82 proc. Polaków sądzi, że PiS będzie rządzić po wyborach. Nawet zwolennicy opozycji toną w pesymizmie. Niesłusznie

Wyniki sierpniowego sondażu IPSOS dla OKO.press wskazują, że przewaga PiS nad opozycją może być mniejsza niż się wydaje:

• poparcie wśród osób najbardziej zdecydowanych wziąć udział w wyborach wynosi: 41 proc. dla PiS, 32 proc. dla KO i 14 proc. dla Lewicy (Konfederacja i PSL+Kukiz'15 - pod progiem). Taki wynik wyborów przełożyłby się na przewagę mandatów opozycji (234) nad PiS (225);
• afera hejterska zwiększa mobilizację w elektoratach opozycji (57 proc. wyborców KO, 55 proc. - Lewicy i 46 proc. PSL + Kukiz'15), znacznie bardziej niż w PiS (24 proc.), czy Konfederacji (23 proc.).

Te wyniki (szczegóły - dalej) wzmacniają ogólny wniosek z sondażu, że różnice między PiS a siłami opozycji są niewielkie, a wynik wyborów sprawą otwartą. Rzecz w tym, że opinia publiczna jest innego zdania.

PiS wygra, nic tego nie zmieni

PiS będzie rządził dalej - uważa 82 proc. Polek i Polaków, w tym 52 proc. sądzi, że - samodzielnie, a 27 proc., że w koalicji. W odebranie władzy Kaczyńskiemu wierzy tylko 13 proc., przy czym w elektoracie PiS taką opcję przewiduje równe 0 proc. (zero procent).

Nawet w elektoratach KO i Lewicy dominuje pesymizm: aż 67 proc. spodziewa się, że Kaczyński będzie rządził dalej, a optymistów jest tylko 25 proc. (KO) i 26 proc. (Lewica). Za wyraz gorzkiego optymizmu opozycji można co najwyżej uznać większą proporcję wskazań, że PiS będzie rządził w koalicji i mniejszą, że samodzielnie.

Interesujące, że najczęściej zmiany władzy oczekują osoby, które deklarują, że nie wezmą udziału w wyborach (33 proc.), czyli mniej zainteresowane polityką. Bo pesymizm opozycji i pewność siebie zwolenników Kaczyńskiego jest wyrazem dominujących opinii, które krążą po mediach, wzmacniane wynikami sondaży, w tym badań bezpośrednich w domu respondenta, które zawsze faworyzują partię rządzącą i nieskończoną liczbą ankiet na panelach internetowych.

To poczucie bezradności wzmacnia fakt, że nawet „najgorsze afery” (wieże Kaczyńskiego, Air Kuchciński, afera hejterska Piebiaka) nie obniżają notowań PiS. Kaczyńskiego nic nie ruszy - można usłyszeć.

Przeświadczenie o nieuchronności wyniku wyborów jest o tyle racjonalne, że PiS wyraźnie prowadzi w sondażach i ma ogromną przewagę środków do dyspozycji (budżet państwa, media publiczne, sprawny aparat propagandy i dyscyplina w szeregach), ale nie uwzględnia tego, że zwycięstwo w wyborach nie musi przełożyć się na przewagę mandatów.

Nawet 40-41 proc. poparcie PiS, czyli wyższe niż w 2015 roku (37, 58 proc.), nie gwarantuje uzyskania większości sejmowej. Wyniki sierpniowego sondażu IPSOS dla OKO.press wskazują, że trudno dzisiaj przewidzieć skład Sejmu.

PiS ma mniejsze poparcie niż opozycja i niewielką przewagę w mandatach

Jak pisaliśmy, poparcie dla PiS (41 proc.) w sondażu IPSOS jest mniejsze niż suma poparcia trzech sił opozycyjnych, które wyniosło 46 proc. (KO 28 proc., Lewica 13 proc., PSL z resztkami Kukiz'15 - 5 proc.). Przypomnijmy wykres:

Poparcie opozycji przekłada się na tylko 218 mandatów, czyli mniej niż dostaje PiS (229). W tym: KO ma 117 mandatów, Lewica - 58, a PSL z Kukiz'15 - 12.

