Czy Serc będzie Milion? Czy to źle, że nie będzie Hołowni? Czy Trzaskowski połknie Lewicę?

Marsz Miliona Serc zapowiada się na ogromne wydarzenie obywatelskie, OKO.press będzie je opisywało, robiło relacje, i analizowało. Marsz może mieć także ogromne znaczenie dla końcówki kampanii wyborczej i wyniku wyborów. Spójrzmy zatem na Marsz Miliona Serc jako wydarzenie polityczne.

Zgodnie z narracją Donalda Tuska Marsz jest wydarzeniem ponadpartyjnym.

„Formuła jest prosta: jeśli kochasz Polskę, przyjdź na marsz. Serce, które stało się naszym symbolem, nie ma barw partyjnych, tylko biało-czerwone. Nie będziemy tam się zajmować partiami, ani moją, ani żadną inną” – powiedział przewodniczący PO Donald Tusk w wywiadzie dla tygodnika „Polityka”. I dodał:

Na Marszu będą przemawiać liderzy Lewicy, nie będzie za to liderów Trzeciej Drogi. Jednak według naszych informacji wszyscy czterej przywódcy opozycji (Tusk, Czarzasty, Hołownia, Kosiniak-Kamysz) pozostają w kontakcie. Podczas spotkania w tygodniu 18-24 września ustalili, że w najbliższych dniach nie będą atakować siebie nawzajem, tylko podkreślać współpracę opozycji.

Otwartym pozostaje, co Donald Tusk powie podczas Marszu o Trzeciej Drodze.

Jechały 3 albo 4 autokary, teraz jedzie 6 albo 8

Marsz Miliona Serc wyruszy o godz. 12.00 w Warszawie z ronda Dmowskiego. Dalej przejdzie ulicami Marszałkowską, skręci w Świętokrzyską, potem w Jana Pawła II. Zakończy się na Rondzie Radosława.

Zmiana miejsca zbiórki i trasy podyktowana jest przewidywaną frekwencją. Wokół ronda Dmowskiego jest dużo przestrzeni. To stąd pochodzą najlepsze zdjęcia ze Strajków Kobiet z 2020 roku, kiedy w głównych pochodach brało w stolicy udział nawet 100 tysięcy osób. W przemarszu 4 czerwca szacunki wskazywały na obecność między 380 tysięcy, a nawet pół miliona uczestników.

Czy uda się to przebić i zbliżyć się do miliona, który zawarto w nazwie imprezy?

„Ludzie nam powiedzą w niedzielę, jaka będzie frekwencja. Spodziewamy się, że to będzie największa manifestacja polityczna od 1989" – mówi OKO.press wiceprzewodniczący PO Cezary Tomczyk. – „Z mojego okręgu, z Sieradza, wcześniej jechały 4 autokary, teraz jedzie 6. Na tej podstawie można szacować, jak wygląda zainteresowanie, w większości miast jest podobnie”.

O tym, że autokarami przyjedzie do Warszawy więcej osób niż 4 czerwca słychać z różnych części Polski. „W czerwcu były 3 autokary, teraz będzie 8. Zainteresowanie jest większe” – powiedziała OKO.press kandydatka KO z Elbląga Elżbieta Gelert.

Czy jednak Marsz Miliona Serc przebije frekwencyjnie Marsz 4 Czerwca? Są powody, by sądzić, że tak, pogoda ma być bardziej przyjazna niż tamta kanikuła. Ale są i argumenty przeciw.

Dlaczego Milion Serc wygra z 4 czerwca? Cztery powody

Czerwcowy marsz okazał się ogromnym sukcesem frekwencyjnym. W polityków KO oraz ich wyborców tchnął dużo energii i nadziei na zwycięstwo. Są cztery przesłanki, by przypuszczać, że frekwencja będzie co najmniej taka sama jak wtedy (i potwierdzą się wspomniane sygnały o większej liczbie autokarów).

Po pierwsze, Marsz 4 Czerwca może torować drogę Milionowi Serc, bo był wielkim przeżyciem i głośnym wydarzeniem.

