Jak prorządowe trolle prześladują w sieci posłankę Filiks: opisujemy mechanizm i powiązania

W akcji chodzi o zrzucenie odpowiedzialności za śmierć Mikołaja Filiksa z TVP Info, Radia Szczecin oraz niektórych prawicowych polityków. Prawicowi, anonimowi hejterzy, którzy publikowali na Twitterze wpisy wycelowane w Magdalenę Filiks, zaatakowali cierpiącą po śmierci syna matkę. Nie poczekali nawet do pogrzebu. Druga fala nienawiści pojawiła się po ceremonii pogrzebowej. Tym razem celem stało się obwinienie Platformy Obywatelskiej. W TVP Info można było zobaczyć czerwone paski z napisami: "Politycy Platformy Obywatelskiej odpowiedzialni za śmierć dziecka - ofiary pedofila" czy "Mikołaj Filiks nie żyje z powodu działań polityków Platformy Obywatelskiej".

Sprawdzamy, które konta na Twitterze są w tej kampanii najbardziej aktywne. Opisujemy mechanizm, wskazujemy na ich kontakty z osobami publicznymi. Analiza powiązań między głównymi kontami hejterskimi, wykonana za pomocą profesjonalnego narzędzia mapowania Twittera, pokazała znaczenie, jakie ma w tym kontekście Dariusz Matecki, polityk Solidarnej Polski ze Szczecina, obecnie zatrudniony w Lasach Państwowych.

Analizę graficzną i wizualizację danych wykonał Mateusz Mirys.

Skoordynowana fala hejtu

29 grudnia 2022 roku TVP Info i publiczne Radio Szczecin podały informację o byłym działaczu PO, który w sierpniu 2020 roku skrzywdził dzieci. Mężczyzna został skazany, obecnie odsiaduje wyrok. Historia nie była newsem, nie było powodów, by ją przypominać - poza powodem politycznym. Nadawała się do tego, by za jej pomocą uderzyć w posłankę opozycji i w Platformę Obywatelską. Do tego użyły jej właśnie rządowe media. Jednocześnie autorzy materiałów tak przekazali informacje na temat ofiar pedofila, by odbiorcy łatwo się zorientowali, że to dzieci akurat posłanki PO ze Szczecina.

W ostatni weekend, po informacji Magdaleny Filiks o śmierci syna, natychmiast zaczęto łączyć fakt ujawnienia informacji przez TVP Info i Radio Szczecin z tragiczną śmiercią chłopca. Koincydencja była wstrząsająca. W sieci pojawiało się coraz więcej wpisów na ten temat, informowały o tym także media niepubliczne. Zwolennicy PiS w mediach społecznościowych przez pierwszych kilkadziesiąt godzin nieco przycichli. Nie było gotowej instrukcji, jak reagować.

Ale w sobotę po południu sytuacja na Twitterze uległa gwałtownej zmianie. Co prawda osoby publiczne związane z prawicą z reguły nadal zachowywały milczenie, ale do sieciowej walki weszły konta anonimowe. Trudno to zresztą nazywać walką - ruszyła ogromna, skoordynowana przekazowo fala hejtu. Konta te od soboty udowadniają, że winę za śmierć syna ponosi matka.

Nie ma wątpliwości, jaki jest cel tej akcji. Powiązanie przyczyny śmierci Mikołaja z informacjami mediów publicznych to temat, który ma potężny ładunek emocjonalny. Jeśli dotrze do szerokich grup społecznych, może mieć wpływ na wyniki wyborcze, bo może zniechęcać do głosowania na prawicę. PiS doskonale wie, jak na politykę oddziałują emocje związane z tragiczną śmiercią - nie przez przypadek wielokrotnie wykorzystywał katastrofę smoleńską do swoich politycznych narracji.

Wydaje się, że prawica przestraszyła się potencjału tej sytuacji, rozpatrywanego oczywiście wyłącznie w kategoriach wyborczych. A skoro się przestraszyła, to postanowiła temu zapobiec. Wtedy uruchomiono hejt.

Pokazujemy, jak kreowano narracje na ten temat, w jaki sposób uderzono w Magdalenę Filiks i w PO, oraz które konta były najbardziej aktywne.

