Minister Bodnar powołał prezesów ważnych sądów apelacyjnych w Białymstoku i w Gdańsku

Minister sprawiedliwości Adam Bodnar nowego prezesa Sądu Apelacyjnego w Białymstoku powołał w poniedziałek 10 marca 2025 roku. Sędzia Marek Szymanowski zastąpił neosędziego Krzysztofa Adamiaka, któremu skończyła się kadencja. Nie został odwołany jak inni neosędziowie, bo nie wnosili o to białostoccy sędziowie.

Szymanowski był represjonowany przez poprzednią władzę. Za wykonywanie wyroków ETPCz i TSUE rzecznicy dyscyplinarni ministra Ziobry wytoczył mu postępowania dyscyplinarne. W ostatnim czasie orzekał na delegacji w legalnej Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych SN.

O stanowisko prezesa białostockiego sądu apelacyjnego oprócz niego ubiegał się sędzia Sławomir Bagiński, któremu też wytoczono postępowanie dyscyplinarne za stosowanie prawa europejskiego. Zgromadzenie Sędziów Sądu Apelacyjnego udzieliło im takiego samego poparcia. Dostali po 12 głosów.

W tym sądzie wiceprezesem jest jeszcze neosędzia. To Sławomir Wołosik. Na jesieni tego roku kończy się jego kadencja. To ostatni neosędzia na kierowniczym stanowisku w sądach apelacyjnych.

W ostatnim czasie minister Bodnar powołał też nowego prezesa Sądu Apelacyjnego w Gdańsku. Tu też skończyła się kadencja poprzedniego prezesa, którym był legalny sędzia Artur Lesiak. Zastąpił go prof. Sławomir Steinborn, związany z Uniwersytetem Gdańskim. Jest on też wykładowcą Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury oraz członkiem reaktywowanej przez ministra Bodnara Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Karnego.

Steinborn jest autorem wielu publikacji naukowych z dziedziny prawa karnego oraz analiz dla Sejmu, MSZ i Rady Europy.

Powołanie nowych prezesów Białymstoku i Gdańsku kończy zmianę kadrową w sądach apelacyjnych. Wcześniej minister odwołał neosędziów i ludzi Ziobry z 8 sądów apelacyjnych.

Prezesem nominowanym przez poprzednią władzę jest tylko Sławomir Lerman, który kieruje Sądem Apelacyjnym w Łodzi. Jest on legalnym sędzią, a jego kadencja kończy się za kilka lat. Minister Bodnar odwołał tu tylko wiceprezesa, neosędziego Marka Kruszewskiego. Stanowisko wiceprezesa nie zostało jeszcze obsadzone.

Zmiany kadrowe w sądach okręgowych i rejonowych

Powoli kończy się też wymiana prezesów w sądach okręgowych, których jest w Polsce 47. Prezesi powołani przez Ziobrę są jeszcze w 13 sądach: w Bielsku-Białej (prezeską jest tu córka byłego wiceministra rządu PiS), Gdańsku, Katowicach, Legnicy, Płocku, Siedlcach, Sieradzu, Sosnowcu (został utworzony w 2022 roku przez resort Ziobry), Szczecinie, Tarnowie, Wrocławiu, Zamościu i w Zielonej Górze.

W większości prezesami są tu legalni sędziowie. Neosędziowie kierują tylko trzema Sądami Okręgowymi – w Zamościu, Szczecinie i w Sosnowcu, gdzie prezeską jest członkini nielegalnej neo-KRS Ewa Łąpińska. Minister chciał ją odwołać w 2024 roku, ale nie dostał zgody Kolegium sądu.

Neosędzia był też prezesem Sądu Okręgowego w Nowym Sączu, ale sam zrezygnował z funkcji, po wszczęciu procedury jego odwołania. Minister Bodnar nie powołał tu jeszcze nowego prezesa.

Zmiany kadrowe są też w sądach rejonowych, których jest w Polsce 318. Do tej pory minister w tych sądach powołał 102 nowych prezesów. W ostatnim czasie nominacje dostało 5 nowych prezesów. To:

• Prezeska Sądu Rejonowego Warszawa-Wola Lidia Sobotka-Paczuska.
• Prezeska Sądu Rejonowego w Wałczu Barbara Kur.
• Prezes Sądu Rejonowego w Bydgoszczy Bartosz Rogowski.
• Prezeska Sądu Rejonowego w Jeleniej Górze Joanna Skowron.
• Prezeska Sądu Rejonowego w Suchej Beskidzkiej Magdalena Cekiera-Banaś.

