Pierwsze ustawy Nawrockiego: CPK w wersji PiS i miliardy na AI. Będzie starcie z rządem

Prezydent-elekt zapowiedział, że nie będzie biernie przyglądać się bieżącej polityce i ruszy z propozycjami ustaw. Będzie próbował przywrócić PiS-owski sposób myślenia o gospodarce, porzucony przez obecną koalicję na rzecz urealniania poprzednich wizji.

Widać to po dwóch projektach ustaw, które Nawrocki zapowiada na start swojej prezydentury. Chodzi o przywrócenie projektu CPK – zarówno lotniska, jak i linii kolejowych – do stanu sprzed dojścia do władzy Donalda Tuska, oraz 5-miliardowy fundusz wspierający nowe technologie, w tym AI.

Powrót logiki PiS, czyli dużo szumu o nic?

Nawrocki z pewnością będzie próbował punktować rząd Donalda Tuska za brak ambicji. Rządy PiS kreśliły plany, które na papierze wyglądały imponująco, choć często do niczego nie prowadziły.

Spektakularne wizje były sprawnie opakowane marketingowo, każdy z planów na energetykę czy transport miał wydawać się przełomem. Wielki Orlen miał budować kilkadziesiąt małych elektrowni atomowych, polska marka samochodów elektrycznych miała nas doprowadzić do liczby miliona aut z takim napędem, Centralny Port Komunikacyjny zagrozić największym lotniskom Europy, a pociągi mknące do 350 km/h dowieźć nas nawet do miast powiatowych.

Karol Nawrocki wielokrotnie dawał do zrozumienia, że jako prezydent będzie starał się przywrócić Polskę na tory rozmachu znanego z rządów Prawa i Sprawiedliwości. W ten sposób da też wyborcze paliwo formacji Jarosława Kaczyńskiego.

W pierwszej kolejności CPK

„Ustawa o CPK będzie pierwszą, którą zaprezentuje prezydent-elekt Karol Nawrocki po zaprzysiężeniu” – mówił w Radiu Zet Paweł Szefernaker, który zostanie szefem gabinetu Nawrockiego.

W kampanii wyborczej popierany przez PiS kandydat zapowiedział, że będzie starał się o uchwalenie ustawy stowarzyszenia Tak dla CPK, która została odrzucona przez Sejm na przełomie 2024 i 2025 roku. Po intensywnej kampanii w mediach społecznościowych inicjatywę wsparło aż 193 tys. podpisów. Propozycja miała zobowiązywać kolejne władze – niezależnie od opcji politycznej – do budowy portu w formie niezmienionej wobec pierwotnych założeń PiS najpóźniej do 2030 roku.

Nawrocki przed drugą turą wyborów spotkał się z aktywistami Poświęcił też ponad 20 minut na transmitowaną za pośrednictwem YouTube rozmowę z prezesem Stowarzyszenia Maciejem Wilkiem, z którym wystąpił podczas wspólnej konferencji prasowej.

„Ten projekt jest dla mojego pokolenia symbolem Polski ambitnej, Polski z aspiracjami” – mówił wtedy Nawrocki. Członkowie Tak dla CPK postulowali również powrót do starego pomysłu na nowy układ sieci kolejowej. Ta opierałaby się na tak zwanych „szprychach” – liniach równomiernie rozkładających się po kraju i docierających poza metropolie. W ten sposób Polska miałaby zerwać z pozaborowym układem połączeń kolejowych. Z drugiej strony planowana Kolej Dużych Prędkości (KDP) w założeniu oferowałaby drogie bilety na połączenia w standardzie premium, co nie rozwiązałoby problemu wykluczenia transportowego.

Nawrocki powinien „zmienić doradców”?

„Szprychy” wzmocniłyby też centralizację kraju, łącząc obrzeża kraju przede wszystkim z Baranowem (gdzie zbudowane ma być CPK) i Warszawą. Zamiast tego Koalicja 15 X zaproponowała budowę „igreka” – czyli linii dużych prędkości układającej się w kształt litery Y linii Warszawa-Łódź z rozgałęzieniami na Wrocław i Poznań.

Uzupełnieniem dla niej miałaby być modernizacja Centralnej Magistrali Kolejowej (Grodzisk Mazowiecki-Zawiercie, pozwalającej na szybkie połączenie stolicy z Górnym Śląskiem), gdzie po 2027 roku pociągi mają jeździć ponad 200 km na godzinę.

Do 200 km/h mają rozpędzać się też nowe „piętrusy” PKP Intercity. Jest też nadzieja na osiągnięcie takiej samej prędkości przez zmodernizowane składy wagonowe. Na torach dzieje się więc sporo, i to bez powrotu do poprzedniego planu na CPK.

„Doradziłbym albo zmianę doradców, albo słuchanie ekspertów. Nie osób, które przez wiele lat były odpowiedzialne za ten projekt. Bo ludzie, którzy dziś wspierają pana prezydenta Nawrockiego, to te same osoby, które były odpowiedzialne za ten projekt do końca 2023 roku” – stwierdził w reakcji na plany Nawrockiego wiceminister infrastruktury Maciej Lasek.

I rzeczywiście – w stowarzyszeniu Tak dla CPK udzielają się osoby, które za czasów PiS piastowały w zarządzie Portu wysokie stanowiska.