Różnice są jednak statystycznie nieistotne. Wynik wyborów i szanse na utworzenie rządu będą zależały od mobilizacji elektoratów PiS, KO i Lewicy, każdy punkt procentowy może decydować, kto będzie w stanie utworzyć rząd.

Sondaż OKO.press daje możliwość analizy mobilizacji poszczególnych elektoratów.

Wśród zdecydowanych Kaczyński traci większość

Poparcie wyborcze mierzy się wśród osób, które na pytanie, czy wzięłyby udział w wyborach odpowiadają "zdecydowanie tak” lub „raczej tak". Wśród wszystkich badanych odpowiedzi na to pytanie wyglądają tak:

• zdecydowanie tak - 73 proc.;
• raczej tak - 17 proc.;
• raczej nie - 6 proc.;
• zdecydowanie nie - 4 proc.

Zakwalifikowanie 80 proc. osób badanych jako wyborców jest na pewno zawyżeniem rzeczywistej frekwencji, choć zapowiada się, że może być rekordowa. W wyborach 2015 wyniosła 49,0 proc., najwyższa była w wyborach parlamentarnych 1989 - 62,7 proc. i prezydenckich 1995 - 64,7 proc.

Oto jak wygląda rozkład osób „zdecydowanych” i „raczej zdecydowanych” w partyjnych elektoratach (tu oczywiście wyniki sumują się do 100 proc.):

Jak widać, najbardziej zmobilizowane są elektoraty KO i Lewicy (89-90 proc. odpowiedzi „zdecydowanie tak”), PiS nieco mniej (80 proc.), najmniej PSL i - wbrew stereotypowi prawicowego fanatyzmu - Konfederacji Korwin Braun Narodowcy.

Gdyby liczyć poparcie wyborcze wyłącznie wśród osób „zdecydowanych” przewaga PiS nad opozycją maleje. Najmniejsza mobilizacja w elektoratach PSL + Kukiz'15 oraz Konfederacji sprawia, że spadają poniżej progu 5 proc. PiS zachowuje swoje 41 proc., ale KO rośnie do 32 proc., a Lewica do 14 proc. Bez PSL mają razem 46 proc.

Do Sejmu wchodzą tylko trzy partie, „marnuje się” aż 13 proc. głosów. Przeliczenie na mandaty wygląda tak:

• PiS 225 mandatów;
• KO - 171;
• Lewica - 63.

Oznacza to, że gdyby liczyć poparcie wyłącznie osób rzeczywiście zdecydowanych na udział w głosowaniu (bez „raczej zdecydowanych”), układ sił się zmienia i koalicję rządową mogłaby stworzyć KO z Lewicą (234 mandaty) mając minimalną większość nad PiS.

Te różnice poparcia dla opozycji i dla PiS nie są statystycznie istotne, bo trzeba uwzględnić zarówno błąd pomiaru poparcia, jak i przeliczania na mandaty.

Afera hejterska może zmobilizować elektoraty opozycji

W sierpniowym sondażu IPSOS sprawdzaliśmy także, jaki wpływ na mobilizację elektoratów ma głośna afera z grupą hejterów pod kryptonimem „Kasta” kierowana przez byłego już wiceministra Łukasza Piebiaka.

Okazuje się, że chęć wyborów rośnie w szeregach opozycji znacznie bardziej niż w PiS. Do pewnego stopnia wynik jest „oczywistą oczywistością”, bo afera denerwuje bardziej przeciwników władzy, jej zwolennicy mają skłonność do jej lekceważenia.

Tak czy inaczej, widać, że ujawnienie hejtowania i szkalowania niezależnych sędziów może mieć pewien wpływ na mobilizację opozycji. Nie widać efektu demobilizacji po stronie PiS, tak jakby elektorat tej partii nie rozczarował się do swoich polityków.

W tym sensie szybka dymisja Piebiaka ułatwiła przyjęcie przez zwolenników PiS wersji, że - jak to ujął premier Morawiecki - „to kończy tę sprawę".

Sondaż IPSOS dla OKO.press 27-29 sierpnia 2019, metodą CATI (telefonicznie), na ogólnopolskiej reprezentatywnej próbie 1006 osób