Niezależnie od tego w kolejnych sądach są rezygnacje dotychczasowych prezesów. Z funkcji prezesa Sądu Rejonowego w Łukowie zrezygnował Mariusz Brojek.

W sumie do tej pory minister Bodnar na 376 wszystkich sądów powszechnych w Polsce, nowych prezesów powołał w 145. W tym w kluczowych sądach apelacyjnych i okręgowych. Można się spodziewać kolejnych zmian kadrowych na stanowiskach prezesów, głównie w sądach rejonowych.

Ale będą to już zmiany punktowe i w wyniku kończenia się kadencji dotychczasowych prezesów. Bo nie wszędzie w sądach rejonowych taka zmiana jest konieczna. Wielu prezesów to legalni sędziowie. Niekiedy, szczególnie w małych sądach, także w czasach ministra Ziobry, komuś trzeba było powierzyć stanowisko prezesa. I te nominacje nie były narzucone przez resort Ziobry.

Lista nowych prezesów sądów apelacyjnych (10)

Do tej pory minister Adam Bodnar powołał:

• Prezesa Sądu Apelacyjnego w Szczecinie Macieja Żelazowskiego.
• Prezeskę Sądu Apelacyjnego w Warszawie Dorotę Markiewicz. Zastąpiła ona neosędziego Piotra Schaba, znanego ze ścigania niezależnych sędziów. Minister na wiceprezeskę powołał tu Dorotę Tyrałę, która za stosowanie prawa europejskiego miała dyscyplinarki. Wiceprezeskami zostały tu też Anna Michalik i Paulina Asłanowicz. One również angażowały się w obronę praworządności.
• Prezesa Sądu Apelacyjnego w Krakowie Pawła Rygla. Angażował się w obronę praworządności. Wiceprezesem został tu niedawno Tomasz Szymański. W poprzednich latach był on zastępcą rzecznika dyscyplinarnego przy krakowskim sądzie apelacyjnym. Ale odmawiał ścigania sędziów znanych z obrony praworządności.
• Prezesa Sądu Apelacyjnego w Poznaniu Karola Ratajczaka.
• Prezesa Sądu Apelacyjnego w Lublinie Jerzego Nawrockiego, który angażował się w obronę praworządności. Wiceprezeską została tu Barbara du Chateau, która angażowała się w ostatnich latach w obronę praworządności. Ścigana była za wypowiedzi w mediach.

• Prezeskę Sądu Apelacyjnego w Katowicach Aleksandrę Janas. To jedna z pierwszych w Polsce represjonowanych sędziów. Groziło jej nawet zawieszenie za to, że razem z sędzią Ireną Piotrowską wykonały wyrok TSUE z listopada 2019 roku. Na jego podstawie chciały ocenić status neo-KRS i nominowanego przez nią neosędziego. W tym celu zadały pytanie prawne do SN. I za to wytoczono im postępowanie dyscyplinarne. Janas do tej pory była rzeczniczką katowickiego sądu apelacyjnego. Jako prezeska zastąpi odwołaną wcześniej przez ministra prezeskę Katarzynę Frydrych, byłą zastępczynię ministra Ziobry. Wiceprezesami Sądu Apelacyjnego w Katowicach zostali Robert Kirejew, Ewelina Kocurek-Grabowska i Małgorzata Wołczańska.
• Prezeskę Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie Małgorzatę Moskwę. Zastąpiła odwołanego neosędziego i członka neo-KRS Rafała Puchalskiego.
• Prezesa Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu Jacka Gołaczyńskiego. Zastąpił neosędziego Jacka Saramagę, który sam złożył rezygnację.
• Prezesa Sądu Apelacyjnego w Białymstoku Marka Szymanowskiego. Zastąpił neosędziego Krzysztofa Adamiaka, któremu skończyła się kadencja.
• Prezesa Sądu Apelacyjnego w Gdańsku prof. Sławomira Steinborna. Zastąpił legalnego sędziego Artura Lesiaka, któremu skończyła się kadencja.

