Księża pedofile są bezkarni z powodu milczenia parafian, a nie zmowy z państwem

Dzieci w Kościele nadal nie są bezpieczne, ale nie z powodu rzekomej bezkarności księży w obliczu organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości, tylko z powodu realnej bezkarności księży przed ludźmi, którzy nie mają siły uwolnić się od indoktrynacji, jakiej zostali poddani i nie chcą szkodzić wizerunkowi Kościoła.

Sytuację może zmienić tylko sprawnie działająca komisja do spraw pedofilii w Kościele, która ujawni sprawców oraz ośmieli ofiary do mówienia i w ten sposób położy kres bezkarności księży.

Państwo a gwałciciel w sutannie

Filmy braci Sekielskich nie sa oczywiście syntetycznym obrazem zjawiska pedofilii w polskim Kościele. Koncentrują się na pewnym problemie - opowiadają o braku empatii i woli walki z tym zjawiskiem ze strony ludzi Kościoła.

Nie dokumentują natomiast działań organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości wobec księży pedofilów. To święte prawo twórców reportażu. Jednak u mniej zorientowanych widzów mogą wywołać mylne wrażenie, że państwo w ogóle nie ściga pedofilów w sutannach, a każdy ksiądz to gwałciciel.

Opowiadał o siedmiu sprawcach spośród 30 tys. księży. Dwóch z tych księży siedziało za swoje przestępstwa w więzieniu (Paweł Kania, Dariusz Olejniczak), a wobec jednego toczyło się właśnie śledztwo (Adam S.).

Trzy inne przypadki to sprawy zapewne przedawnione, których wcześniej nikt nie zgłosił do prokuratury ani nawet do kurii (ks. Cybula, Makulski, Jan A.). Tylko ksiądz Andrzej Srebrzyński nie został pociągnięty do odpowiedzialności karnej, mimo złożenia w latach 80. ubiegłego wieku, a więc w czasach PRL, doniesienia do Milicji Obywatelskiej. Został także zgłoszony do kurii, która go po prostu przeniosła do innej parafii.

W dzisiejszej Polsce, gdy odpowiedzialność karna księdza Srebrzyńskiego była już od lat przedawniona, sąd cywilny w 2017 roku nakazał mu przeproszenie ofiary. Dwa lata później zasądził na rzecz ofiary 400 tys. zł zadośćuczynienia solidarnie od diecezji, parafii i księdza, o czym z filmu się nie dowiadujemy, bo to wydarzenie późniejsze.

Co więcej, w 2016 roku ksiądz Srebrzyński decyzją watykańskiej Kongregacji Nauki Wiary został usunięty ze stanu duchownego. Spotkały go zatem wszelkie kary możliwe w warunkach przedawnienia. Walka o to trwała jednak długo i nie była łatwa.

Czy „Zabawa w chowanego” ujawnia układ?

Komentarze po filmie „Zabawa w chowanego” idą jeszcze dalej w przypisywaniu państwu winy za domniemaną całkowitą bezkarność księży. Upowszechnia się opinia, że film obnaża mechanizm systemowego krycia przestępstw pedofilskich kleru przez układ państwa z Kościołem.

"Bracia Sekielscy pokazali pewien układ. To, że bez zgody różnych instytucji Kościół nie mógłby skrzywdzić żadnego dziecka, ani ochronić pedofilów ze swoich szeregów – gdyby nie prokuratura, gdyby nie władze państwowe, które pozwalają na pewien stan rzeczy” – to wypowiedź Elizy Michalik, jednej z dziennikarek.

I znowu – fakty zaprezentowane w filmie do takich wniosków nie upoważniają, choć pojawiają się w nim rozważania na ten temat. Film nie pokazuje jednak ani jednego przypadku ochronienia księdza pedofila przez taki układ.

„Zabawa w chowanego” opowiada o czterech ofiarach jednego duchownego. Sprawy trzech z nich są prawdopodobnie przedawnione. Natomiast czwarta sprawa jest od 2018 r. w prokuraturze.

Niektórzy podnoszą fakt, że ksiądz odpowiada z wolnej stopy, ale nie jest wyjaśnione, czy prokuratura wystąpiła do sądu o areszt i czy były do tego podstawy. A przestępstwo, którego szczegółów nie znamy zostało popełnione ponad 20 lat temu.

