Wybory samorządowe

To był przedostatni dzień kampanii wyborczej przed samorządowymi dogrywkami. Najbardziej zacięte pojedynki toczą się:

• we Wrocławiu, gdzie wspierana przez Trzecią Drogę posłanka Izabela Bodnar rzuca wyzwanie popieranemu przez KO prezydentowi miasta Jackowi Sutrykowi,
• oraz w Krakowie – w stolicy Małopolski walczą ze sobą poseł KO Aleksander Miszalski i niezależny Łukasz Gibała.

Sondaże w obu miastach wskazują na zaciętą walkę, wynik w żadnym z tych dwóch pojedynków nie jest przesądzony.

We Wrocławiu show Trzeciej Drogi

Do Wrocławia zjechała dziś cała wierchuszka Trzeciej Drogi, z Szymonem Hołownią i Władysławem Kosiniakiem-Kamyszem na czele, by wesprzeć swoją kandydatkę. Z wrocławskiej konwencji płynął przekaz: Izabela Bodnar ma wsparcie najważniejszych polityków – lokalnych, i krajowych, ale nie jest „paprotką”. Ma „dojścia” do ministrów i zanim została prezydentką, już rozwiązuje problemy miasta (ogłosiła, że załatwiła tramwaj na Jagodno). Jest silną kobietą, która „ma jaja”, jak stwierdziła wiceministra zdrowia Urszula Demkow. A konwencję opisała w OKO.press Agata Szczęśniak.

W Krakowie brudna kampania

W Krakowie trwa oczekiwanie na ostatnie sondaże, jeden z nich ma w piątkowy poranek opublikować „Gazeta Wyborcza”. W czwartek obaj kandydaci starli się w bardzo emocjonalnej debacie radiowej, a sama kampania jak na Kraków jest pełna fajerwerków, chwytów poniżej pasa i przesadzonych oskarżeń z obu stron. Tę najbrudniejszą kampanię nowoczesnego Krakowa opisali dziś w OKO.press Katarzyna Kojzar i Marcel Wandas.

A o kampaniach w obu miastach dyskutowały w najnowszym odcinku Programu Politycznego Dominika Sitnicka i Agata Szczęśniak.

W Gdyni niespodzianka

Jeśli wierzyć sondażom, sprawa jest niemal rozstrzygnięta w Gdyni i jest to rozstrzygnięcie niespodziewane: Aleksandra Kosiorek, 39-letnia prawniczka znana za sprawą Strajków Kobiet i protestów pod sądami, według sondażu „Wyborczej” prowadzi w wyścigu po fotel prezydentki z poparciem 46 proc. Na jej kontrkandydata, Tadeusza Szemiota, chce głosować 21 proc. ankietowanych. Reszta nie podjęła jeszcze decyzji.

Co się działo poza wyborami?

Kamiński nie przyszedł na komisję

Komisja śledcza zajmująca się aferą wizową nie przesłuchała w czwartek Mariusza Kamińskiego, byłego ministra spraw wewnętrznych i koordynatora służb specjalnych. Kamiński w tym samym czasie zeznawał przed prokuraturą. Przed komisją ma się stawić w poniedziałek.1

Duda ujawnił, co powiedział Trumpowi

W rozmowie z TVN24 prezydent Andrzej Duda przekonywał, że w Nowym Jorku namawiał Donalda Trumpa do poparcia wsparcia dla Ukrainy. „Przekazałem panu prezydentowi Trumpowi, jak ja to widzę i oczywiście sugestię, że amerykańska pomoc dla Ukrainy jest niezwykle potrzebna. Jakakolwiek będzie forma tego wsparcia, ono ma dzisiaj znaczenie kluczowe, bo prawda jest taka, że nikt tak nie jest w stanie pomóc Ukrainie, jak są w stanie pomóc Stany Zjednoczone” – mówił Duda.