Nagonka w TVP Info

Politycy obozu Zjednoczonej Prawicy od podania informacji o śmierci Mikołaja nabrali wody w usta. W weekend chętniej głos zabierają pracownicy TVP oraz współpracujący ze stacją komentatorzy. Są to między innymi Jarosław Olechowski, Bartłomiej Graczak („brudna polityka budowana na śmierci”), Rafał Ziemkiewicz ("Nic tak nie ożywia akcji jak trup"), Sławomir Jastrzębowski, Wojciech Biedroń ("Salon krzyżuje dziennikarza, skwapliwie kryjąc dewianta seksualnego. I tylko śmierć dziecka, te hieny, mają gdzieś").

We wtorek zaraz po pogrzebie Mikołaja Filiksa TVP Info zdecydowała się oficjalnie podjąć temat. Do studia zaproszono komentatorów: Tomasza Sakiewicza, Marka Króla, Jerzego Jachowicza, Jacka Karnowskiego, Adriana Stanowskiego. Na paskach pojawiły się zdania "Politycy Platformy odpowiedzialni za śmierć dziecka", "Mikołaj Filiks nie żyje z powodu działań polityków Platformy Obywatelskiej".

Znaleziono też nowego winnego, który ma być odpowiedzialny za ujawnienie danych chłopca. Media publiczne wskazały na Piotra Borysa, posła PO. Borys rzeczywiście wypowiedział się na ten temat w TVP Info, mówiąc, że chodzi o dzieci jego partyjnej koleżanki. Tyle że powiedział to 30 grudnia, dzień po tym, jak publiczne media ujawniły tę informację w swoich materiałach.

Propaganda w pięciu tezach

Propaganda obozu rządzącego opiera się na pięciu tezach.

Po pierwsze, twierdzą, że to nie Tomasz Duklanowski ujawnił informacje, które mogłyby pomóc w identyfikacji dzieci. Jest to oczywiście nieprawda, co wyjaśnialiśmy obszernie w tekście. Podano wystarczająco dużo szczegółów, by łatwo było stwierdzić, o kogo chodzi. Do tego w dniu publikacji w internecie wizerunek i nazwisko posłanki w kontekście sprawy publikowali także działacze Zjednoczonej Prawicy, między innymi Dariusz Matecki.

Po drugie, przekierowują uwagę na inne media. Po publikacjach Radia Szczecin i TVP Info temat podjęły inne redakcje, powtarzając niejednokrotnie ich przekaz. Dla komentatorów to dowód na to, że winni wycieku danych są wszyscy, a nie ten, kto pierwszy opublikował materiał.

Po trzecie, twierdzą, że Duklanowskiemu oraz innym zaangażowanym chodziło o dobro publiczne i ujawnienie afery pedofilskiej, a cała sprawa nie miała być narzędziem politycznym. To oczywiście kłamstwo - już nawet tweety Tomasza Duklanowskiego, który zapowiadał materiał zdjęciem z Rafałem Trzaskowskim, ustawiały całą narrację. Momentalnie podchwycili ją politycy PiS, którzy w mediach i podczas konferencji mówili o tym, że PO to partia chroniąca pedofilów.

Po czwarte, komentatorzy twierdzą, że PO chce wykorzystać politycznie śmierć dziecka posłanki. Dowodem na to ma być między innymi tweet Donald Tuska, który zapowiedział, że jego formacja "rozliczy PiS z łajdactw i ludzkich krzywd, do których doprowadzili".

Te cztery główne tezy narracji prezentowane są przez osoby publiczne przychylne władzy, a także przez setki anonimowych kont na Twitterze. Anonimy jednak, w przeciwieństwie do występujących pod nazwiskiem komentatorów, czy nawet polityków, dokładają do narracji także tezę piątą. Obwiniają za śmierć Mikołaja jego matkę.

Konta są mniejsze lub większe, ale łączy je kilka podstawowych cech - są anonimowe, ich opisy oraz posty wskazują na to, że jednoznacznie popierają PiS, nienawidzą opozycji, często wyróżniają się hasztagami związanymi z rządowymi akcjami takimi jak „#babieslivesmatter”, „#muremzapolskimmundurem”, czy „#reparationsforpoland”, są obserwowane przez znanych polityków partii z obozu władzy.

Te konta nie tylko służą do szerzenia wygodnej dla rządu narracji i starają się obarczyć winą za całą sytuację Magdalenę Filiks i Platformę Obywatelską. Starają się także dotrzeć bezpośrednio do posłanki Filiks, zwracają się do niej bezpośrednio, po imieniu, tagują ją w swoich hejterskich, publicznych postach.

Poniżej opisujemy kilka przykładowych kont, pokazując, jakie są ich powiązania, jakie treści udostępniają. Do analizy wykorzystaliśmy program ThruthNest. Uwaga - wpisy atakujące posłankę Filiks jedynie omawiamy, nie chcąc upowszechniać ich przekazów, które sformułowane są w sposób mający ranić i szokować.