Lista nowych prezesów sądów okręgowych (33)

Do tej pory minister Adam Bodnar powołał:

• Prezeskę Sądu Okręgowego w Lublinie Dorotę Stańczyk.
• Prezeskę Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim Urszulę Sipińską-Sęk.
• Prezesa Sądu Okręgowego w Jeleniej Górze Ryszarda Sułtanowskiego.
• Prezeskę Sądu Okręgowego w Słupsku Agnieszkę Niklas-Bibik. Mocno angażowała się w obronę praworządności, za co była represjonowana.
• Prezesa Sądu Okręgowego w Radomiu Michała Gałka.
• Prezesa Sądu Okręgowego w Częstochowie Jarosława Pocha.
• Prezesa Sądu Okręgowego w Krakowie Janusza Kawałka. On również angażował się w obronę praworządności. Jego zastępcami zostali Katarzyna Serafin-Tabor, Marta Kowalska, Paweł Wicherek i Katarzyna Wierzbicka. Ta ostatnia za stosowanie prawa europejskiego była karnie przeniesiona do innego wydziału w sądzie i ścigano ją dyscyplinarnie.
• Prezeskę Sądu Okręgowego w Bydgoszczy Marię Leszczyńską.
• Prezeskę Sądu Okręgowego w Kielcach Małgorzatę Solecką.
• Prezeskę Sądu Okręgowego w Łodzi Martę Witoszyńską.
• Prezesa Sądu Okręgowego w Poznaniu Piotra Marciniaka.

• Prezesa Sądu Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskim Kamila Jarockiego. Ścigano go za zadanie pytań prejudycjalnych do TSUE.
• Prezesa Sądu Okręgowego w Gliwicach Henryka Brzyżkiewicza.
• Prezesa Sądu Okręgowego w Toruniu Wojciecha Modrzyńskiego.
• Prezeskę Sądu Okręgowego w Ostrołęce Grażynę Załęską-Bartkowiak.
• Prezesa Sądu Okręgowego w Olsztynie Rafała Jerkę, który wspierał sędziego Pawła Juszczyszyna w jego sporach z prezesem Sądu Rejonowego w Olsztynie Maciejem Nawackim. Angażował się w obronę praworządności. To on jest autorem historycznego apelu polskich sędziów z 2021 roku o wykonanie orzeczeń TSUE ws. nielegalnej Izby Dyscyplinarnej. W 2023 roku ówczesny prezes Sądu Okręgowego Michał Lasota przeniósł go przymusowo do innego wydziału. Wiceprezeskami zostały tu Dorota Lutostańska i Krystyna Skiepko. Obie angażowały się w obronę praworządności i były za to ścigane. Lutostańska miała jedną z pierwszych w Polsce dyscyplinarek. Ścigano ją za założenie koszulki z napisem Konstytucją. Potem została przymusowo przeniesiona do innego wydziału w sądzie. Sędzia Skiepko była ścigana z grupą sędziów z Olsztyna za zadanie pytań prawnych do SN o status neosędziów. Groziło jej zawieszenie.
• Prezesa Sądu Okręgowego w Elblągu Marka Nawrockiego, który był ścigany za poprzedniej władzy.

• Prezeskę Sądu Okręgowego w Łomży Wiesławę Kozikowską.
• Prezeskę Sądu Okręgowego Warszawa-Praga Agnieszkę Wojciechowską-Langdę. Wiceprezeskami zostały tu Agnieszka Gradowska-Okrój i Paulina Wawrzynkiewicz.
• Prezeskę Sądu Okręgowego w Rybniku Edytę Pachlę.
• Prezesa Sądu Okręgowego we Włocławku Romualda Jankowskiego.
• Prezesa Sądu Okręgowego w Świdnicy Jacka Szerera. W 2014 roku został Europejskim Sędzią Roku. Kilkanaście lat temu był już prezesem tego sądu.
• Prezesa Sądu Okręgowego w Białymstoku Wiesława Żywolewskiego.
• Prezeskę Sądu Okręgowego w Kaliszu Małgorzatę Pilarczyk.
• Prezesa Sądu Okręgowego w Przemyślu Krzysztofa Stępnia. Zastąpił odwołaną z tego stanowiska prezeskę, neosędzię Lucynę Zygmunt.
• Prezeskę Sądu Okręgowego w Warszawie Beatę Najar. Powołano tu też 5 nowych wiceprezesów. To: Hubert Zaremba, Agnieszka Owczarewicz, Rafał Wagner i Dorota Trautman, Beata Wehner.
• Prezesa Sądu Okręgowego w Rzeszowie Marcina Świerka, który angażował się w obronę praworządności.