Jest śledztwo w sprawie granicy z Białorusią

Pod lupą prokuratorów z Siedlec znalazły się działania podejmowane wobec cudzoziemców przez służby ze Strażą Graniczną na czele, polegające na zawracaniu osób do linii granicy (tzw. procedura push-backu), pomimo zgłoszenia przez te osoby woli uzyskania ochrony międzynarodowej. Śledczy przyjrzą się także przypadkom zawracania do linii granicy państwa uchodźców, którzy znajdowali się w stanie zagrażającym w sposób bezpośredni ich zdrowiu i życiu. Postępowanie toczy się w związku z ewentualnym naruszeniem art. 231 kodeksu karnego, który mówi o przekroczeniu uprawnień przez funkcjonariusza.

Zwrot w aferze hejterskiej

Śledztwo przejmuje prokuratura regionalna, będzie zespół śledczy w tej sprawie. Przejęcie śledztwa ma przyspieszyć rozliczenie winnych afery, w którą zamieszani są sędziowie współpracujący z resortem Zbigniewa Ziobry w czasie rządów Prawa i Sprawiedliwości. Prokuratura uważa, iż zebrała materiał wystarczający do postawiania zarzutów karnych. O szczegółach pisze Mariusz Jałoszewski.

O wszczęciu śledztwa poinformowała dziś prokuratura. Według komunikatu śledczy zaczęli swoje działania w poniedziałek 15 kwietnia. Postępowanie dotyczy działania służb w okresie od września 2021 r. do marca 2024 r. w Białowieży, Bobrownikach i innych miejscach przy granicy polsko-białoruskiej.

Pod lupą prokuratorów znalazły się działania podejmowane wobec cudzoziemców, polegające na zawracaniu ich do linii granicy (tzw. procedura push-backu), pomimo zgłoszenia przez te osoby woli uzyskania ochrony międzynarodowej. Śledczy przyjrzą się także przypadkom zawracania do linii granicy państwa uchodźców, którzy znajdowali się w stanie zagrażającym w sposób bezpośredni ich zdrowiu i życiu.

Postępowanie toczy się w związku z ewentualnym naruszeniem art. 231 kodeksu karnego, który mówi o przekroczeniu uprawnień przez funkcjonariusza, szczególnie w związku z paragrafem pierwszym: „Funkcjonariusz publiczny, który przekraczając swoje uprawnienia lub nie dopełniając obowiązków, działa na szkodę interesu publicznego lub prywatnego, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3”.

Śledztwo zostało zainicjowane po zawiadomieniu złożonym przez dziennikarza i aktywistę działającego przy granicy polsko – białoruskiej.

„Prokuratorzy zespołu badać będą nie tylko okoliczności dotyczące zdarzeń wynikających z zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa, ale dokonają także analizy zakończonych już postępowań przygotowawczych, których przedmiotem były działania podejmowane przez funkcjonariuszy Straży Granicznej, Policji i innych służb we wskazanym wyżej okresie wobec cudzoziemców, którzy przekroczyli granicę białorusko – polską” – czytamy w komunikacie prokuratury.

Działanie prokuratury w sprawie granicy zapowiedział już 2 kwietnia Prokurator Krajowy Dariusz Korneluk.

„Tak sprawa Pegasusa, Hermesa, jak i chociażby stosowania push-backów na granicy, będą skrupulatnie wyjaśnione. Jeśli chodzi o tę ostatnią kwestię, to dziś podjąłem decyzję – po uprzedniej konsultacji z prokuratorem regionalnym w Lublinie – o utworzeniu specjalnego zespołu prokuratorów, który przeanalizuje raz jeszcze wszystkie tego typu sprawy” – mówił Korneluk w rozmowie z Dziennikiem Gazetą Prawną.

„Każda sprawa, której sposób zakończenia – czy to umorzenie, czy niepodjęcie – budził wśród nas, prokuratorów, kontrowersje czy wątpliwości, zostanie raz jeszcze przebadana. Pracuję w tej chwili nad systemowym podejściem do tych spraw, co do których w przestrzeni publicznej wygłaszane były zastrzeżenia. Tak jak właśnie przy push-backach, gdy wobec funkcjonariuszy państwowych zgłaszane były uzasadnione podejrzenia, że popełnili oni przestępstwo” – dodał.

