oburzonego satrapę i jego usłużnego ministra Mariusza Kamińskiego (w 3 minucie 40 sek.). I zobacz, co policja zrugana przez ministra, zruganego przez prezesa, zaczęła robić, żeby zadowolić władze:

Dokumenty Roberta z Ukrainy, jak choćby wspaniały serial o „Szwedach”, czyli zwiadowcach z Kijowskiego Batalionu Obrony Terytorialnej, poruszają nie tylko polską opinię publiczną. Osiągają na YouTube milionowe zasięgi. Poniższy materiał w wersji anglojęzycznej miał 4,7 mln odsłon:

Krótkimi filmami reagujemy też po prostu na bulwersujące wydarzenia. Walczyliśmy np. z idiotycznym pomysłem Przemysława Czarnka, żeby dzieciaki z Ukrainy musiały zdawać test ósmoklasisty po polsku, z polskiej literatury etc. Piotr Pacewicz mówił o tym także po ukraińsku.

Coraz więcej mamy wideo-zapowiedzi materiałów, zwłaszcza śledczych. Zobaczcie, jak Sebastian Klauziński i Konrad Szczygieł z FRONTSTORY.pl opowiadają o wołającej o pomstę do nieba historii wiceszefa Służby Więziennej. Płk Artur Dziadosz potrącił na pasach 69-letnią kobietę (zmarła kilka dni później). Prokuratura... nie może jednak ustalić sprawcy wypadku, a jego sprawca dostał synekurę od Ziobry. Autor filmu Wojtek Jankowski operuje kolorem, dźwiękiem, montażem, by w 82 sekundy przedstawić poruszającą opowieść:

Video fact-checkingi publikujemy na stronie OKO.press – w sekcji Multimedia, a także na Instagramie, na Facebooku, na Twitterze, na Tik Toku i na naszym kanale YouTube, który będziemy rozwijać. Tam też znajdziecie inne materiały filmowe, które – nawiasem mówiąc – mają zachęcać do czytania.

Do zobaczenia zatem i do poczytania.