• Prezesa Sądu Okręgowego w Krośnie. Został nim doświadczony sędzia Arkadiusz Trojanowski. Zastąpił on odwołanego prezesa Grzegorza Furmankiewicza, członka nielegalnej neo-KRS.
• Prezeskę Sądu Okręgowego w Koszalinie Renatę Rzepecką-Gawrysiak.
• Prezesa Sądu Okręgowego w Koninie Rafała Kwiecińskiego.
• Prezeskę Sądu Okręgowego w Opolu Annę Korwin-Piotrowską.
• Prezesa Sądu Okręgowego w Tarnobrzegu Marcina Rogowskiego.
• Prezesa Sądu Okręgowego w Suwałkach Marcina Walczuka.

Lista nowych prezesów sądów rejonowych (102)

Minister Bodnar wskazał też prezesów sądów rejonowych:

• Prezesa Sądu Rejonowego w Legnicy Pawła Oborskiego.
• Prezeskę Sądu Rejonowego w Strzyżowie Małgorzatę Pirgę.
• Prezeskę Sądu Rejonowego w Białogardzie Agnieszkę Bajor.
• Prezeskę Sądu Rejonowego w Ostrowi Mazowieckiej Joannę Raduchę-Modrzejewską.
• Prezesa Sądu Rejonowego w Radomiu Marka Miłosza.
• Prezesa Sądu Rejonowego w Nowym Targu Tomasza Bigoszewskiego.
• Prezeskę Sądu Rejonowego w Pabianicach Adriannę Pokrywiecką.
• Prezeskę Sądu Rejonowego w Łasku Magdalenę Sochę.
• Prezeskę Sądu Rejonowego w Wieliczce Nataszę Czarny.
• Prezesa Sądu Rejonowego dla Krakowa-Śródmieście Łukasza Sajdaka.
• Prezesa Sądu Rejonowego dla Krakowa-Podgórza Cezarego Czech-Śmiałkowskiego.
• Prezesa Sądu Rejonowego dla Bytowa Włodzimierza Uchmanowicza.
• Prezesa Sądu Rejonowego w Kutnie Szymona Kozłowskiego.
• Prezesa Sądu Rejonowego dla Krakowa-Nowej Huty Mariusza Sitkę.
• Prezesa Sądu Rejonowego w Myślenicach Krzysztofa Trojana.
• Prezesa Sądu Rejonowego w Olsztynie Krzysztofa Krygielskiego. Jego zastępcami zostali Paweł Juszczyszyn i Katarzyna Zabuska.

• Prezeskę Sądu Rejonowego w Koszalinie Martę Knotz, która angażowała się w obronę praworządności.
• Prezeskę Sądu Rejonowego w Gorzowie Wielkopolskim Olimpię Barańską-Małuszek. Jest związana z Iustitią. Jest jedną z pierwszych represjonowanych sędziów za poprzedniej władzy. Miała kilka dyscyplinarek za wykonywanie wyroków ETPCz i TSUE, krytykę zmian w sądach i spotkania z obywatelami. Zastąpi odwołanego wcześniej przez ministra prezesa Jarosława Dudzicza, byłego członka neo-KRS.
• Prezesa Sądu Rejonowego w Bełchatowie Sławomira Forenca.
• Prezesa Sądu Rejonowego w Kozienicach Krzysztofa Piasecznego.
• Prezeskę Sądu Rejonowego w Poznaniu-Nowe Miasto i Wilda Monikę Frąckowiak. To członkini Iustitii, angażowała się w obronę praworządności, za co była represjonowana.
• Prezesa Sądu Rejonowego Poznań-Grunwald i Jeżyce Roberta Kubickiego.
• Prezesa Sądu Rejonowego w Pułtusku Marcina Korajczyka.
• Prezeskę Sądu Rejonowego w Biskupcu Katarzynę Wilchowską.
• Prezeskę Sądu Rejonowego w Świdnicy SR Kamilę Firko.
• Prezeskę Sądu Rejonowego w Rudzie Śląskiej SR Jolantę Zarzycką.
• Prezeskę Sądu Rejonowego w Tarnobrzegu Edytę Kociubowską.