Na marginesie głównego wątku w „Zabawie w chowanego” Sekielscy wracają do sprawy księdza Pawła Kani z poprzedniego filmu, gdyż biskup Janiak był zamieszany w przenosiny tego oskarżonego przez prokuraturę pedofila do innej diecezji.

Ofiara księdza Kani założyła potem sprawę o zadośćuczynienie. Sąd uznał winę obu diecezji w ukrywaniu pedofilii księdza i zasądził ofierze 300 tys. zł od Kościoła. Film o tym nie mówi, bo nastąpiło to dopiero w luty 2020 r.

Zatem państwo ze swojego obowiązku ochrony ofiary się wywiązało. Przestępca został skazany na więzienie, ofiara otrzymała zadośćuczynienie, kryjąca przestępcę instytucja została ukarana finansowo.

Tajemniczy okólnik Prokuratury Krajowej

W kwestii stosunku aparatu państwa do problemu kościelnej pedofilii pojawiają się w „Zabawie w chowanego” – jako temat rozmów między postaciami – dwa kontrowersyjne zagadnienia prawne.

Pierwsze to sprawa okólnika Prokuratury Krajowej z grudnia 2018 roku, którego istnienie prokuratura długo starała się ukryć. Przed powstaniem filmu ujawnili go dziennikarze i można go w całości przeczytać w internecie. W filmie jest pokazywany bardzo enigmatycznie.

Zrobiło się o nim głośno związku w 2019 roku w związku ze sprawą księdza pedofila z Chodzieży, gdy kuria diecezji poznańskiej (to diecezja arcybiskupa Stanisława Gądeckiego, przewodniczącego Konferencji Episkopatu Polski)) odmówiła wydania akt procesu kościelnego, zasłaniając się wysłaniem ich do Watykanu.

Prokuratura nie zdecydowała się na przeszukanie kurii. Zapewniała, że owe materiały były „zastępowalne” i wystarczające dowody pozyskała w inny sposób. Postępowanie nie zostało dotąd zakończone, więc nie wiadomo, czy okólnik miał istotny wpływ na jego rezultat.

Kilka dni temu abp Gądecki został wyznaczony przez Watykan do prowadzenia postępowania w sprawie bp Janiaka.

Pismo Prokuratury Krajowej to w rzeczywistości specjalistyczne opracowanie, dotyczące podstaw prawnych zwracania się do Kościoła o wydanie akt procesu przed sądem kościelnym. Chodzi o rozstrzygnięcie, czy nie narusza to konstytucyjnej autonomii Kościoła. Dokument mówi wyraźnie, że – po spełnieniu pewnych warunków – nie narusza.

Nie jest jasne, czy taka „prośba” jest zgodna z prawem. Może bowiem kolidować z niezależnością prokuratorów w prowadzeniu postępowania i ograniczać ich możliwości pozyskiwania materiału dowodowego.

Oznacza również konieczność poinformowania Prokuratury Krajowej o zamiarze ewentualnego przeszukania kurii w razie odmowy wydania akt. Stwarza to ryzyko wywołania tzw. efektu mrożącego.

Prokuratorzy mogą obawiać się, że korzystanie z tych uprawnień będzie niemile widziane przez zwierzchników i wpłynie na ich karierę. Pismo nie jest jednak utrzymane w tonie nakazowym – niczego nie zabrania. Nie wyklucza także konieczności „siłowego” wydobycia dokumentów od Kościoła.

W „Zabawie w chowanego” nie ma informacji, aby istniały jakieś akta z procesu kościelnego oskarżonego w filmie księdza, o które pełnomocnik ofiary ma zamiar wystąpić.

Udostępnianie akt prokuratorskich

Drugi problem to przekazywanie kuriom przez prokuraturę akt toczących się postępowań. Jest to wprawdzie zgodne z prawem, jednak – jak twierdzą autorzy filmu – prokuratura zwykle bardzo niechętnie udostępnia akta innym podmiotom w innych śledztwach.

W przypadku spraw księży pedofilów może to ułatwić mataczenie, gdyby kuria okazała się nieuczciwa, lub gdyby na świadka miał być wezwany biskup. A tak właśnie jest w tym przypadku, bo akta trafiły w ręce biskupa Edwarda Janiaka, który może być wezwany jako świadek.