Na pociągnięcie do odpowiedzialności przedstawicieli służb odpowiedzialnych za wywózki czekają działacze humanitarni. Organizacje działające na granicy o konsekwencje wobec SG apelują od momentu powstania nowego rządu. Od 2022 r. sądy orzekają o nielegalności i bezskuteczności push-backów:

Według informacji, które Grupy Granica uzyskała od służb, od 13 grudnia, czyli od dnia powołania na urząd premiera Donalda Tuska, do 4 marca Straż Graniczna „odprowadziła do linii granicy” 325 osób. 14 marca 2024 r. koło miejscowości Sorocza Nóżka znaleziono ciało 32-letniego Pakistańczyka. To 59 (udokumentowana) ofiara śmiertelna na granicy polsko-białoruskiej.

Z Andrzejem Dudą po godz. 19 rozmawiał w polskim konsulacie w Nowym Jorku korespondent TVN w USA Marcin Wrona.

„To było spotkanie na zaproszenie pana prezydenta Trumpa, przyjacielskie, bo przecież do jego prywatnego apartamentu w Trump Tower. To była bardzo miła rozmowa, ale oczywiście prezydent zapytał mnie o sytuację w naszej części świata, jak ja postrzegam sytuację na Ukrainie jako sąsiad, jako ten, który widzi z bliska, jako człowiek, który ma 9 lat prezydenckiego doświadczenia, który bywał wielokrotnie w Ukrainie i ja rzeczywiście tę relację panu prezydentowi przekazałem” – mówił polski prezydent.

„Przekazałem panu prezydentowi Trumpowi, jak ja to widzę i oczywiście sugestię, że amerykańska pomoc dla Ukrainy jest niezwykle potrzebna. Jakakolwiek będzie forma tego wsparcia, ono ma dzisiaj znaczenie kluczowe, bo prawda jest taka, że nikt tak nie jest w stanie pomóc Ukrainie, jak są w stanie pomóc Stany Zjednoczone” – dodał Duda.

Odniósł się także do swoich rozmów w Kongresie, kiedy miesiąc temu odwiedził Waszyngton wraz z premierem Donaldem Tuskiem:

"Miałem wtedy kluczową rozmowę ze speakerem Johnsonem (Mike Johnson jest republikańskim szefem Izby Reprezentantów, w której utknęła ustawa o pomocy Ukrainie ze względu na obstrukcję samego Johnsona i jak i całego skrzydła zwolenników Trumpa w Partii Republikańskiej – przyp. red.), w której szczegółowo opisywałem sytuację na Ukrainie i tłumaczyłem, jakie będą skutki, jeśli pozwolimy rosyjskiemu imperializmowi realizować jego ambicje.

Bo doświadczenia historyczne pokazują, że skutek niepohamowanego imperializmu w Europie jest taki, że później Stany Zjednoczone muszą interweniować i giną amerykańscy żołnierze. Więc może lepiej teraz dać pieniądze, nawet jeśli są to pieniądze amerykańskiego podatnika. Ale pieniędzmi tę sprawę załatwić, skoro obrońcy Ukrainy są gotowi bronić swojej ojczyzny, tylko potrzebują wsparcia" – mówił Duda.

W ostatnich dniach pojawiła się szansa, że pakiet pomocowy dla Ukrainy po długich miesiącach w zamrażarce wreszcie przejdzie przez Kongres.

Marcin Wrona zapytał Dudę, czy spotkanie z Trumpem nie było błędem i czy nie zostanie uznane za zaangażowanie polskiego prezydenta po stronie kampanii wyborczej Donalda Trumpa. „Jeżeli stosunki polsko-amerykańskie będą się dobrze rozwijały, jeśli będziemy coraz bezpieczniejsi, a to się dzieje dzięki pracy kolejnych prezydentów Stanów Zjednoczonych, poczynając od Baracka Obamy, poprzez Donalda Trumpa i teraz Joe Bidena, więc jeśli te relacje będą coraz lepsze, to ja się o nic nie obawiam” – odpowiedział Duda.