Rozmówcy z zarządu Platformy Obywatelskiej przekonują nas, że ci, którzy w czerwcu nie przyjechali do Warszawy, teraz chcą wziąć udział w – jak sądzą – historycznym wydarzeniu. Zaś ci, którzy uczestniczyli w poprzednim Marszu, chcieliby powtórzyć tamto doświadczenie euforii.

Po drugie, temperatura wyborcza rośnie, a sondaże wskazują na wyborczy remis lub minimalną przewagę połączonych sił prawicy (PiS i Konfederacji) nad opozycją prodemokratyczną. Wielu wyborców KO (którzy jak wynika z naszych sondaży są najbardziej zmobilizowani), ale także Lewicy, a nawet Trzeciej Drogi może uznać, że od sukcesu marszu zależy los wyborów.

Po trzecie, o ile w czerwcu mobilizacja była w znacznej mierze spontaniczna, powstawała ad hoc, o tyle teraz przedmarszową kampanię mobilizacyjną na wielką skalę prowadzi Donald Tusk. Zaprasza na Marsz na każdym ze swoich tłumnych spotkań i ludzie głośno wołają, że przyjadą do Warszawy. Sprawność wiecowa Tuska i jego „talent estradowy” zwiększają motywację do uczestnictwa w Marszu, który jest wydarzeniem silnie spersonalizowanym, wiadomo, kto w niedzielę będzie najważniejszy.

Po czwarte wreszcie – PiS postępuje tak, jakby chciał sprowokować reakcję demokratycznej opinii publicznej. Eskalacja oskarżeń wobec Donalda Tuska, a także ataki na film Agnieszki Holland „Zielona granica” budzą powszechny sprzeciw, który może stać się paliwem na przyjazd do Warszawy.

Dlaczego Milion Serc przegra z 4 czerwca? Cztery powody

Po pierwsze, czerwcowy marsz związany był z obchodami rocznicy pierwszych (częściowo) wolnych wyborów, wokół której różne organizacje, czy mniej formalne grupy i tak planowały obchody i wydarzenia.

Jak przyznawał sam Donald Tusk, jedną z inicjatorek była Dagmara Adamiak, 27-letnia aktywistka ze Szczecina. Niebezpieczeństwem dla frekwencji marszu byłoby postrzeganie go w kategoriach imprezy partyjnej (KO), dlatego Tusk zapewnia, że „nie będziemy się zajmować partiami”.

Po drugie, marsz 4 czerwca przygotowywany był przez kilka miesięcy, ale w czasie, kiedy trwała jeszcze prekampania – nieporównywalnie mniej intensywna od właściwej kampanii.

Dla partii jako całości organizacja takiego wydarzenia jest logistycznym wyzwaniem oraz ogromną inwestycją – autokary i infrastruktura finansowane są w końcu z budżetu wyborczego komitetu KO. Dla polityków, przede wszystkim dla tych niestartujących w Warszawie, marsz jest także czasowym obciążeniem. Dwa tygodnie przed wyborami tracą weekend w swoim okręgu, gdzie mogli odwiedzić bazarki i place i prowadzić kampanię tam, gdzie rzeczywiście mają walczyć o głosy.

Po trzecie, ogromny sukces mobilizacyjny opierał się w czerwcu na zaangażowaniu w marsz wielu różnych aktorów – organizacji społecznych, działaczek, związkowców, ludzi kultury.

Ostatecznie w tę niedzielę okaże się, kto i w jakiej formule pojawi się na marszu. Wiemy już jednak na pewno, że tym razem nie będzie oficjalnego bloku organizacji feministycznych i proaborcyjnych. Działaczki Ogólnopolskiego Strajku Kobiet zajęte są w tej chwili przygotowywaniem akcji profrekwencyjnej, która rusza w poniedziałek. Na marszu pojawią się w tłumie, indywidualnie.

Jak dowiedziało się OKO.press, nie będzie wśród nich pani Joanny z Krakowa, na której przypadek w czerwcu powoływał się Donald Tusk, zapowiadając zorganizowanie Marszu Miliona Serc.

Po czwarte, o mobilizację na ostatnim odcinku przed czerwcowym marszem zadbał szczególnie mocno PiS – uchwalając niekonstytucyjną ustawę o komisji do spraw badania rosyjskich wpływów, czyli LexTusk.