• Prezeskę Sądu Rejonowego w Końskich Dorotę Kaniowską.
• Prezeskę Sądu Rejonowego w Gliwicach Danutę Wocław-Klytę.
• Prezesa Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach Adama Skowrona.
• Prezesa Sądu Rejonowego w Miechowie Artura Onderka.
• Prezeskę Sądu Rejonowego w Świnoujściu Kamilę Gajewską.
• Prezesa Sądu Rejonowego Łódź-Widzew Marka Pietruszkę.
• Prezesa Sądu Rejonowego w Olecku Adama Kowalczyka.
• Prezeskę Sądu Rejonowego w Węgrowie Izabelę Iwanowską.
• Prezeskę Sądu Rejonowego w Elblągu Beatę Banaszek-Piotrowską, która zastąpiła odwołaną neosędzię Agnieszkę Walkowiak. Wiceprezeską została Patrycja Wojewódka, która w ostatnich latach angażowała się w obronę praworządności. Za co była szykanowana w sądzie.
• Prezesa Sądu Rejonowego w Rawie Mazowieckiej Jarosława Janeczka.
• Prezesa Sądu Rejonowego Łódź-Śródmieście Bartosza Kosielskiego.
• Prezesa Sądu Rejonowego w Białymstoku Tomasza Pannerta.
• Prezesa Sądu Rejonowego w Sulęcinie Joannę Górczak.
• Prezesa Sądu Rejonowego w Rzeszowie Lesława Zawadę.

• Prezesa Sądu Rejonowego w Bielsku Podlaskim Jana Kapelkę.
• Prezeskę Sądu Rejonowego w Grodzisku Wielkopolskim Agnieszkę Czechowską.
• Prezesa Sądu Rejonowego w Dębicy Tomasza Kuczmę.
• Prezeskę Sądu Rejonowego w Słupsku Joannę Kończyk.
• Prezesa Sądu Rejonowego w Toruniu Jędrzeja Czerwińskiego. W ostatnich latach angażował się w obronę praworządności, związany jest z Iustitią.
• Prezesa Sądu Rejonowego w Żaganiu Jędrzeja Kolczyńskiego.
• Prezesa Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim Marcina Oleśko.
• Prezesa Sądu Rejonowego dla Krakowa-Krowodrzy Pawła Piesakowskiego.
• Prezeskę Sądu Rejonowego w Wodzisławiu Śląskim Monikę Zielińska.
• Prezeskę Sądu Rejonowego w Opolu Magdalenę Świst.
• Prezesa Sądu Rejonowego dla Łodzi-Widzewa Bartosza Lewandowskiego.

• Prezesa Sądu Rejonowego w Pruszkowie Grzegorza Godzinę. Zastąpił on odwołanego z tej funkcji, neosędziego Łukasza Kluskę.
• Prezesa Sądu Rejonowego w Ropczycach Artura Mieleckiego.
• Prezesa Sądu Rejonowego w Krośnie Piotra Wójtowicza.
• Prezeskę Sądu Rejonowego dla Warszawy-Żoliborza Magdalenę Taraszkiewicz-Sołtys.
• Prezeskę Sądu Rejonowego dla Warszawy-Mokotowa Katarzynę Balcerzak.
• Prezesa Sądu Rejonowego w Będzinie Rafała Cebulę. Jest on członkiem zespołu koordynującego szkolenia z orzecznictwa TSUE przy Przedstawicielstwie Komisji Europejskiej w Polsce.
• Prezeskę Sądu Rejonowego w Lubinie Agnieszkę Czyczerską.
• Prezeskę Sądu Rejonowego w Brzegu Annę Zawadzką-Marudę.
• Prezeskę Sądu Rejonowego w Lęborku Małgorzatę Frąckowiak-Miturę.
• Prezesa Sądu Rejonowego w Malborku Jacka Maciąga. Zastąpił odwołaną Katarzynę Chmurę, która jest też członkinią nielegalnej neo-KRS.
• Prezeskę Sądu Rejonowego w Strzelcach Opolskich Katarzynę Weres-Wanat.
• Prezeskę Sądu Rejonowego w Kraśniku Magdalenę Plapis.