Siatka prorządowych anonimowych kont

Konto @bohybol

Na konto @bohybol (nazwa użytkownika Bohdan - Chłop Pan szczy (znany) na PO. #PL 🇵🇱) natrafiamy w komentarzach pod wpisami polityków opozycji oraz dziennikarzy na temat sprawy śmierci nastoletniego Mikołaja. Konto w ostatnich dniach publikuje nawet po 400 wpisów na dobę, ponad 50 proc. stanowią właśnie komentarze. Broni w nich Radia Szczecin i Tomasza Duklanowskiego, promuje narrację o tym, że wszystkie media pisały o sprawie w ten sam sposób. Ale nie tylko. Jako winną śmierci chłopca wskazuje także jego matkę.

Najpopularniejszy tweet oryginalny konta @bohybol z ostatnich dni to opublikowane 5 marca skriny z twitterowego konta Magdaleny Filiks. Posłanka na krótko przed samobójczą śmiercią wrzucała zdjęcia zwierząt, co dla konta jest dowodem na to, że nie interesowała się swoim dzieckiem, czym doprowadziła do jego śmierci.

Konto @bohybol działa od grudnia 2020. W pierwszych fazach istnienia było nieaktywne lub usunęło wszystkie posty, pomimo tego do dziś zdążyło i tak wyprodukować ponad 20 tysięcy wpisów.

Program zaklasyfikował je jako „troll”, ponieważ uporczywie taguje w postach te same konta. Na 2 tysiące ostatnio opublikowanych materiałów (kilkanaście dni aktywności użytkownika) w ponad 300 tagował konto „Platforma NEWS”, w 280 konto „Platforma Obywatelska”, w 220 konto Donalda Tuska. Kolejni tagowani przez niego użytkownicy to inni działacze PO.

Kolejną etykietą przyznaną przez program jest "spamer" - to ze względu na nieustanne linkowanie w postach do tych samych stron. W tym przypadku były to artykuły z portalu TVP.info, w dalszej kolejności twitter Samuela Pereiry i strony wpolityce.pl oraz dorzeczy.pl. W ostatnich dniach najczęściej używane przez niego hasztagi to m.in. „minela20”, „oszuści”, „pegasus”, „zdrajcy polski”, „Tusk”, „robale”.

Konto obserwują politycy Zjednoczonej Prawicy, między innymi:

• Paweł Lisiecki,
• Zbigniew Gryglas,
• Anna Kwiecień,
• Mariusz Kałużny,
• Marek Ast,
• Krzysztof Lipiec,
• Waldemar Flejszer (łódzki kurator oświaty),
• Marcin Romanowski
• i Michał Sopiński z Solidarnej Polski.

Oraz komentatorzy współpracujących z TVP - Jacek Wrona, Cezary Krysztopa, Anna Derewienko.

Raport na temat konta w formacie pdf:

TruthNest - konto @bohybol

Konto @KrzysiekBlues i @JedziemyDalej

Inny bardzo popularny post z niedzieli 5 marca to fragment wideo z 2020 roku, w którym posłanka Filiks opowiada o kampanii hejtu wobec osób LGBT+ i o tzw. „homofobusie”. Materiał opatrzony jest komentarzem ustawiającym narrację - autor postu oburza się, że posłanka broniła publicznie osób LGBT+, choć jej syn padł ofiarą pedofila. Kontekst jest taki, że osoby LGBT+ to pedofile (co oczywiście jest nieprawdą). Post ma tysiąc polubień, został udostępniony ponad 500 razy - przez inne podobne mu anonimowe konta, które opatrzone są polskimi flagami, hasztagami akcji promowanych przez władze oraz które obserwowane są przez polityków PiS.

Autorem posta jest konto @KrzysiekBlues (nazwa użytkownika APrawdaWasWyzwoli). Od czerwca 2020 pomimo długich okresów nieaktywności, zdążyło wyprodukować prawie 20 tysięcy tweetów. Najczęściej używane przez nie hasztagi w ostatnich dniach to między innymi #3kadencjaPiS i #PiS.

Konto obserwowane jest między innymi przez:

• Adama Andruszkiewicza,
• Annę Kwiecień,
• Marcina Romanowskiego,
• Beatę Mazurek,
• Sebastiana Kaletę.