Dobrze więc, że bracia Siekielscy to nagłośnili - może przyczyni się to jakoś do wyeliminowania takich niedobrych praktyk. Z pewnością stawiają one Kościół w uprzywilejowanej sytuacji, choć Konstytucja gwarantuje wszystkim podmiotom równość wobec prawa (ale też mówi o autonomii Kościoła). Zagrożenie jest realne.

Czy to wystarczający dowód na systemową ochronę księży pedofilów przez państwo? To się dopiero okaże. Na dzisiaj to zbyt daleko idące twierdzenie, na dodatek nie poparte konkretnym przykładem uniknięcia przez księdza odpowiedzialności z tego powodu.

„Zabawa w chowanego” pokazuje sprawę jeszcze nie zakończoną. Wyciąganie wniosków, że układ Kościoła z państwem chroni sprawców, jest przedwczesne.

Państwo od lipca 2017 wprowadziło obowiązek denuncjacji przestępstw pedofilskich. Za niezgłoszenie ich organom ścigania ich grożą trzy lata więzienia. Na pewno nie jest to przejaw układu z Kościołem.

Księża są bezkarni?

Mimo to wątek bezkarności księży wobec prawa i krycia ich przez państwo jest w debacie publicznej obecny do dawna. Media nie opisywały jednak żadnej takiej sprawy księdza pedofila – oprócz początkowego umorzenia śledztwa wobec proboszcza z Tylawy w 2001 – który by uniknął odpowiedzialności karnej na skutek wyraźniej ochrony przez państwo.

W komentarzach internautów stale pojawia się przekonanie, że na podstawie konkordatu księżom przysługuje immunitet i oddzielne sądownictwo, co zapewnia im całkowitą bezkarność. Można chyba powiedzieć, że

Filmy braci Sekielskich odbierane są przez pryzmat tego mocno ugruntowanego stereotypu, dlatego wielu widzów bezpodstawnie dostrzega w nich jego potwierdzenie.

Nie są bezkarni

To oczywiście nieprawda. Ksiądz może być aresztowany bez zgody biskupa. Uniknąć wyroku karnego i stanąć jedynie przed sądem kościelnym może tylko w razie przedawnienia się karalności przestępstwa w myśl prawa świeckiego. Uniknąć wyroku karnego może tylko w razie przedawnienia przestępstwa. Obecnie przedawnienie przestępstwa pedofilskiego następuje, gdy ofiara kończy 30 lat. Do 2014 roku było to zaledwie 23 lata.

Tylko w ubiegłym roku media poinformowały o sześciu wyrokach bezwzględnego więzienia dla księży pedofilów, co najmniej 19 rozpoczętych śledztwach, kontynuacji kilku wcześniejszych postępowań i skierowaniu przynajmniej trzech kolejnych spraw do sądu.

Pod koniec ubiegłego roku zapadł wyrok, wymierzający pięć lat więzienia za pedofilię na księdza dyrektora domu dziecka w Częstochowie. W tym roku zapadły już dwa kolejne wyroki na przestępców seksualnych w sutannie – w tym 5 lat więzienia dla proboszcza z Ruszowa za „zły dotyk” wobec dwóch 9-letnich dziewczynek.

W roku 2018 – rekordowym pod tym względem - media poinformowały o dziewięciu wyrokach, w tym pięciu bezwzględnego więzienia. To bardzo dużo, bo statystycznie w ciągu ostatnich 20 lat media donosiły o 3-4 wyrokach rocznie.

Episkopat twierdzi w swoim raporcie, że w ciągu 29 lat, do lipca 2018, było ich 85. Ze znanymi z mediów wyrokami, które zapadły po 30 czerwca 2018, daje to ok. 100 znanych wyroków na księży pedofilów od roku 1989. Niemal wszystkie są uwidocznione na Mapie Kościelnej Pedofilii.

Mniej kar więzienia w zawieszeniu

40 proc. wyroków zapada w zawieszeniu. Średnia statystyczna długość wymierzonej kary więzienia dla księdza pedofila to 4 lata.

W związku ze stosunkowo dużą liczbą warunkowych zawieszeń wykonania kary więzienia, pojawiały się ironiczne komentarze, że 2 lata to ulubiony przez sędziów wyrok na księdza pedofila, bo to najwyższa kara, przy której można jeszcze zastosować zawieszenie.