• Prezesa Sądu Rejonowego w Giżycku Marka Makowczenko.
• Prezesa Sądu Rejonowego w Grodzisku Mazowieckim Michała Sokoła.
• Prezeskę Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy Magdalenę Baran. To była wiceprezeska tego sądu z nominacji ministra Ziobry. Miała kontr kandydata, ale Bodnar powołał ją, bo dostała większe poparcie sędziów.
• Prezesa Sądu Rejonowego w Przemyślu SR Macieja Głowacza.
• Prezesa Sądu Rejonowego w Przeworsku Krzysztofa Gacę.
• Prezeskę Sądu Rejonowego w Kościanie Joannę Nyczkę.
• Prezeskę Sądu Rejonowego w Nowym Tomyśl Dorotę Kowalczyk-Iciek.
• Prezeskę Sądu Rejonowego w Nisku Dorotę Blajer.
• Prezesa Sądu Rejonowego w Tarnowie Mariusza Kosiniaka.
• Prezesa Sądu Rejonowego w Augustowie Dariusza Kozłowskiego.
• Prezeskę Sądu Rejonowego w Opocznie Annę Olejnik.

• Prezeskę Sądu Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim Jolantę Jaros-Skwarczyńską.
• Prezeskę Sądu Rejonowego w Jarosławiu Wiolettę Lotycz.
• Prezeskę Sądu Rejonowego w Stalowej Woli Danutę Szcześniak.
• Prezeskę Sądu Rejonowego w Płońsku Barbarę Ziemińską-Mrozek.
• Prezeskę Sądu Rejonowego Poznań-Stare Miasto Martę Michałek, która była wcześniej wiceprezeską tego sądu.
• Prezeskę Sądu Rejonowego w Szubinie Annę Graczyk-Czarniak.
• Prezeskę Sądu Rejonowego w Grójcu Małgorzatę Jakubowską.
• Prezeskę Sądu Rejonowego w Brzozowie Katarzynę Mawricz-Marczak.
• Prezesa Sądu Rejonowego w Inowrocławiu Ryszarda Owczarzaka.
• Prezesa Sądu Rejonowego w Kłodzku Grzegorza Kuriatę.
• Prezeskę Sądu Rejonowego w Krośnie Odrzańskim Marię Nowak.
• Prezesa Sądu Rejonowego Lublin-Wschód Jana Buczka.
• Prezeskę Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum Grażynę Sienicką.
• Prezesa Sądu Rejonowego w Działdowie Roberta Strzelczyka.

• Prezeskę Sądu Rejonowego w Jędrzejowie Martę Rzeźnicką.
• Prezeskę Sądu Rejonowego w Lesznie Justynę Małłek-Napierałę.
• Prezeskę Sądu Rejonowego w Leżajsku Annę Lasek.
• Prezesa Sądu Rejonowego w Wolsztynie Krzysztofa Błoszyka.
• Prezeskę Sądu Rejonowego w Łańcucie Renatę Juchę.
• Prezesa Sądu Rejonowego w Lipnie Konrada Mosakowskiego.
• Prezeskę Sądu Rejonowego w Lesku Lidię Różycką-Srokę.
• Prezesa Sądu Rejonowego w Olkuszu Rafała Ziętka.
• Prezeskę Sądu Rejonowego Warszawa-Wola Lidię Sobotkę-Paczuską.
• Prezeskę Sądu Rejonowego w Wałczu Barbarę Kur.
• Prezesa Sądu Rejonowego w Bydgoszczy Bartosza Rogowskiego.
• Prezeskę Sądu Rejonowego w Jeleniej Górze Joannę Skowron.
• Prezeskę Sądu Rejonowego w Suchej Beskidzkiej Magdalenę Cekierę-Banaś.