Nawrocki już dzień po zaprzysiężeniu ma pojechać do Kalisza. Ma przypomnieć m.in. o projekcie szprychy nr 10, która miała przechodzić przez to miasto. Obecna koalicja zaproponowała budowę tzw. bypassa, czyli kolejowej obwodnicy miasta. Ominięcie Kalisza według Laska ma pozwolić na rozpędzenie pociągów do Poznania prędkości 320 km/h. Budowa bypassa ma jednak doprowadzić do wyburzenia niektórych domów w mieście.

Nawrocki chce rozwoju polskiego AI

Ambicje Nawrockiego nie ograniczają się jednak jedynie do przywrócenia PiS-owskiego pomysłu na CPK. Tuż po zaprzysiężeniu do Sejmu ma zostać złożony prezydencki projekt ustawy o Funduszu Rozwoju Technologii Przełomowych z budżetem 5 mld złotych.

„Jako prezydent zadbam także o to, w zakresie polityki międzynarodowej, aby przedstawiciele środowisk i branże, przedsiębiorcy z AI i nowych technologii pomagali w promowaniu polskich start-upów, polskiej myśli technologicznej poza granicami kraju” – zapowiadał Nawrocki w kampanii. Jak zapewniał, w tym przypadku będzie starał się działać wspólnie z rządem, a w nowo utworzonej instytucji znajdzie się miejsce dla jego przedstawicieli.

„Nie możemy przespać momentu rewolucji technologicznej na świecie, także w Biurze Bezpieczeństwa Narodowego będzie specjalny departament poświęcony nowym technologiom w wojskowości, w militariach” – mówił Nawrocki pracownikom stacji wPolsce24 i TV Republika.

„Już po 6 sierpnia złożę projekt ustawy o Funduszu Technologii Przełomowych. Ten projekt jest gotowy, to będzie dla mnie bardzo ważny zakres jako przyszłego prezydenta Polski” – mówił szef IPN zaraz po wyborze na prezydenta.

Rząd ma swoje pomysły na sztuczną inteligencję

Problem w tym, że Polska od niemal dekady ma już organ zajmujący się bardzo podobną działalnością. To Polski Fundusz Rozwoju, powołany zresztą przez rząd PiS w 2016 roku.

W maju minister finansów (a obecnie również gospodarki) Andrzej Domański zapowiedział powołanie programu PFR Deep Tech z budżetem 600 mln złotych. Ma wspierać projekty AI związane z obronnością, robotyką, cyberbezpieczeństwem oraz technologie kwantowe i kosmiczne. Ma wesprzeć mniejsze przedsiębiorstwa, dla których państwo ma być wspólnikiem, wchodząc w partnerstwo venture capital.

„Projekty z obszaru deep tech, w tym o podwójnym zastosowaniu, nabierają szczególnego znaczenia. Dlatego konsekwentnie budujemy mechanizmy, które łączą kapitał publiczny, prywatny i know-how w spójny ekosystem wsparcia dla innowacji i inwestycji. PFR Deep Tech to jedna z pierwszych takich inicjatyw – krok w stronę budowy silnych kompetencji technologicznych i nowego impulsu dla polskiej gospodarki” – mówił Domański.

Wcześniej Ministerstwo Cyfryzacji zapowiedziało wydanie 4,5 mld złotych bezpośrednich dopłat w ramach Funduszu Sztucznej Inteligencji. Brzmi to bliźniaczo wobec propozycji Nawrockiego.

AI poczeka na koniec awantur z Tuskiem?

Wprowadzając do gospodarki rozwiązania oparte o sztuczną inteligencję, Polska chce wsiąść do rozpędzonego już wagonika. W takiej sytuacji najlepiej współdziałać z innymi, wyciągając rękę do innych państw i Unii Europejskiej. Polska chce być liderem projektu Baltic AI GigaFactory, który ma tworzyć z Litwą, Łotwą i Estonią.

Kluczowe obiekty „gigafabryki” mają znajdować się w Polsce i wspierać między innymi rodzime wielkie modele językowe (LLM), które mogą być konkurencją dla potentatów takich jak Claude czy ChatGPT. To nie nowość w Europie. Francja wsparła rozwój Mistral AI, firmy odpowiedzialnej za aplikację Le Chat.

Polskimi odpowiednikami mają być Bielik i PLLuM. Na inwestycję w centra technologiczne, zespoły badawcze czy produkcję procesorów mają złożyć się między innymi technologiczni potentaci w regionie. Do osiągnięcia finansowania w wysokości 3 mld euro będzie potrzebne jednak wsparcie Unii Europejskiej, która w czerwcu zapowiedziała uruchomienie potoku pieniędzy na europejskie AI.

Pytanie więc, w jaki sposób Nawrocki ustawi się wobec rządowych planów na sztuczną inteligencję i czy spełni jedną ze swoich kluczowych obietnic. Bardzo możliwe, że pierwsze tygodnie jego prezydentury miną na przepychance o CPK i jeden z pierwszych aktów prawnych, który po przegłosowaniu w parlamencie trafi na jego biurko.

Chodzi o ustawę wiatrakową, przybliżającą turbiny do domów na odległość 500 metrów, w której zaszyte są jednak również przepisy zamrażające cenę prądu na obecnym poziomie na czwarty kwartał roku.

Dlatego można się spodziewać, że na technologiczny superfundusz Nawrockiego jeszcze poczekamy, o ile po awanturach o lotnisko, szprychy i wiatraki nie pozostanie jedynie wspomnieniem.