Komisja według opinii ekspertów miała być wykorzystana jako potencjalna broń atomowa przeciwko opozycji przed wyborami, bowiem osoby objęte sankcjami w wyniku decyzji komisji mogły być pozbawione nie tylko możliwości pełnienia funkcji związanych z dysponowaniem środkami publicznymi, ale nawet kandydowania do Sejmu i Senatu.

Wśród opozycji oraz elektoratu partii opozycyjnych powszechnie odczytywano ten ruch jako zamach nie tylko na samego Tuska, ale na demokrację i wolne wybory.

Emocje ludzi zdecydowały zatem, że ostatecznie w marszu wzięli udział nie tylko przedstawiciele Lewicy, ale także Trzeciej Drogi, pomimo tego, że początkowo mówili, że mają inne plany.

Lewica obecna, Tuska i Trzaskowskiego się nie boi

W czerwcu wśród elektoratów partii opozycyjnych, przede wszystkim elektoratu KO, wciąż krążyła idea szerokiej wyborczej koalicji. Ludzie w tłumie chętnie fotografowali się z liderami Lewicy, ale zarazem pokrzykiwali: „Panie Włodzimierzu, co z jedną listą?”.

Dużo mówiło się o efekcie Marszu, jakim było początkowe wzmocnienie Koalicji Obywatelskiej, ale zarazem osłabienie Trzeciej Drogi i Lewicy. Efekt był taki, że wyniki sondażowe przełożone na mandaty zaczęły pokazywać większość dla ewentualnej koalicji PiS-u i Konfederacji.

Największe zainteresowanie, a właściwie niepokój, od tygodni wzbudza wynik Trzeciej Drogi, którą jako komitet koalicyjny obowiązuje 8-procentowy próg wyborczy. Na razie ich średnia sondażowa wskazuje ok. 9,5 proc. Ale gdyby mieli w wyniku nieprzemyślanych ruchów spaść pod próg, oznaczałoby to katastrofę dla całej opozycji, o czym przypominają nawet politycy wspierający inne komitety, jak Marek Borowski czy Aleksander Kwaśniewski.

Były prezydent powiedział w nagraniu na profilu społecznościowym swojej córki Aleksandry: „Wszyscy którzyście kochali Hołownię, zagłosujcie na Hołownię. Jeśli Hołownia nie przekroczy 8 proc., to PiS ma wolną drogę do rządzenia”.

Teraz listy są zamknięte, do wyborów zostały dwa tygodnie. Mimo że wśród komentatorów politycznych i dziennikarzy rozprzestrzeniała się opinia o zagrożeniach, jakie może stanowić dla mniejszych partii Marsz Miliona Serc, władze Lewicy zdecydowały o tym, że jej liderzy – Włodzimierz Czarzasty i Robert Biedroń pojawią się na scenie.

Odnotujmy: nie będzie tam żadnej z bardzo aktywnych w kampanii Lewicy kobiet, co jest absurdalnym pomysłem, który osłabia efekt przekazu zgodnie, z którym Lewica jest partią kobiet.

Lewica podkreśla, że idzie na Marsz, bo chcą tego jej wyborcy. „Elektorat Lewicy w 98 procentach chce widzieć przedstawicieli opozycji stojących na jednej scenie” – mówi OKO.press Włodzimierz Czarzasty, współprzewodniczący Lewicy.

Ryzyko dla Lewicy polega jednak na tym, że część jej wyborców uniesiona emocjami z Marszu może ostatecznie zagłosować na silniejszego, czyli Koalicję Obywatelską.

Część wyborców Lewicy uważa prezydenta Warszawy za gwaranta realizacji progresywnych postulatów przez Koalicję Obywatelską. W niedzielę z ust Trzaskowskiego padną prawdopodobnie słowa dotyczące praw kobiet, zmian klimatu czy rozdziału państwa i kościoła, zbliżone do tego, co mówi Lewica. Czy zatem po Marszu KO „zje” Lewicę?

„Mieli nas zjeść, kiedy byliśmy z Robertem Biedroniem na Campusie Trzaskowskiego. Ludzie wysłuchają Rafała, a potem przypomną sobie, że na listach PO jest Giertych” – ucina Czarzasty w rozmowie z OKO.press.

