Prawda czy fałsz
OKO.press walczy z dezinformacją. Analizujemy wypowiedzi polityków, wyższych urzędników, hierarchów kościelnych, liderów ruchów społecznych, osób publicznych. Rozwiewamy też popularne mity czy stereotypy, a czasem pokazujemy, że coś, co wydaje się niewiarygodne, jest prawdziwe. Weryfikujemy zgodnie z kodeksem IFCN, a nasz fałszomierz oparty jest na jasnych zasadach etyki dziennikarskiej. Każda sprawdzona wypowiedź jest omawiana szerzej w artykule.
Prawda czy fałsz?
Lit może odwracać utratę pamięci w chorobie Alzheimera.
Sprawdziliśmy
Trudno powiedzieć. Badania wskazują, że taki efekt ma podawanie litu myszom. badania na gryzoniach nie zawsze przekładają się na taki sam efekt u ludzi. Poza tym, Lit jest toksyczny, może uszkodzić nerki i serce.
Uważasz inaczej?
Stworzony zgodnie z międzynarodowymi zasadami weryfikacji faktów.
Prawda czy fałsz?
Dłubanie w nosie może zwiększyć ryzyko choroby Alzheimera? Wydaje się to absurdalne.
Sprawdziliśmy
Raczej prawda. Są badania, które wskazują na związek choroby Alzheimera z obecnością bakterii i wirusów. Dłubanie w nosie zwiększa ryzyko, że bakterie poprzez nerw węchowy dostaną się do mózgu.
Uważasz inaczej?
Stworzony zgodnie z międzynarodowymi zasadami weryfikacji faktów.
Prawda czy fałsz?
Szczepienia zmniejszają ryzyko rozwoju choroby Alzheimera.
Sprawdziliśmy
Raczej prawda. Szczepienia przeciwko wirusom opryszczki i półpaśca zmniejszają ryzyko choroby Alzheimera o kilkadziesiąt procent. Nie zmniejszają jednak tego ryzyka całkiem do zera. Rolę w tej chorobie odgrywają też geny oraz styl życia
Uważasz inaczej?
Stworzony zgodnie z międzynarodowymi zasadami weryfikacji faktów.
Prawda czy fałsz?
Zanieczyszczenie powietrza może prowadzić do choroby Alzheimera.
Sprawdziliśmy
Raczej prawda. Jest wiele solidnych badań, które wskazują na związek zanieczyszczenia powietrza z tą chorobą. Zanieczyszczenie powietrza nie jest jedyną przyczyną choroby, stanowi jednak istotny czynnik ryzyka.
Uważasz inaczej?
Stworzony zgodnie z międzynarodowymi zasadami weryfikacji faktów.
Są problemy z lobbingiem pewnych firm, także zagranicznych, które te wiatraki stawiają
Sprawdziliśmy
O podpis pod ustawą wiatrakową apelują organizacje branżowe, ale też zrzeszenia przedsiębiorców i organizacje pozarządowe. Nie ma dowodów na zawiązanie się „zagranicznego lobby”
Uważasz inaczej?
Stworzony zgodnie z międzynarodowymi zasadami weryfikacji faktów.
Prawda czy fałsz?
Upały są najgroźniejsze dla osób starszych i z chorobami układu krążenia
Sprawdziliśmy
Niekoniecznie, bezpośrednio najbardziej zagrażają dzieciom i młodym dorosłym, wynika z niedawnych badań. Dzieciom, bo mają słabe mechanizmy termoregulacji. Młodym dorosłym, bo często podejmują aktywność fizyczną w upale. I zapominają o nawodnieniu.
Uważasz inaczej?
Stworzony zgodnie z międzynarodowymi zasadami weryfikacji faktów.
Prawda czy fałsz?
Czy to może być prawda, że mózg psychopaty różni się od mózgu zdrowej osoby?