Bez wątpienia księdzu jest dużo łatwiej spełnić warunki pozwalające na uzyskanie zawieszenia wyroku. Łatwo mu bowiem przedstawić pozytywną opinię środowiskową od parafian i z różnych organizacji przykościelnych oraz poręczenie od Kościoła.

Kara więzienia w zawieszeniu jest trochę karą pozorną. W rzeczywistości sprawca pozostaje bezkarny, jeśli nie brać pod uwagę innych konsekwencji wyroku.

W ubiegłym roku nie było ani jednego wyroku w zawieszeniu nawet dla skazanych za wykorzystanie seksualne osoby 15-18 lat lub za pedofilską pornografię, co dotychczas było właściwie normą.

Trzeba jednak pamiętać, że molestowanie to bardzo szeroka gama zachowań – od „złego dotyku” przez ubranie, poprzez „inne czynności seksualne” oznaczające czasami masturbację lub seks oralny, aż po regularne współżycie z penetracją czy gwałt.

Zwykle – choć nie wyłącznie - wyrok 2 lata w zawieszeniu lub mniej zapadał za „zły dotyk”, wysyłanie erotycznych wiadomości, wykorzystanie seksualne osoby w wieku 15-18 lat lub posiadanie dziecięcej pornografii.

Często pada sugestia, że wyroki dla księży są znacznie łagodniejsze, niż dla zwykłych obywateli. Trudno to stwierdzić, bez dokładnej analizy porównawczej akt poszczególnych spraw, a każda sprawa jest przecież inna.

Statystyki sądowe sugerują coś wręcz przeciwnego. W latach 2013-2016 aż 60 proc. wyroków dla świeckich pedofilów było w zawieszeniu, a średnia długość wymierzonej kary więzienia wynosiła 3 lata. Od 2017 roku liczba wyroków w zawieszeniu zmniejszyła się dwukrotnie.

Księża w "rejestrze pedofilów"

Sądy oprócz kary więzienia zawsze orzekają wobec księży pedofilów – podobnie jak wobec wszystkich pedofilów – zakaz pracy z dziećmi i młodzieżą, ostatnio coraz częściej dożywotni. Ksiądz z automatu zostaje wpisany do tzw. rejestru pedofilów z dostępem ograniczonym, w którym każdy pracodawca ma obowiązek sprawdzania kandydata do pracy z dziećmi.

To bardzo pożyteczna funkcja tzw. rejestru pedofilów, krytykowanego za kontrowersyjną część z dostępem ogólnym – ważne, aby te dwa oddzielne rejestry rozróżniać. Za nieumieszczenie lub niesprawdzenie pedofila w rejestrze grozi odpowiedzialność karna.

Teoretycznie nie jest zatem tak, że skazani za pedofilię księża mogą w trakcie warunkowego zawieszenia kary lub po jej odbyciu nadal pracować z dziećmi.

Takie przypadki jednak się zdarzały. Jeden z nich wykryli dziennikarze śledczy OKO.press, którzy o sprawie powiadomili prokuraturę.

Nie wiemy dlaczego, ponieważ nie sporządził pisemnego uzasadnienia wyroku.

Natomiast do rejestru jawnego trafiają tylko księża skazani konkretnie z art. 197 par.3 Kodeksu Karnego, czyli za gwałt w sensie prawnym (bardzo wąskie pojęcie) na dziecku poniżej 15 lat i recydywiści. Dlatego jest ich w rejestrze tylko dwóch, co stało się swego czasu przyczyną podejrzeń, że Ministerstwo Sprawiedliwości nie wpisuje księży do rejestru. W rzeczywistości wpis następuje na podstawie wyroku sądu i jego niedokonanie też jest karane sądownie.

Prokuratura tuszuje?

W ciągu ostatnich 20 lat zasadniczo nie pojawiały się w mediach informacje – poza 4-5 przypadkami na ok. 150 opisanych – aby organa ścigania sprawę jakiegoś księdza próbowały „zamieść pod dywan” lub sąd wbrew jednoznacznym dowodom go uniewinnił, czy wydał rażąco niski wyrok.

Jaskrawymi wyjątkami były próby „ukręcenia łba” dwóm sprawom – proboszcza z Tylawy w 2001 roku nadzorowanej przez prokuratora Stanisława Piotrowicza (dziś prominentnego polityka PiS powołanego niedawno na członka Trybunału Konstytucyjnego) i księdza Wincentego Pawłowicza w związku z wizytą Jana Pawła II w 1999 roku. Ale to było 20 lat temu.