Jak informowaliśmy wcześniej, przebywający z wizytą w Ameryce Duda zawitał biurowca Trump Tower przy Piątej Alei w Nowym Jorku w środę ok. godz. 19:30 lokalnego czasu (1:30 w czwartek w Polsce). Jak podała Kancelaria Prezydenta, spotkanie obu prezydentów trwało 2,5 godziny.

Duda był krytykowany za spotkanie z Trumpem, m.in. dlatego że może to zaszkodzić relacjom Polski z administracją Joe Bidena. Jednak senator Chris Murphy, jeden z sojuszników Bidena, powiedział, że takie spotkania mają sens. „Gdybym był zagranicznym przywódcą, a spotkania z kandydatami, którzy są nominowani, są pewnego rodzaju precedensem, prawdopodobnie też bym się spotkał” — cytuje jego słowa AP.

Wcześniej Trump spotykał się z szefem brytyjskiej dyplomacji Davidem Cameronem, premierem Węgier Wiktorem Orbanem, oraz prezydentem Argentyny Javierem Mileią.

OKO.press ujawniło pierwsze założenia Polskiego Ładu 7 marca 2021 roku. Reforma podatkowa rządu Mateusza Morawieckiego miała być dźwignią polityczną dla Prawa i Sprawiedliwości na drugą część kadencji, nowym otwarciem po epidemii koronawirusa i próbą odbudowania poparcia partii rządzącej, które tąpnęło po zaostrzeniu ustawy antyaborcyjnej i bezprecedensowo masowych protestach w tej sprawie. Na początku zmiany funkcjonowały jako „Nowy Ład”, co miało być nawiązaniem do programu odbudowy gospodarczej w Stanach Zjednoczonych po Wielkim Kryzysie z lat 30. XX wieku. Po zmianie nazwy PiS ogłosił pierwsze założenia programu w maju 2021 r.

Według symulacji Ministerstwa Finansów na Polskim Ładzie miało zyskać 68 proc. podatników. Jak ocenialiśmy, były to wiarygodne szacunki. Wpływ na gospodarstwa domowe o różnych dochodach szacował też zespół ekonomistów z Centrum Analiz Ekonomicznych, szczegóły opisywaliśmy w OKO.press. Ale chaotyczny sposób prezentacji programu sprawił, że ponad 60 proc. respondentów uważało, że na zmianach ani nie zyska, ani nie straci, albo straci. Do tego przeciwko reformie zbuntował się Jarosław Gowin, ówczesny koalicjant PiS, domagając się zmniejszenia obciążeń dla przedsiębiorców.

To sprawiało, że dwa miesiące po ogłoszeniu reforma była w powijakach, a kolejne poprawki dodatkową ją gmatwały. Ostatecznie skomplikowany projekt trafił do Sejmu dopiero we wrześniu. Ostatecznie prezydent podpisał nowe prawo dopiero 16 listopada, a zmiany miały wejść w życie już od 1 stycznia. Wśród m.in.:

• podwyższenie do 120 000 zł tzw. pierwszego progu skali podatkowej;
• wprowadzenie dla wszystkich podatników obliczających PIT na zasadach skali podatkowej kwoty zmniejszającej podatek w wysokości 5100 zł, co tym samym oznaczało wzrost tzw. kwoty wolnej od podatku do 30 000 zł;
• wprowadzenie ulgi dla klasy średniej dla pracowników i osób uzyskujących przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej obliczających PIT na zasadach skali podatkowej;
• zniesienie możliwości obniżenia podatku dochodowego o kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne;
• wprowadzenie nowych zasad ustalania podstawy wymiaru składki zdrowotnej dla osób prowadzących działalność gospodarczą.

Przeprowadzane na chybcika zmiany i próby połączenia różnych, sprzeznych postulatów i propozycji, sprawiały, że Polski Ład zapowiadał się na chaos i katastrofę. I rzeczywiście tak się stało.