Sprawdziliśmy
Tak to prawda. Mózg psychopaty różni się od mózgu osoby zdrowej zarówno pod względem budowy, jak i funkcjonowania. Co przekłada się na chłód emocjonalny, brak wyrzutów sumienia i większe ryzyko zachowań antyspołecznych.
Uważasz inaczej?
Stworzony zgodnie z międzynarodowymi zasadami weryfikacji faktów.
Prawda czy fałsz?
Wysoki poziom cholesterolu jest groźny, prowadzi do miażdżycy, zatkania naczyń krwionośnych i w konsekwencji do zawałów serca czy udarów mózgu
Sprawdziliśmy
Otóż nie zawsze i nie dla każdego. Kluczowy jest inny związek, propionian imidazolu, bez którego nie dochodzi do miażdżycowych zmian nawet przy wysokim poziomie cholesterolu, przekonują badacze. To zwiastuje sporą zmianę w medycynie.
Uważasz inaczej?
Stworzony zgodnie z międzynarodowymi zasadami weryfikacji faktów.
Powinniśmy pozwolić szerzyć się ptasiej grypie wśród drobiu – dzięki temu przetrwają tylko najsilniejsze zwierzęta
Sprawdziliśmy
Pozwolenie wirusowi H5N1 na swobodne szerzenie się wśród drobiu, to biologiczna katastrofa. Nie tylko nie ograniczy zagrożenia, ale może przyspieszyć pojawienie się szczepu pandemicznego zdolnego do transmisji międzyludzkiej
Uważasz inaczej?
Stworzony zgodnie z międzynarodowymi zasadami weryfikacji faktów.
Z Karty Praw Podstawowych my jesteśmy wyłączeni. To zapewnili negocjatorzy przy negocjowaniu Traktatu Lizbońskiego (…). Komisja Europejska w tej chwili próbuje to podważyć (...) Powinniśmy z tym walczyć.
Sprawdziliśmy
Polskę obowiązuje Karta Praw Podstawowych, ponieważ protokół brytyjski w żadnym stopniu nie wyłącza obowiązywania Karty Praw Podstawowych i nie ma charakteru klauzuli opt-out. Protokół ma charakter wyjaśniający i doprecyzowujący część zapisów KPP.
Uważasz inaczej?
Stworzony zgodnie z międzynarodowymi zasadami weryfikacji faktów.
Rozumiem, że wiatraki nie są najpiękniejszym elementem krajobrazu, ale pozostają jednym z najtańszych dostępnych źródeł energii
Sprawdziliśmy
Co do zasady premier ma rację. Ale jeśli policzyć wszystkie koszty i wszystkie straty, to w niektórych przypadkach energia odnawialna nie jest najtańszą opcją. W większości jednak jest dużo tańsza od spalania węgla czy gazu
Uważasz inaczej?
Stworzony zgodnie z międzynarodowymi zasadami weryfikacji faktów.
Polska właśnie staje się dwudziestą gospodarką świata. Nasze PKB przekroczyło ten symboliczny bilion
Sprawdziliśmy
Według większości danych wciąż nieco brakuje nam do 20. Szwajcarii, ale bardzo możliwe, że ją w najbliższych latach przegonimy. Nie wiemy, czy wartość polskiego PKB przekroczyła już bilion dolarów, ale jeśli nie – stanie się to niedługo.
Uważasz inaczej?
Stworzony zgodnie z międzynarodowymi zasadami weryfikacji faktów.
Naszymi decyzjami odchudziliśmy skład rządu z 26 do 21 ministrów konstytucyjnych. Za tym pójdą także decyzje o odchudzeniu składu na poziomie sekretarzy i podsekretarzy stanu.
Sprawdziliśmy
Liczba ministrów konstytucyjnych (powoływanych przez prezydenta) zmniejszyła się z 26 do 21 osób, ale po rekonstrukcji ubyło tylko 1 ministerstwo
Uważasz inaczej?
Stworzony zgodnie z międzynarodowymi zasadami weryfikacji faktów.
„Jest! Polska największym beneficjentem kolejnego budżetu unijnego!!!!”