Znane są z mediów zaledwie cztery przypadki uniewinnienia księdza przed sądem (Szczecin, Wicina, Sulechów, Biała) – w tym jeden z ubiegłego roku – ale nie wzbudziły kontrowersji w mediach. W procesach osób świeckich też takie sytuacje się zdarzają.

Po filmie „Tylko nie mów nikomu” Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił się do Prokuratury Krajowej o informację na temat reakcji organów ścigania na fakty przedstawione w filmie. W efekcie Prokuratura Krajowa z własnej inicjatywy podjęła decyzję o analizie wszystkich umorzonych postępowań przygotowawczych dotyczących przestępstw seksualnych osób duchownych wobec małoletnich w latach 2016-2018.

Sprawdzono 30 umorzonych postępowań. Stwierdzono, że w 16 sprawach umorzenia były słuszne i w większości wypadków wynikały z przedawnienia karalności.

Raport nie podaje, czy umorzenia te wynikały po prostu z niedbałości i błędów w trakcie postępowania, czy ze świadomego działania na szkodę śledztwa.

Nie przyniósł więc odpowiedzi na pytanie, czy zdarzają się przypadki, że policja lub prokuratura odpuszczają pedofilowi tylko dlatego, że jest księdzem. Jednocześnie w tym samym okresie zapadło 15 wyroków skazujących.

Natomiast z raportu policji wynika, że w tym samym okresie umorzono 45 proc. spraw świeckich pedofilów. Sprawy dotyczące księży umarzano zatem znacznie częściej (w dwóch trzecich przypadków).

Skąd tyle umorzeń

Taki duży procent umorzeń postępowań przeciw księżom podejrzanym o przestępstwa pedofilskie nie jest jednak tylko polską specjalnością. Słynny John Jay Report donosi, że w USA w latach 1950-2002 spośród 1021 zgłoszonych na policję księży sprawców, tylko 384 zostało oskarżonych, z czego 252 skazanych.

Na pewno śledztwa w sprawie księży mają swoją specyfikę. Ksiądz, szczególnie proboszcz, jest najczęściej dość znaczącą postacią w miejscowej społeczności, podczas gdy ofiary zazwyczaj pochodzą z rodzin z drugiego końca skali społecznego prestiżu, nierzadko bardzo ubogich i takich, w których nie ma kto walczyć o sprawiedliwość za krzywdę dziecka.

Sprawa jest zwykle z rodzaju słowo przeciw słowu i groźba wytoczenia procesu o zniesławienie potrafi skutecznie zastraszyć rodziców ofiar lub same ofiary. Takie przypadki zapewne nie trafiają do mediów.

Po raporcie Episkopatu z marca 2019 roku pojawiły się głosy zwracające uwagę, że na 382 ujawnione przypadki tylko 168 trafiło do prokuratury. Ponieważ obowiązywała już ustawa o obowiązku denuncjacji wydawało się oczywiste, że prokuratura powinna zażądać od Kościoła wyjaśnień, a nawet wydania akt lub po prostu wejść do poszczególnych kurii i te akta przejąć.

Sprawa się rozmyła i nie została dokładnie wyjaśniona.

Warto jednakże zwrócić uwagę, że raport obejmował sprawy z 30 lat – a więc również przedawnione. A zarazem – co najważniejsze – nie był poświęcony wyłącznie przypadkom pedofilii, ale także „grzechowi przeciw VI przykazaniu” z osobami w wieku 16-18 lat. Takich przypadków było w raporcie aż 184. W myśl prawa świeckiego seks z osobami w tym wieku nie jest przestępstwem, o ile jest dobrowolny.

Warto pamiętać, że przeciwko księżom pedofilom coraz częściej toczą się też procesy cywilne. Ofiary nawet przedawnionych przestępstw wygrywały uznanie winy księdza, a niekiedy duże odszkodowania – nawet 1 mln zł.

Co jednak najważniejsze, ostatnio

W tym kontekście pogląd, że księża pedofile są w Polsce wyjęci spod działania prawa karnego i cywilnego, bądź egzekucja prawa wobec nich systemowo nie jest stosowna, gdyż są chronieni przez państwo i polityków, wydaje się być zbyt uogólniające. Nie oznacza to jednak, że takie sytuacje się nie zdarzają.