NIK: Minister nierzetelnie przygotował Polski Ład

Według kontrolerów Najwyższej Izby Kontroli Minister Finansów nierzetelnie przygotował projekt ustawy. Pomijano analizy ważnych aspektów zmian, a w przeprowadzonych analizach pominięto wątek, jak po wejściu w życie proponowanych zmian będzie kształtowała się w ciągu roku podatkowego sytuacja różnych grup pracowników. Dotyczyło to m.in. pracowników otrzymujących wynagrodzenie nie w pełni oskładkowane (np. policjantów), korzystających z tzw. autorskich kosztów uzyskania przychodów, pracowników świadczących pracę w kilku zakładach pracy (np. nauczycieli), a także podatników, którzy uzyskiwali przychód z różnych źródeł (np. stosunku pracy i emerytury, emerytury i umowy zlecenia, stosunku pracy i umowy zlecenia).

„Brak tych analiz pozbawił Ministra Finansów ważnych informacji, których wykorzystanie mogło przyczynić się do opracowania innych, niż przyjęto założeń reformy, np. dotyczących ulgi dla klasy średniej czy zasad obliczania zaliczek” – informuje NIK.

Izba skrytykowała również błyskawiczny proces legislacyjny i fasadowe konsultacje przeprowadzane na ostatnią chwilę: „Brak odpowiednio długiego czasu na analizę wniesionych opinii, pozbawił Ministerstwo Finansów korzyści płynących z tego procesu. Dłuższy czas na przeanalizowanie tych uwag mógłby przyczynić się do przygotowania lepszych przepisów prawa, uniknięcia ich późniejszych licznych nowelizacji, w tym uchylania wprowadzonych rozwiązań lub ich znaczących modyfikacji”.

Ustawa wprowadzająca Polski Ład weszła w życie już po 38 dniach od jej ogłoszenia, ale wg NIK biorąc pod uwagę stopień skomplikowania i rozległość wprowadzonych przez nią zmian, powinna posiadać dłuższe vacatio legis. Projekt przewidywał bowiem nowelizację 22 ustaw i liczył wraz z uzasadnieniem ponad 500 stron.

Jak argumentują kontrolerzy Izby, ulga dla klasy średniej była rozwiązaniem nieskutecznym i skomplikowała system podatkowy.

Co więcej, przyjęta przez Ministerstwo Finansów organizacja szkoleń w 2021 r. w zakresie Polskiego Ładu nie sprzyjała rzetelnemu i terminowemu przygotowaniu pracowników i funkcjonariuszy Krajowej Administracji Skarbowej do wdrożenia reformy. Z ustaleń kontroli wynika również, że z kolei połowa komunikatów do podatników była nadmiernie uproszczona.

Wnioski z kontroli NIK

Najwyższa Izba Kontroli po sprawdzeniu procesu wdrażania Polskiego Ładu wnioskuje do Ministra Finansów o:

• określanie terminu wejścia w życie ustaw oraz aktów wykonawczych dotyczących prawa podatkowego w sposób umożliwiający przygotowanie do ich stosowania i pozwalający na urzeczywistnienie konstytucyjnej zasady zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa;
• wykorzystywanie w procesie legislacyjnym dostępnych instrumentów doskonalenia prawa;
• przeprowadzanie analiz na potrzeby prac nad zmianami ustaw podatkowych tak, aby odnosiły się do wszystkich istotnych elementów systemu podatkowego;
• prowadzenie rzetelnych działań informacyjno-edukacyjnych związanych z wdrażanymi zmianami legislacyjnymi;
• przygotowywanie zmian podatkowych z uwzględnieniem warunków ustanowionych w regulacjach unijnych.

Do Szefa Krajowej Administracji Skarbowej, dyrektora Krajowej Szkoły Skarbowości, dyrektorów izb administracji skarbowej NIK wnioskuje o:

• podejmowanie z odpowiednim wyprzedzeniem działań mających na celu przygotowanie pracowników administracji skarbowej do wdrożenia wprowadzanych zmian legislacyjnych.