Sprawdziliśmy
Faktem jest, że w ramach tzw. narodowych i regionalnych programów partnerstwa alokacja dla Polski jest największa ze wszystkich państw członkowskich. Ale ta rozpiska dotyczy tylko części budżetu UE, nawet nie jego połowy.
Uważasz inaczej?
Stworzony zgodnie z międzynarodowymi zasadami weryfikacji faktów.
„Polska największym beneficjentem największego w historii budżetu UE! Zgodnie z propozycją rosną nakłady w priorytetowych dla Polski obszarach. Bezpieczeństwo, spójność, rolnictwo, ale też innowacje – kluczowe dla budowy silnej gospodarki”
Sprawdziliśmy
Prawdą jest, że Polska będzie największym beneficjentem części budżetu – tzw. narodowych i regionalnych planów partnerstwa oraz że patrząc na wielkość WRF ten budżet jest większy niż poprzedni. Nie rosną nakłady na spójność i WRF. Rosną na obronność.
Uważasz inaczej?
Stworzony zgodnie z międzynarodowymi zasadami weryfikacji faktów.
„Nie, to nie jest cięcie budżetu Wspólnej Polityki Rolnej. To jest »masakra tego budżetu piłą mechaniczną«".
Sprawdziliśmy
Prawdą jest, że środki na wspólną politykę rolną są mniejsze w nowym budżecie niż w budżecie 2021-2027. W nowym budżecie na ten cel przeznaczone jest to 268,4 mld euro w cenach stałych 2025, a w starym była to równowartość 460,3 mld euro.
Uważasz inaczej?
Stworzony zgodnie z międzynarodowymi zasadami weryfikacji faktów.
„»Rekordowy« budżet UE? Kolejna ściema Tuska! (...) Rolnicy dostaną mniej, regiony dostaną mniej, Ty dostaniesz mniej”
Sprawdziliśmy
Jeśli założyć, że Müller odnosił się do realnej i całkowitej wielkości środków, które państwa UE będą miały w nowej perspektywie do dyspozycji, możemy uznać, że mówił prawdę. Faktem jest też, że w nowym budżecie maleją środki na spójność i WPR.
Uważasz inaczej?
Stworzony zgodnie z międzynarodowymi zasadami weryfikacji faktów.
„Polska jest nie tylko największym biorcą w nowym budżecie UE, ale też pobity jest rekord wysokości tzw. koperty narodowej – ponad 123 mld euro!”.
Sprawdziliśmy
Polska jest największym biorcą w jednej części unijnego budżetu, który obejmuje głównie środki na politykę spójności i wspólną politykę rolną. Ale unijna alokacja dla Polski w poprzednim budżecie na ten cel była większa.
Uważasz inaczej?
Stworzony zgodnie z międzynarodowymi zasadami weryfikacji faktów.
Pierwsze Starships na Marsa wystartują za 2 lata. Będą one bez załogi, aby przetestować niezawodność lądowania na Marsie. Jeśli lądowania przebiegną pomyślnie, pierwsze załogowe loty na Marsa odbędą się za 4 lata.
Sprawdziliśmy
Na razie nie ma jeszcze czym, sześć z dziewięciu startów rakiety Starship skończyły się katastrofą. Koszt załogowej misji na Marsa, jak szacuje NASA, wyniesie ok. 2 bln dol. Słowa Muska należy uznać za przesadny optymizm
Uważasz inaczej?
Stworzony zgodnie z międzynarodowymi zasadami weryfikacji faktów.
Gwałty na 100 000 mieszkańców: Polska – 1,48 Belgia – 34,9 Dania – 45,4 Francja – 52,5 Szwecja – 90 Wielka Brytania – 109
Sprawdziliśmy
Dane mniej więcej się zgadzają, ale duża liczba zgłoszonych gwałtów w tych krajach wynika m.in. ze zmiany definicji gwałtu i ruchu #MeToo.
Uważasz inaczej?
Stworzony zgodnie z międzynarodowymi zasadami weryfikacji faktów.