Raport na temat konta:

TruthNest - @KrzysiekBlues

Kontem, które wchodzi najczęściej w interakcję z @KrzysiekBlues jest z kolei konto @JedziemyDalej (nazwa użytkownika Jedziemy Dalej 🇵🇱 #WygrajmyPolskę). Konto uaktywniło się przez weekend i zaczęło prostować kilkukrotnie więcej materiałów niż w dniach poprzedzających, dobijając do prawie 200 dziennie. Dwa z trzech najpopularniejszych oryginalnych wpisów z ostatniego tygodnia (każde na ponad tysiąc polubień i kilkaset retwittów) to wpisy mówiące o tym, że dziecko zabiło się, ponieważ nie wytrzymało z agresywną matką. A także o tym, że matka oraz jej partia wykorzystują śmierć dziecka do robienia kariery politycznej.

Oprócz tego @JedziemyDalej udostępnia dziesiątki wpisów podobnych sobie trollerskich kont, które atakują Magdalenę Filiks. W części z nich w wulgarny sposób pisano, że Mikołaj popełnił samobójstwo, ponieważ nie mógł znieść życia z chorą psychicznie matką, wstydził się jej.

To oczywiści nie był jedyny temat, którym w ostatnich dniach zajmowało się konto. JedziemyDalej zachwycał się wielokrotnie konferencją prasową Mateusza Morawieckiego, rozpisywał o Tusku jako o rosyjskim agencie, który doprowadzał Polskę do ruiny, a po wyemitowaniu materiału o pedofilii w kościele zaczęło bronić Jana Pawła II.

Konto obserwują między innymi:

• Marek Ast,
• Maciej Wąsik,
• Łukasz Piebiak,
• Dariusz Matecki,
• Beata Mazurek.

Raport:

TruthNest - @JedziemyDalej

Konto @KrzysztofPrawy1

@KrzysztofPrawy1 bardzo lubi retweetować wpisy polityków PiS dotyczące ich różnych aktywności - Sebastian Kaletą pobiegł w biegu upamiętniającym żołnierzy wyklętych, Przemysław Czarnek spotkał się z mieszkańcami Garbowa, Dominik Tarczyński wystąpił w programie Michała Rachonia. Przeważającą częścią działalności konta są zresztą właśnie proste reposty (74 proc.), służące do podbijania zasięgów polityków Zjednoczonej Prawicy oraz różnych komórek i agencji rządowych.

Konto nie jest duże, ale w ostatnich dniach udało mu się wykreować kilka bardzo popularnych tweetów oryginalnych. I większość z nich dotyczy właśnie śmierci Mikołaja. Konto zamieszcza zdjęcia Magdaleny Filiks i skazanego za pedofilię działacza, zwracając się do posłanki bezpośrednio i pisząc, że śmierć chłopca jest jej winą, z którą będzie żyć do końca. Twierdzi, że matka milczała i próbowała zatuszować sprawę wykorzystania własnego dziecka. W innych wpisach pokazuje skriny, w których posłanka pisze, że ma duży pracy w związku z działalnością polityczną. KrzysztofPrawy1 opatruje to komentarzami, że to dowód na to, że polityczka nie zajmowała się dzieckiem w potrzebie.

Konto obserwują między innymi Sebastian Kaleta, Łukasz Piebiak, Marcin Romanowski, Szymon Szynkowski vel Sęk.

Raport:

TruthNest - @KrzysztofPrawy1

Konto @MS_madzia

Jednym z profili, które najczęściej postują na temat Magdaleny Feliks na całym Twitterze jest @MS_madzia. Konto udostępnia w ostatnich dniach dziesiątki, często wyjątkowo wulgarnych tweetów oskarżających posłankę o zaniedbania syna, wręcz o wepchnięcie przez nią dziecka w ręce pedofila, twierdzących, że należało odebrać jej prawa rodzicielskie, by zapobiec tragedii, sugerujących, że posłanka nie jest w żałobie, tylko uczestniczy w politycznej zagrywce swojej partii.

Konto obserwowane jest nie tylko przez polityków (tu przodują przede wszystkim politycy Solidarnej Polski m.in. Sebastian Kaleta, Dariusz Matecki, Janusz Kowalski, Michał Wójcik), ale także przez sędziów i rzeczników dyscyplinarnych związanych z ministerstwem sprawiedliwości oraz łączonych z aferami ujawnianymi przez media (m.in. Jarosław Dudzicz, Przemysław Radzik, Łukasz Piebiak, Konrad Wytrykowski).

Konto specjalizuje się w tematach dotyczących wymiaru sprawiedliwości - postuje na temat procesów sądowych, prowadzonych śledztw, postępowań dyscyplinarnych. Często zaczepia sędziów związanych z Iustitią oraz dziennikarzy zajmujących się tematem praworządności.