W zgodnej opinii komentatorów, uczestników i uczestniczek liderzy Lewicy wypadli tam dobrze.

Lewica będzie też na Marszu obecna ze swoimi hasłami. Na przykład jedna z kandydatek Lewicy w Warszawie, Agata Diduszko-Zyglewska, wrzuciła do mediów społecznościowych zdjęcia transparentów, jakie przygotowuje. „Świeckie państwo teraz”, „Jarek, niestety, twój katonierząd obalą kobiety”, „15 X zróbmy jesień temu średniowieczu”. „Obalmy ten rząd, idźmy się kochać”.

Trzecia Droga rusza w Tysiąc Spotkań

Trzecia Droga dość szybko zapowiedziała, że Władysław Kosiniak-Kamysz i Szymon Hołownia nie wezmą udziału w imprezie. I tym razem z tego postanowienia się nie wycofają, jak to miało miejsce w czerwcu. Już w sobotę ruszają w trasę Tysiąca Spotkań, która ma objąć Polskę „od morza do Tatr”.

Władysław Kosiniak-Kamysz w rozmowie z Gazeta.pl tak uzasadniał nieprzyjęcie zaproszenia Donalda Tuska: "Bardzo fajnie, że opozycja dociera do różnych wyborców. Do nas może przyjść 20 procent rozczarowanych PiS-em wyborców. Innych niż do Koalicji Obywatelskiej i innych niż do Lewicy. Marsz Miliona Serc to wydarzenie Koalicji Obywatelskiej, my mamy zaplanowanych tysiąc spotkań i to się dobrze uzupełnia”.

Osoba ze sztabu powiedziała OKO.press, że liderzy Trzeciej Drogi opierają na badaniach przekonanie, że pojawienie się ich na marszu i wspólne zdjęcia z Donaldem Tuskiem mogłyby im zaszkodzić. Wpisałoby bowiem ich partie w ostre zwarcie między KO i PiS-em, od którego chcą się dystansować. Jak twierdzą – zgodnie z oczekiwaniami swoich wyborców.

Wielu komentatorów zgłasza pretensje do Hołowni czy Kosiniaka-Kamysza, że „bojkotują” niedzielny Marsz. Ci sami ludzie wyrażają nadzieję, że Trzecia Droga przekroczy próg. Rzecz w tym, że te dwa zdania stoją w sprzeczności – aby przekroczyć próg 8 proc. Trzecia Droga musi pokazywać swoją odrębność.

Nie oznacza to jednak całkowitego izolacjonizmu. Jeszcze w czwartek liderzy Trzeciej Drogi rozmawiali z Donaldem Tuskiem na temat niedzielnych wydarzeń. Tłumaczyli, dlaczego nie wezmą udziału.

Pewne gesty pod adresem Trzeciej Drogi Tusk wykonał już na spotkaniu w Elblągu w czwartek 28 września. Politycy Lewicy i Trzeciej Drogi mówią też, że gdyby Donald Tusk sądził, że sam wygra z PiS, nie wpuściłby na scenę polityków innych partii.

Strategia Trzeciej Drogi, by utrzymać dystans wobec Donalda Tuska, ma pewne uzasadnienie w badaniach. Około 30 procent wyborców chce głosować na kogoś innego niż partie Tuska i Kaczyńskiego. To wśród tych osób szukają swoich wyborców Hołownia i Kosiniak-Kamysz.

Do niedawna niemal połowa z nich chciała głosować na Konfederację. I właśnie do wyborców Konfederacji – którzy prawdopodobnie w równym stopniu czują niechęć do Tuska i do Kaczyńskiego – chce dotrzeć Trzecia Droga.

„Jesteśmy nową nadzieją. Inni mogą się tak nazywać, ale my jesteśmy realną nadzieją” – mówił w sobotę w Olsztynie Władysław Kosiniak-Kamysz. Nawiązał w ten sposób do nazwy partii Sławomira Mentzena – Nowa Nadzieja.

„PiS to strach, Tusk to siła, my to nadzieja” – powiedział OKO.press Szymon Hołownia.

W tłumie na marszu pojawić ma się lider warszawskiej listy Trzeciej Drogi i wiceprzewodniczący Polski 2050 Michał Kobosko oraz startujący z ostatniego miejsca Ryszard Petru. Nie jest planowane ich wyjście na scenę.