Bezkarni, ale z innych powodów

Zjawisko bezkarności księży pedofilów rzeczywiście istnieje i to zapewne na dużą skalę, wynika z innych przyczyn, niż domniemane wyjęcie księży spod działania polskiego prawa.

Z wielu różnych względów, które zasługują na oddzielne omówienie, rodzice i opiekunowie ofiar oraz same ofiary nie zgłaszali i zapewne nadal nie zgłaszają przestępstw seksualnych księży organom ścigania.

Zwykle, jeśli się już zdecydowali, to szli ze skargą do kurii, a nie na komisariat czy do prokuratora. A biskup z reguły robił wszystko, aby sprawa nie wydostała się na zewnątrz.

Poczynając od pierwszej głośnej sprawy proboszcza z Tylawy sprzed 20 lat, aż po zupełnie świeżą aferę biskupa Jana Szkodonia - obrońcy ofiar lub same ofiary zwracały się do prokuratury dopiero, gdy biskup odmówił im pomocy.

Gdyby arcybiskup Józef Michalik 20 lat temu nie okazał się tak podłym człowiekiem, być może o sprawie molestowania kilku pokoleń dziewczynek przez księdza Michała Moskwę z Tylawy nigdy byśmy się nie dowiedzieli, a sprawca zostałby po prostu przeniesiony do innej parafii.

Gdyby nuncjusz papieski odpowiedział ofierze na skargę w sprawie biskupa Szkodonia, molestowanie nastolatki przez biskupa pozostałoby tajemnicą, a on sam odszedłby na emeryturę i być może dostał na pociechę jakąś funkcję w Konferencji Episkopatu Polski.

Znanych jest też z mediów wiele przestępstw seksualnych kleru, których ofiary nigdy nie zgłosiły do prokuratury. To szokujące, ale żaden z wielu molestowanych kleryków nie wniósł oskarżenia przeciw abp Juliuszowi Paetzowi ani przeciw księżom w diecezji płockiej – o ukaranie tych notorycznych sprawców zabiegali tylko postronni obserwatorzy.

Skrzywdzeni przez wielu innych księży pedofilów zgłaszali się jedynie do swojego biskupa, a po latach opowiedzieli o tym dziennikarzom. Tak przecież zrobili rodzice jednej z ofiar "Zabawy w chowanego". Często rodzice zgłaszający się do biskupa zwracali się z prośbą – o ironio - aby przeniósł pedofila do innej parafii, bo chcieli chronić swoje dzieci. Opowiedział o tym molestowany w dzieciństwie Andrzej Saramonowicz.

Przysięga milczenia

Osoby zgłaszające księdza pedofila do kurii zwykle wpadały w pułapkę. Musiały złożyć pod krzyżem i na biblię przysięgę milczenia, że nie nie będą z nikim o tym rozmawiały.

Znamy to z filmu braci Sekielskich, a także z relacji matki ministranta molestowanego przez wikarego z Jemielnicy. Teoretycznie chodziło tylko o to, aby nie zdradzać szczegółów procesu przed jego zakończeniem.

W praktyce była to przysięga milczenia, która uniemożliwiała im zgłoszenie sprawy organom ścigania. Zniósł ją dopiero niedawno papież Franciszek. Oznacza to, że świeccy śledczy będą mieli dostęp ad akt procesów kościelnych.

Biskupi wiedzieli, ale nie powiedzieli

To pokazuje, że biskupi musieli mieć olbrzymią wiedzę na temat przestępstw pedofilskich podległych im księży. Częste przenoszenie proboszcza (nie wikarego) z parafii do parafii jest tu pewną wskazówką, bo to nie jest zwykle praktykowane w Kościele.

Do lipca 2017 roku nie istniał prawny obowiązek zgłaszania przestępstw pedofilskich organom ścigania, zawsze jednak istniał obowiązek obywatelski i moralny. Z tego moralnego obowiązku biskupi się nie wywiązywali – podobnie jak wierni nie zgłaszali spraw do prokuratury.

Jako ludzie bardziej świadomi i opiekunowie wiernych z ramienia Kościoła ponoszą za to szczególną odpowiedzialność.

Sytuacja zasadniczo zmieniła się po wprowadzeniu w lipcu 2017 roku odpowiedzialności karnej za naruszenie obowiązku denuncjacji. Działanie nowego prawa jest jednak połowiczne.