Dzięki narzędziu tweetbeaver.com sprawdziliśmy pierwszych obserwujących konta @MS_madzia. Oprócz szeregu anonimowych prawicowych profili szybko pojawili się prokuratorzy oraz działacze Zjednoczonej Prawicy z Sebastianem Kaletą na wysokiej, drugiej pozycji.

Już przypięty tweet, czyli post, który konto chce wyeksponować, nie pozostawia wątpliwości, że @MS_madzia zajmuje się wspieraniem Solidarnej Polski i Ministerstwa Sprawiedliwości. Wpis jest promocją Zbigniewa Ziobry, ale także atakiem na premiera Mateusza Morawieckiego, czyli jego głównego rywala. Również posty, które konto w ostatnich dniach zamieszcza, dotyczą ulubionych tematów ziobrystów, czyli rzekomych ataków na chrześcijan, obrazy uczuć religijnych, występów drag queen w przedszkolach, jedzenia robaków oraz szkodliwości wiatraków i polityki klimatycznej UE.

Najczęściej retweetowane przez MS_Madzia konta to: Solidarna Polska, Zbigniew Ziobro, @tah_witk (anonimowy prawicowy publicysta), Maria Kurowska (posłanka Solidarnej Polski), Jakub Iwaniec (sędzia wiązany z aferą hejterską), Zbigniew Ziobro, Dariusz Matecki, portal wpolityce.pl i konto Prokuratury Krajowej.

TruthNest - ms_madzia

Wszystkie drogi prowadzą do Szczecina

Takich kont są setki. Dzięki swojej ogromnej aktywności produkują tysiące wpisów dziennie. Na Twitterze nie ma wątku dotyczącego sprawy śmierci Mikołaja Filiksa, w których ci użytkownicy nie zabraliby głosu. Konta te są powiązane - śledzą się nawzajem, podają dalej swoje wpisy, kopiują je, powtarzają narrację.

Po zbadaniu powiązań między najaktywniejszymi kontami okazało się, że wszystkie łączy także kontakt z Dariuszem Mateckim. Pokazujemy to na poniższym grafie. To mapa, przedstawiająca związki typu "friends" (wzajemnie obserwujący się użytkownicy) kont, które były najbardziej aktywne w hejtowaniu Magdaleny Filiks. W samym środku tej siatki znajduje się właśnie Dariusz Matecki.

To szczeciński radny oraz prezes Solidarnej Polski na Pomorzu Zachodnim i współpracownik ministra Zbigniewa Ziobry kilkukrotnie zatrudniany na zewnętrzną umowę w Ministerstwie Sprawiedliwości, gdzie zajmował się mediami społecznościowymi. W OKO.press kilkukrotnie opisywaliśmy jego działalność internetową. M.in. to, jak przy pomocy botów i fejsbukowej siatki fanpejdży promował Zbigniewa Ziobrę, czy podszczuwał przeciwko uczestniczkom Strajku Kobiet.

Matecki jako jeden z pierwszych nagłaśniał w mediach społecznościowych publikację Radia Szczecin, a do tego 29 grudnia opublikował na Twitterze wizerunek posłanki Filiks. Tak, by nikt nie miał wątpliwości, o kogo i czyje dzieci chodzi. Matecki podawał dalej materiały broniące publikacji Tomasza Duklanowskiego i sugerujące, że Platforma Obywatelska próbuje politycznie rozgrywać śmierć dziecka.

Zostawiał też polubienia pod postami kont obwiniającymi matkę za samobójczą śmierć. Działacz SP toczył zresztą z Magdaleną Filiks od dawna spór, często publikował krytykujące ją materiały, zarówno na Twitterze, jak i na Youtube. Ostatni filmik atakujący posłankę pochodzi sprzed miesiąca. Do jego promocji wykorzystano zdjęcie mającą ośmieszać kobietę. To samo zdjęcie pojawia się w wielu wpisach trolli, które atakują ją w ostatnich dniach.

Przy okazji ustaliliśmy także, że bardzo duża grupa kont rozpowszechniających tweety Mateckiego to konta, które nie mają żadnych followersów, to znaczy nikt ich nie obserwuje. Tacy użytkownicy to często konta nieautentyczne, utworzone wyłącznie w celu generowania sztucznego ruchu w sieci. Wśród obserwujących Mateckiego jest ich niemal 1500, z czego aż tysiąc zostało utworzonych w 2022 roku.