Czy Marsz odmieni kampanię wyborczą?

„Polityka po marszu będzie wypadkową tego, co się wydarzy na marszu” – uważa jeden z naszych rozmówców z Platformy Obywatelskiej.

Chociaż partie niemal codziennie robią teraz badania opinii i fokusy, politycy z Lewicy i Trzeciej Drogi sądzą, że efekty marszu będzie można ocenić dopiero po tygodniu.

Jeszcze kilka tygodni temu zarówno w Lewicy, jak i w Trzeciej Drodze można było usłyszeć: „Lepiej, żeby tego marszu w ogóle nie było”. Mniejsze formacje obawiały się, że podstawowym efektem Marszu będzie przepływ wyborców od nich do KO. Działałoby to na niekorzyść całej opozycji. Zwłaszcza gdyby Trzecia Droga nie osiągnęła 8 procent – wówczas większość parlamentarną miałby PiS.

„Teraz jest czas, żeby każdy robił swoje” – takie zdanie słyszymy we wszystkich trzech sztabach: KO, Lewicy i Trzeciej Drogi. Wszyscy podkreślają, że robią swoje kampanie i nie oglądają się na innych. Przy czym w przypadku każdej siły oznacza to co innego.

W sztabie Lewicy trzy trendy uznają za najbardziej znaczące w końcówce kampanii: rosnące poparcie dla Lewicy, spadające poparcie dla Konfederacji i zmniejszający się dystans między Koalicją Obywatelską a PiS-em.

Tutaj spokój o wynik jest największy, sondaże dają Lewicy około 10 procent poparcia. „Chcemy pozostać stabilni. Nie będziemy zmieniać zdania pod wpływem sondaży. Będziemy mówić o tym, co chcemy zrobić. Organizujemy wydarzenia, które dają nam wzrost poparcia” – mówi OKO.press Włodzimierz Czarzasty. Jako przykład współprzewodniczący Lewicy podaje konwencję „Siła kobiet”, która odbędzie się w sobotę 30 września.

W sztabie Trzeciej Drogi zakładają, że to w najbliższy weekend nastąpi największe zaostrzenie polaryzacji, czyli konfliktu między KO i PiS-em. Według ich przewidywań później dojdzie do zmęczenia konfliktem i mobilizacji wyborców, którzy nie odnajdują się w podziale na zwolenników Tuska i Kaczyńskiego.

Trzecia Droga liczy, że przyciągnie nawet jedną piątą wyborców, którzy dziś należą do niezdecydowanych. Założenie jest takie, że rosnąca temperatura sporu zmobilizuje tych, którzy chcą skończyć z taką polityką. „Fizyczne ataki na posłów opozycji powodują, że ludzie, którzy mają dość kłótni, widzą, do czego te kłótnie prowadzą” – słyszymy.

W rozpoczynający się weekend Trzecia Droga nie tylko będzie w trasie „tysiąca spotkań”, ale rozpoczyna też intensywną kampanię billboardową i kampanię w internecie.

Koalicja Obywatelska liczy na to, że wyborcy, którzy nie wierzyli, że opozycja jest w stanie wygrać z PiS-em i w związku z tym planowali pozostać w domu, zdecydują się jednak zagłosować.

W sztabie KO zwracają uwagę na czynnik, który ich zdaniem jest niedoceniany (podkreślają to też sztabowcy Trzeciej Drogi): w mniejszych miejscowościach osoby głosujące mogą obawiać się oddania głosu na opozycję.

Zwłaszcza że te wybory mają być monitorowane w znacznie większym stopniu niż jakiekolwiek wcześniejsze. „Czasami ludzie myślą, że są osamotnieni w swoich poglądach. Pamiętamy wszyscy panią z Gryfic, która samotnie protestowała. Podczas marszu takie osoby mogą zobaczyć, że nie są same. To pokazuje też, że każdy pojedynczy głos ma ogromne znaczenie” – mówi OKO.press Cezary Tomczyk.

Jedno jest pewne przy tych wszystkich scenariuszach rozważanych przez opozycję, realny efekt marszu poznamy dopiero po kilku dniach.