Z jednej strony kurie zagrożone odpowiedzialnością karną zaczęły zgłaszać po kilka przypadków pedofilii na raz – jak ostatnio kuria kielecka.

Z drugiej strony żaden jak do tej pory biskup nie został oskarżony na mocy tego przepisu o to, że nie zgłosił od razu znanego sobie przypadku pedofilii. Niektóre prokuratury podobno rozważają podjęcie takich kroków.

Zawiadomienie przeciw abp. Stanisławowi Gądeckiemu złożyła w tej sprawie partia Razem i prokuratura wszczęła postępowanie.

Zawiadomienie w sprawie możliwego zatajania wiedzy o przypadkach pedofilii przez biskupa kieleckiego złożyła partia Wiosna.

OKO.press złożyło zawiadomienie dotyczące kurii opolskiej, która mogła wiedzieć o molestowaniu kilku ministrantów przez wikarego z Jemielnicy – do dzisiaj nie wiadomo, co dalej z tą sprawą.

Milczenie parafian

Wielu rodziców czy ofiar nie zawiadomiło jednak nawet biskupa. Co więcej – wiele skrzywdzonych dzieci nie przyznało się nawet rodzicom. O tym, co je spotkało powiedziały kilkadziesiąt lat później mediom.

To przypadek choćby Krystiana Legierskiego i jego głośnego ujawnienia molestowania ministrantów przez proboszcza z Koniakowa. A także przypadek części bohaterów filmów braci Sekielskich – zdecydowali się ujawnić, co ich spotkało, dopiero pod wpływem kontaktu z ekipą filmu. Wiele ofiar zgłosiło się tylko do fundacji Nie lękajcie się lub centrów pomocy.

Problem milczenia ofiar już 10 lat temu zwrócił uwagę korespondenta holenderskiego w Polsce Ekke Overbeeka, autora pierwszej w Polsce książki o pedofilii w polskim Kościele pt. „Lękajcie się. Ofiary pedofilii w polskim Kościele mówią”.

Jeśli prawdą jest, że w Polsce jak w innych krajach są tysiące nieujawnionych księży pedofilów (co jest tylko rozumowaniem przez analogię), to prawdą jest także, że jest kilkanaście tysięcy osób, które nigdy faktu bycia molestowanym przez księdza nie zgłosiły na policję, tylko milczały o tym całe życie.

Dzieci w Kościele nadal nie są bezpieczne

Drugą przyczyną bezkarności księży jest zbyt szybkie przedawnianie się karalności przestępstwa pedofilii. Ofiary dopiero po bardzo długim czasie, gdy osiągną już dużą dojrzałość emocjonalną, są gotowe ujawnić swój dramat i przejść całą skomplikowana procedurę oficjalnego oskarżenia przestępcy.

Dzisiaj nadal mają na to za mało czasu, co szczególnie widać po bohaterach „Zabawy w chowanego”.

W tym kontekście twierdzenie, że głównym problemem w Polsce jest skierowana przeciw ofiarom zmowa państwa z Kościołem świadczy o niezrozumieniu zjawiska kościelnej pedofilii i pewnej jego instrumentalizacji do celów politycznych.

Uważne obejrzenie obu filmów braci Sekielskich do takich wniosków nie prowadzi, choć niektóre informacje wzbudzają niepokój.

Zjawisko kościelnej pedofilii jest złożone. Głęboki podział polityczny społeczeństwa stwarza silną pokusę, aby tę sprawę upraszczać i wykorzystać w walce politycznej.

Jakkolwiek politycy mają wiele na sumieniu, co świetnie podsumował Daniel Flis w swoim artykule na łamach OKO.press, to główna przyczyna bezkarności księży wobec prawa leży w mentalności parafian, w postawie biskupów i w za szybkim przedawnianiu się karalności przestępstw pedofilskich.

Dzieci w Kościele nadal nie są bezpieczne, ale nie z powodu rzekomej bezkarności księży w obliczu organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości, tylko z powodu realnej bezkarności księży przed ludźmi, którzy nie mają siły uwolnić się od indoktrynacji, jakiej zostali poddani i nie chcą szkodzić wizerunkowi Kościoła.

Sytuację może zmienić tylko sprawnie działająca komisja do spraw pedofilii w Kościele, która ujawni sprawców oraz ośmieli ofiary do mówienia i w ten sposób położy kres bezkarności księży.